Η Ελβετία, γνωστή ως καταφύγιο για τους υπερπλούσιους, θα ψηφίσει σύντομα για το αν θα επιβάλει έναν βαρύ φόρο κληρονομιάς.
Η Ελβετία και οι υψηλοί φόροι δεν πάνε φυσικά μαζί. Πράγματι, η χώρα των επιβλητικών χιονοσκέπαστων κορυφών και των ρολογιών με κούκο θεωρείται συχνότερα συνώνυμο της διαφύλαξης πλούτου παρά των αναδιανεμητικών πολιτικών.
Παρόλα αυτά, μια ομάδα πολιτικών ακτιβιστών από τη νεολαία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Jeunesse Socialiste, ξεκίνησε εκστρατεία για ριζικές αλλαγές, επιβάλλοντας να τεθεί το ζήτημα του φόρου κληρονομιάς σε εθνική ψηφοφορία.
Την Κυριακή, 30 Νοεμβρίου, οι Ελβετοί ψηφοφόροι θα αποφασίσουν αν θα επιβάλουν φόρο κληρονομιάς 50% σε κληροδοτήματα και κληρονομιές πάνω από 50 εκατ. ελβετικά φράγκα (53,57 εκατ. ευρώ).
Οι πιθανότητες να πετύχει η πρωτοβουλία είναι από ελάχιστες έως μηδενικές. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της Tamedia/20 Minuten, το 75% των ψηφοφόρων στην Ελβετία αναμένεται να απορρίψει τον φόρο στους υπερπλούσιους, έναντι 67% τον Οκτώβριο.
Παρότι η πρόταση φαίνεται καταδικασμένη να αποτύχει, ορισμένοι φοβούνται ότι το επερχόμενο δημοψήφισμα ίσως βλάψει τη φήμη της Ελβετίας ως φορολογικού παραδείσου.
Η βιομηχανία διαχείρισης πλούτου της χώρας είναι η μεγαλύτερη και πλέον ανταγωνιστική στον κόσμο, με διεθνή περιουσιακά στοιχεία αξίας 2,2 τρισ. δολαρίων (1,9 τρισ. ευρώ), σύμφωνα με τη Deloitte. Ωστόσο, η πρωτοκαθεδρία της αμφισβητείται από ανταγωνιστές όπως η Σιγκαπούρη και το Ηνωμένο Βασίλειο.
«Ορισμένοι εύποροι ιδιώτες φέρονται να ανέβαλαν σχέδια εγκατάστασης στην Ελβετία λόγω της πρωτοβουλίας. Ωστόσο, αυτά τα στοιχεία προέρχονται κυρίως από ανεπίσημες μαρτυρίες φορολογικών συμβούλων, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εκτίμηση της έκτασης ή της σημασίας τους», δήλωσε η Isabel Martínez, ανώτερη ερευνήτρια στο KOF Swiss Economic Institute στο ETH Zürich.
Συσπείρωση για την κλιματική δράση
Η φορολογική πρόταση, με τίτλο «Για μια κοινωνικά και δημοσιονομικά δίκαιη κλιματική πολιτική», προτείνει τα έσοδα που θα συγκεντρωθούν να διατεθούν σε πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
«Η Ελβετία δεν κάνει αρκετά για την προστασία του κλίματος», ανέφερε σε ανακοίνωση η ομάδα Jeunesse Socialiste. «Θα χρειάζονταν κάθε χρόνο μερικά δισεκατομμύρια παραπάνω για να επιτευχθούν οι στόχοι της Συνομοσπονδίας… Με την πρωτοβουλία για το μέλλον, όσοι ευθύνονται πρωτίστως για την υποβάθμιση του κλίματος θα πρέπει να συνεισφέρουν περισσότερο στην προστασία του».
Αφού συγκέντρωσε ήδη 100.000 υποστηρικτές για να φτάσει στην κάλπη, ο φόρος κληρονομιάς θα γίνει νόμος εάν τον στηρίξει πάνω από το 50% των Ελβετών ψηφοφόρων και τον εγκρίνει η πλειοψηφία των 26 καντονιών της χώρας.
Κίνδυνοι για τις επιχειρήσεις
Μια τέτοια προοπτική είναι αντιδημοφιλής όχι μόνο στους υπερπλούσιους, αλλά και στους μικρούς Ελβετούς επιχειρηματίες.
Η Swissmem, η φωνή των κλάδων μηχανολογίας, ηλεκτρολογίας και μεταλλουργίας της Ελβετίας καθώς και του τεχνολογικού τομέα, υποστήριξε ότι ο φόρος «θα οδηγούσε ουσιαστικά στην απαλλοτρίωση πολλών οικογενειακά διοικούμενων μικρομεσαίων επιχειρήσεων». Η ομάδα πρόσθεσε: «Μεγάλος αριθμός από αυτές τις ΜμΕ έχει χτιστεί από τις ιδιοκτήτριες οικογένειες επί γενιές, προσφέρει δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας και καταβάλλει φόρους με συνέπεια».
Η Isabel Martínez σημείωσε ότι παρόμοιες ανησυχίες είχαν προκύψει όταν οι Ελβετοί ψηφοφόροι απέρριψαν το 2015 μια πιο μετριοπαθή πρωτοβουλία, που πρότεινε φόρο 20% στις περιουσίες άνω των 2 εκατ. ελβετικών φράγκων (2,14 εκατ. ευρώ).
«Λιγότερο από το 2% του πληθυσμού θα επηρεαζόταν άμεσα, κι όμως το 71% ψήφισε εναντίον της. Η κύρια ανησυχία ήταν ότι πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις και ΜμΕ θα επηρεάζονταν αρνητικά, βλάπτοντας τελικά την ελβετική οικονομία και απειλώντας θέσεις εργασίας», είπε στο Euronews. «Οι ίδιες ανησυχίες ισχύουν και για την τρέχουσα πρόταση».
Ορισμένοι αντίπαλοι δεν βλέπουν με καλό μάτι και το γεγονός ότι ο φόρος επιβάλλεται σε ομοσπονδιακό επίπεδο, υπονομεύοντας τη φορολογική αυτονομία των καντονιών, εξήγησε.
Περιορισμένα έσοδα
Στις περισσότερες χώρες που επιβάλλουν φόρους κληρονομιάς, τα μέτρα είναι γενικά αντιδημοφιλή στους ψηφοφόρους, παρότι τελικά τα πληρώνει μόνο μια μικρή μειοψηφία.
Ενώ τα μέτρα μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των ανισοτήτων, έχουν περιορισμένη δυνατότητα να συγκεντρώνουν έσοδα.
Το 2023, οι φόροι κληρονομιάς, περιουσίας και δωρεών αντιπροσώπευαν κατά μέσο όρο μόλις το 0,41% των συνολικών φορολογικών εσόδων του ΟΟΣΑ. Στις ευρωπαϊκές χώρες, οι επιβαρύνσεις αντιστοιχούσαν μόλις στο 0,40% των συνολικών εσόδων.
Σε μια περίοδο κατά την οποία οι δημοσιονομικές πιέσεις στις κυβερνήσεις εντείνονται και η κλιματική κρίση οξύνεται, η Ελβετία καλείται τώρα να αποφασίσει ποιος είναι ο καλύτερος δρόμος.