Μετά από δεκαετίες περιορισμού των γεννήσεων, η Κίνα προσπαθεί επειγόντως να αντιστρέψει την πληθυσμιακή ύφεση που θέτει σε κίνδυνο το οικονομικό και πολιτικό της μέλλον
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Για δεκαετίες, η πολιτική του ενός παιδιού συμβόλιζε στα μάτια της Δύσης τον αυταρχισμό του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Αν και η πολιτική καταργήθηκε επισήμως το 2015, η Κίνα αντιμετωπίζει πλέον ιστορικά χαμηλά ποσοστά γεννήσεων και σπεύδει να προλάβει τις δημογραφικές επιπτώσεις.
Από φέτος, η κυβέρνηση ανακοινώνει την παροχή επιδότησης τέκνων για το πρώτο, δεύτερο και τρίτο παιδί έως την ηλικία των 3 ετών. Συγκεκριμένα, οι οικογένειες θα λαμβάνουν 3.600 γιουάν (περίπου 430 ευρώ) ανά παιδί ετησίως ως «μπόνους γονιμότητας».
Το ποσό αυτό θα καταβάλλεται από την κεντρική κυβέρνηση, ενώ οι τοπικές αρχές θα μπορούν να το ενισχύουν ανάλογα με τους δικούς τους πόρους.
Οι επιδοτήσεις θα είναι αφορολόγητες και δεν θα υπολογίζονται ως εισόδημα, ώστε να μην επηρεάζουν την πρόσβαση σε προνοιακά επιδόματα ή προγράμματα για ακραία φτώχεια.
Γιατί τώρα;
Η Κίνα έχει έναν από τους χαμηλότερους δείκτες γεννητικότητας στον κόσμο. Το 2024, ο δείκτης ολικής γονιμότητας (TFR) ήταν μόλις 1,15 παιδιά ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το όριο αντικατάστασης του πληθυσμού (2,1).
Οι ειδικοί προειδοποιούν πως η γήρανση του πληθυσμού απειλεί την οικονομική σταθερότητα, με το 28% του πληθυσμού να προβλέπεται άνω των 60 ετών μέχρι το 2040, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Αυτό ανατρέπει την αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους, αυξάνοντας τις δαπάνες για υγειονομική περίθαλψη και συντάξεις.
Το 2022, ο πληθυσμός της Κίνας μειώθηκε για πρώτη φορά από το 1961, κατά 850.000 άτομα. Το 2023, η μείωση ήταν ακόμη πιο δραματική, με απώλεια 2,08 εκατ. ατόμων, και το 2024 συνεχίστηκε, με νέα πτώση 1,39 εκατ..
Από το «θαύμα ανάπτυξης» στη δημογραφική παγίδα
Η εκρηκτική οικονομική ανάπτυξη της Κίνας από το 1978 έως και το 2018, με μέσο ετήσιο ρυθμό 9,5%, βασίστηκε σε τεράστιο εργατικό δυναμικό. Σήμερα, η φθίνουσα πληθυσμιακή πορεία απειλεί να την φέρει «στη λάθος πλευρά» του δημογραφικού μερίσματος.
Το πρόβλημα αφορά όλη την Ασία
Η Κίνα δεν είναι η μόνη. Χώρες όπως η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία ανήκουν στις λεγόμενες οικονομίες υπερβολικά χαμηλής γονιμότητας. Παρά τα κίνητρα, όπως επιδόματα ή άδειες γονέων, ο αριθμός των γεννήσεων δεν ανακάμπτει, λόγω του αυξημένου κόστους ζωής, των πιέσεων στην εργασία και των κοινωνικών προσδοκιών.
Οι οικονομολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: ο συνδυασμός γήρανσης και υπογεννητικότητας μπορεί να διαβρώσει μακροπρόθεσμα την αναπτυξιακή δυναμική της Ανατολικής Ασίας.