Άλλο ένα χτύπημα στην τουρκική οικονομία εν μέσω οικονομικής κρίσης.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ οίκος αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας Moody's ανακοίνωσε χθες Τρίτη ότι υποβάθμισε το μακροπρόθεσμο αξιόχρεο 18 τουρκικών τραπεζών — των 16 κατά μία βαθμίδα και των υπολοίπων 2 κατά δύο βαθμίδες — και διατήρησε αρνητική την προοπτική του.
Σύμφωνα με τον οίκο, η απόφασή του αυτή οφείλεται στη «σημαντική αύξηση της τρωτότητας της χώρας» σε εξωτερικά σοκ, η οποία «εκθέτει τις τουρκικές τράπεζες σε υψηλότερο κίνδυνο ξαφνικής μεταβολής της διάθεσης των επενδυτών και της συμπεριφοράς των αποταμιευτών»· καθώς και στον «υψηλότερο κίνδυνο λήψης πιο ακραίων μέτρων» από την κυβέρνηση, που μπορεί να συμπεριλαμβάνουν, κατά τον Μούντις, «περιορισμό της πρόσβασης σε ξένο συνάλλαγμα».
Ο οίκος κάνει λόγο περί «αβεβαιότητας» όσον αφορά την κυβερνητική πολιτική και περί «εξασθένισης» των αποθεμάτων της τουρκικής κεντρικής τράπεζας σε ξένο συνάλλαγμα. Ακόμη, ο οίκος επικαλείται την «παρατεταμένη επιδείνωση του επιχειρησιακού περιβάλλοντος» των τουρκικών τραπεζών, που οδηγεί στην «εξασθένιση της φερεγγυότητάς τους».
Η κίνηση ακολουθεί την απόφαση του Μούντις να υποβαθμίσει (την 14η Ιουνίου) το αξιόχρεο του τουρκικού δημοσίου στη βαθμίδα B1 (από Ba3) με αρνητική προοπτική και σε αυτή την περίπτωση.
Η τουρκική οικονομία θύμα της πολιτικής αστάθειας
Ο Χιζίρ Αλμπαϊράκ άρχισε να εργάζεται σε ένα μαγαζάκι με παιδικά είδη στο παζάρι της Κωνσταντινούπολης εδώ και 25 χρόνια, την χρονιά που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έγινε δήμαρχος της πόλης.
Σήμερα, διευθύνει ένα επταώροφο εμπορικό κέντρο στο Εμίνονου, την ιστορική συνοικία της Κωνσταντινούπολης, που πουλά καροτσάκια, παιγνίδια και βρεφικά ρούχα, υπόδειγμα της θεαματικής μεταμόρφωσης της τουρκικής οικονομίας το τελευταίο τέταρτο του αιώνα.
«Ξεκίνησα από το μηδέν. Σήμερα διαθέτουμε 295 φίρμες από την Τουρκία και ολόκληρο τον κόσμο», διηγείται με υπερηφάνεια.
Το άλμα αυτό το πιστώνεται σε μεγάλο βαθμό ο Ερντογάν, υπό την ηγεσία του οποίου η Τουρκία γνώρισε μία περίοδο πολιτικής σταθερότητας και άνευ προηγουμένου οικονομικής ανάπτυξης.
Ομως, η σταθερότητα αυτή που χαρακτήρισε τα χρόνια του Ερντογάν στην εξουσία, ως πρωθυπουργού από το 2003 και ως προέδρου από το 2014, επλήγη τα τελευταία χρόνια εξαιτίας σειράς τρομοκρατικών επιθέσεων, της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016, των μαζικών διώξεων που ακολούθησαν και της επιδείνωσης των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η τουρκική λίρα έχασε περί το ένα τρίτο της αξίας της απέναντι στο αμερικανικό δολάριο τον περασμένο χρόνο, βυθίζοντας τη χώρα στη ύφεση και τροφοδοτώντας πληθωρισμό ύψους 20%.
«Κοιτάξτε δω», λέει με αγανάκτηση ο Χιζίρ σκανάροντας τα barcode πακέτων με πάνες. «Εδώ και μία εβδομάδα, τα πουλούσαμε 30 με 35 λίρες (περίπου 5 ευρώ). Τώρα, κοιτάξτε: 49 λίρες! «Πριν, περνούσαν μήνες για να αλλάξουν οι τιμές. Τώρα αλλάζουν σχεδόν κάθε εβδομάδα».
Ακροβάτης
Οπαδός του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ταγίπ Ερντογάν, ο Χιζίρ θέλει πάνω απ΄όλα σταθερότητα.
