Οι νέες απειλές του Ντόναλντ Τραμπ κατά της Βενεζουέλας αναβιώνουν μνήμες από την εισβολή των ΗΠΑ στον Παναμά το 1989. Η αυξανόμενη πίεση στον Νικολάς Μαδούρο, η εσωτερική συζήτηση στις ΗΠΑ και οι ιστορικές συγκρίσεις τροφοδοτούν τους φόβους για πιθανή στρατιωτική επέμβαση.
Οι απειλές του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για χερσαίες επιδρομές κατά των καρτέλ ναρκωτικών στη Βενεζουέλα αναβίωσαν μια από τις πιο δυσάρεστες αναμνήσεις στην αμερικανική πολιτική: την εισβολή των ΗΠΑ στον Παναμά το 1989. Η όλο και πιο επιθετική ρητορική της Ουάσινγκτον και η αυξανόμενη απομόνωση του Νικολάς Μαδούρο έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα που κάποιοι στην περιοχή βρίσκουν ανησυχητικά οικείο.
Ο Τραμπ δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι οι επιθέσεις θα ξεκινήσουν "πολύ σύντομα", υποσχόμενος να "βγάλουμε από τη μέση αυτά τα καθάρματα". Οι ΗΠΑ επεκτείνουν εδώ και μήνες μια ναυτική επιχείρηση με στόχο την αναχαίτιση ύποπτων ναρκοπλοίων στην Καραϊβική και τον Ειρηνικό. Αν και επισήμως στοχεύει στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών, η επίθεση έχει χρησιμεύσει για να θέσει τη Βενεζουέλα στο επίκεντρο του αμερικανικού στρατιωτικού ραντάρ.
Το ίδιο είδος αιτιολόγησης, δηλαδή η ανάγκη προστασίας των πολιτών των ΗΠΑ και η χαλιναγώγηση ενός καθεστώτος που φέρεται να συνδέεται με τη διακίνηση ναρκωτικών, προηγήθηκε της εισόδου στρατευμάτων στον Παναμά πριν από τρεις και πλέον δεκαετίες.
Οι παραλληλισμοί δεν είναι τυχαίοι. Και στις δύο περιπτώσεις, η Ουάσινγκτον κατασκεύασε τη φιγούρα του εχθρικού ηγέτη ως εγκληματία και όχι ως πολιτικό παράγοντα. Ο Μανουέλ Νοριέγκα παρουσιάστηκε ως δικτάτορας που διακινούσε ναρκωτικά και έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια των ΗΠΑ.
Σήμερα, ο λόγος για τον Μαδούρο ακολουθεί ένα παρόμοιο μοτίβο: ένας κυβερνήτης που κατηγορείται για συνενοχή με εγκληματικά δίκτυα, αδυνατεί να ελέγξει την επικράτειά του και μετατρέπεται σε περιφερειακή απειλή. Η αφήγηση παρέχει ένα νομικό και ηθικό πλαίσιο για μια ενδεχόμενη επέμβαση, ενώ μειώνει τα περιθώρια ελιγμών του εν λόγω ηγέτη.
Ο Μαδούρο στα σχοινιά
Οι πληροφορίες που διέρρευσαν σχετικά με μια πρόσφατη τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ του Τραμπ και του Μαδούρο έχουν προσθέσει ένα ακόμη επίπεδο στη σύγκριση. Σύμφωνα με αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, ο ηγέτης της Βενεζουέλας φέρεται να ζήτησε αμνηστία για τον ίδιο και τη σύζυγό του, Σίλια Φλόρες, με αντάλλαγμα την αποχώρηση από την εξουσία. Η φερόμενη άρνηση των ΗΠΑ έχει προκαλέσει απόηχους του 1989, όταν η Ουάσινγκτον πίεσε ανεπιτυχώς τον Μανουέλ Νοριέγκα να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει τη χώρα πριν κλιμακωθεί η κρίση.
Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Παναμέζος στρατηγός ζήτησε επίσημες προσωπικές εγγυήσεις, ήταν σαφές ότι οι προσπάθειες για έξοδο με διαπραγμάτευση κατέρρευσαν μπροστά στην αντίστασή του. Και στα δύο επεισόδια, ο Λευκός Οίκος ερμήνευσε την έλλειψη συμφωνίας ως ένδειξη ότι ο ηγεμόνας ήταν πολιτικά στριμωγμένος και επιβεβαίωσε την απόφασή του να μην του προσφέρει μια οδό που θα διατηρούσε την εξουσία του.
Η στρατιωτική διάσταση προσφέρει επίσης παραλληλισμούς που πολλοί αναλυτές σημειώνουν με ανησυχία. Πριν από την εισβολή στον Παναμά, οι ΗΠΑ είχαν αυξήσει την παρουσία τους στην περιοχή. Η επιχείρηση Just Cause παρουσιάστηκε ως μια γρήγορη, αναγκαία και περιορισμένη δράση. Αν και η Βενεζουέλα δεν είναι ο Παναμάς σε μέγεθος, στρατιωτικές δυνατότητες ή στρατηγική σημασία, το μοτίβο της ρητορικής κλιμάκωσης και της επιχειρησιακής προετοιμασίας υποδηλώνει ότι η Ουάσινγκτον κινείται σε μια γνώριμη λογική: πρώτα διπλωματική πίεση, στη συνέχεια εγκληματική δακτυλοδεικτούμενη δράση και τέλος ο υπαινιγμός για χρήση βίας.
Τι πιστεύουν οι Αμερικανοί και η αντιπολίτευση της Βενεζουέλας;
Ορισμένα τμήματα της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας φαίνεται να καλωσορίζουν μια επανάληψη, έστω και σε μεγαλύτερη κλίμακα, αυτού που συνέβη στον Παναμά το 1989. Ο εξόριστος ηγέτης Leopoldo López έχει εκφράσει ανοιχτά την υποστήριξή του σε μια αμερικανική επέμβαση για την απομάκρυνση του Nicolás Maduro, ο οποίος κατηγορείται ευρέως διεθνώς ότι χειραγώγησε τις τελευταίες προεδρικές εκλογές.
Ωστόσο, τόσο ανεξάρτητοι αναλυτές όσο και προσωπικότητες υπέρ του Τραμπ προειδοποιούν ότι η Βενεζουέλα δεν είναι Παναμάς: είναι μια χώρα 12 φορές μεγαλύτερη, με πιο δύσκολη γεωγραφία και πολύ πιο μπερδεμένη πολιτική κρίση, παράγοντες που θα περιέπλεκαν σημαντικά οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση.
Αμφιβολίες για πιθανή ένοπλη δράση έχουν γίνει αισθητές και στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο παρουσιαστής Τάκερ Κάρλσον προειδοποίησε πρόσφατα ότι η χώρα θα μπορούσε να είναι "στα πρόθυρα της έναρξης ενός ακόμη πολέμου αλλαγής καθεστώτος", αναφέροντας τη μνήμη του Ιράκ ως παράδειγμα επεμβάσεων που έχουν άσχημη κατάληξη. "Ποτέ δεν λειτουργεί, αλλά προφανώς θα το ξανακάνουμε", είπε. Ο σκεπτικισμός του συμβαδίζει με το κοινό αίσθημα: δημοσκόπηση της YouGov δείχνει ότι σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί αντιτίθενται στην ανατροπή του Μαδούρο με τη βία, ενώ μόνο το 18% υποστηρίζει αυτή την επιλογή.