Αλλά, οι κάτοικοι της Κωνστνατινούπολης θα πάνε στις κάλπες την Κυριακή, για όγδοη φορά σε πέντε χρόνια, έπειτα από τη ακύρωση της ψηφοφορίας των δημοτικών εκλογών της 31ης Μαρτίου εξαιτίας της νίκης της αντιπολίτευσης.
Οι επικριτές του θεωρούν ότι αυτός ο ατέρμων εκλογικός κύκλος σημαίνει ότι ο Ερντογάν βρίσκεται σε μόνιμη προεκλογική εκστρατεία, καθυβρίζοντας τους πολιτικούς του αντιπάλους και αυξάνοντας την πόλωση.
«Για να κάνεις εμπόριο στην Τουρκία πρέπει να είσαι ακροβάτης», λέει ο Χιζίρ. «Ερχεται μία κρίση, το νόμισμα καταρρέει και μπορείς να χάσεις τα πάντα σε έναν χρόνο».
Ορισμένοι οικονομολόγοι φοβούνται το χειρότερο. Με ένα μεγάλο μέρος της τουρκικής οικονομίας να τροφοδοτείται από ξένες πιστώσεις, με την ύφεση και την κατάρρευση της τουρκικής λίρας, πολλές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα χρέη τους.
«Η Τουρκία έχει περάσει μία σειρά από μίνι κρίσεις, με τη κάθε μία να είναι χειρότερη από την προηγούμενη», εξηγεί ο Φάντι Κακούρα, ειδικός για την Τουρκία στο Chatam House του Λονδίνου.
Κατά την γνώμη του, η χώρα θα βρεθεί το σημείο μη επιστροφής εκτός και αν η κυβέρνηση σταματήσει τις τρέλες των mega-σχεδίων και επικεντρωθεί στις ακάλυπτες πιστώσεις του τραπεζικού τομέα.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Δυστυχώς, η κυβέρνηση είναι πιστή στο μοντέλο της κατανάλωσης και των κατασκευών που χρηματοδοτούνται μέσω του εξωτερικού δανεισμού. Συνδέει τον εκσυγχρονισμό με τα ολοκαίνουργια κτίρια», λέει ο αναλυτής.
Στο χείλος του γκρεμού
Ομως οι υποστηρικτές της κυβέρνησης απορρίπτουν την κινδυνολογία.
Οι τουρκικές επιχειρήσεις είναι καλά προστατευμένες απέναντι στην πτώχευση και διαθέτουν γραμμές πίστωσης που ξεπερνούν τα 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την χρηματοδότηση του χρέους τους, σύμφωνα με τον Μεβλούτ Τατλιγέρ, του φιλοκυβερνητικού think tank SETA.
Το επίπεδο του χρέους της κυβέρνησης είναι μάλλον χαμηλό σε σύγκριση με άλλες χώρες, πράγμα που της επιτρέπει περιθώρια κινήσεων, προσθέτει.
«Ναι, υπάρχει σήμερα ύφεση, αλλά δεν έχει μετατραπεί σε οικονομική κρίση και αυτό οφείλεται στην «ενεργητική» οικονομία και το γεγονός ότι «οι Τούρκοι είναι μαθημένοι στην αστάθεια».
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο σημείο καμπής κινδυνεύει να είναι η εφαρμογή των επαπειλούμενων αμερικανικών κυρώσεων της Ουάσινγκτον εάν η Αγκυρα δεν υποχωρήσει στο σχέδιο αγοράς των ρωσικών αντιπυραυλικών συστημάτων S-400.
Και ακόμη και αν ο Ερντογάν καταφέρει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να ξεπεράσει την ένταση με τις ΗΠΑ, οι επενδυτές βλέπουν με κακό μάτι την περιθωριοποίηση ορισμένων οικονομολόγων που θεωρούνται ικανοί και τον διορισμό του γαμπρού του προέδρου, του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, επικεφαλής του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών.
«Στο παρελθόν, όταν ο Ερντογάν αντιλαμβανόταν ότι βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, έκανε πίσω», λέει ο Ατίλα Γεσίλαντα, αναλυτής της GlobalSource της Κωνσταντινούπολης. «Εχει απομακρύνει πολλούς ικανούς ανθρώπους, αλλά βρίσκονται ακόμη εν ζωή και μπορούν πάντα να ανακληθούν».
ΠΗΓΕΣ: ΑΠΕ-ΜΠΕ, REUTERS, AFP