Τάσος Πυργιέρης: «Χρειαζόμαστε ελληνικά έργα, που να μην είναι τόσο αυτοαναφορικά και εσωστρεφή»

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Βρισκόμαστε στο Μάντβιλ, μία ξεχασμένη αμερικανική πόλη, στη μέση του πουθενά. Ένας οικογενειακός θίασος της κακιάς ώρας πρόκειται να παρουσιάσει «Άμλετ». Μόνο που για την δεδομένη παράσταση ο θίασος δεν έχει Οφηλία. Η ηθοποιός που την ερμήνευε, τα βρόντηξε κι έφυγε. Ευτυχώς, μία ντόπια, η Έλφι Φέι ξέρει τον ρόλο της σαιξπηρικής ηρωίδας κι έτσι παίρνει τη δουλειά. Επικεφαλής του θιάσου είναι ο Κάρλτον Στόουν ο πρεσβύτερος, κάποτε ένας σπουδαίος Άμλετ, περασμένης ηλικίας και πλέον εντελώς παραιτημένος. Τον Άμλετ παίζει πια ο γιος του, Κάρλτον Στόουν ο νεώτερος, που αν και διάδοχος της θεατρικής επιχείρησης, θα παραγκωνιστεί από τη μητέρα του, Χέλγκα Βέιν και τον εραστή της, ηθοποιό του θιάσου, Έντμουντ Ντάντρερυ. Βασικό ρόλο όμως στην επιτυχία των παραστάσεων παίζει ο Τζένκινς, ο διευθυντής σκηνής, ο οποίος θέλει να ανεβάσει το δικό του πρωτοποριακό έργο.

Αυτή είναι η υπόθεση της ανατρεπτικής κωμωδίας του Τσαρλς Λάντλαμ «Αίμα στην σκηνή» (Stage Blood), που αφορά τη ζωή στο θέατρο ενός οικογενειακού θιάσου τρίτης κατηγορίας. Ανέβηκε για πρώτη φορά το 1974 σε ένα off Broadway θέατρο. Τώρα παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, από τον Τάσο Πυργιέρη, στο Σύγχρονο Θέατρο από την Παρασκευή 10 Μαΐου.

Συναντήσαμε τον σκηνοθέτη, λίγο πριν την πρεμιέρα της παράστασης για να μιλήσουμε για το έργο, για την κωμωδία και τη σύγχρονη ελληνική θεατρική πραγματικότητα.

- Στην Ελλάδα γνωρίσαμε τον Τσαρλς Λάντλαμ από την «Κατάρα της Ίρμα Βεπ», που έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Πώς ανακάλυψες το συγκεκριμένο έργο του;

Μου το πρότεινε η μεταφράστρια Χριστίνα Παγκουρέλη. Είναι μια συνεργάτης που την εμπιστεύομαι και έχουμε δουλέψει ξανά στο παρελθόν. Το διάβασα και μου άρεσε πολύ. Μετά αποκαλύφθηκαν πολλές περισσότερες πτυχές και στοιχεία του, όταν το διαβάσαμε με τους ηθοποιούς και στη συνέχεια, όταν ανεβήκαμε στην σκηνή. Είναι ένα πολυεπίπεδο, εξαιρετικά σύνθετο έργο, που αναμιγνύει διαφορετικά είδη θεάτρου και μπλέκει την ψυχοσύνθεση διαφορετικών χαρακτήρων. Η κωμωδία συνυπάρχει με το δράμα και από το κωμικοτραγικό οδηγούμαστε στη φαρσοκωμωδία. Διαβάζοντάς το σε παραπέμπει σε τρία τουλάχιστον άλλα θεατρικά κείμενα, ανακαλύπτοντας κάθε στιγμή το θέατρο μέσα στο θέατρο. Συναντάς δηλαδή την «Ισπανική Τραγωδία» του Τόμας Κίντ, τον «Άμλετ» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, «Το βιβλίο του Τσαγιού» του Οκακούρα Κακούζο και τον «Γλάρο» του Άντον Τσέχοφ. Τα πλέκει μεταξύ τους αριστοτεχνικά. Ο Άμλετ, ο Τρέπλιεφ, η Αρκάντινα, η Γερτρούδη, η Οφηλία, η Νίνα, ο Καρλ, η Έλφι, ο Στόουν ο πρεσβύτερος, ένα φάντασμα, ένα δεύτερο φάντασμα, ίσως κι ένα τρίτο φάντασμα, γίνονται όλοι ήρωες στην παράσταση, που δίνει ο αμερικάνικος «καταραμένος» επαρχιακός θίασος. Όλοι αυτοί μπλέκονται με έναν απροσδόκητο και παράλογο τρόπο. Ο ένας ρόλος απορροφά τον άλλο και οδηγεί σε ανεξάντλητο γέλιο, ανατροπές και εκπλήξεις.

- Τι το ιδιαίτερο έχει αυτός ο συγγραφέας και σου τράβηξε την προσοχή;

Είναι ένας συγγραφέας για τον οποίο γνωρίζουμε ελάχιστα στη χώρα μας. Ήταν τρομερή προσωπικότητα. Κάνοντας έρευνα, ανακάλυψα ότι ήταν μια σημαντική queer προσωπικότητα της δεκαετίας του ’70, πρωτοπόρος στο αμερικανικό gay κίνημα. Είχε τρομερή ακτιβιστική δράση στην εποχή του. Ήταν εκκεντρικός και ευφυής. Kαταπιανόταν με επιτυχία με πολλά διαφορετικά πράγματα. Ήταν μέσα σε όλα. Δοκίμασε τα πάντα στην εποχή του. Ήταν συγγραφέας, σκηνοθέτης, παραγωγός, ηθοποιός και σκηνογράφος. Αυτό εμένα με ενθουσίασε. Του άρεσαν ιδιαίτερα οι κωμικές διασκευές κλασικών έργων και είχε έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο θεατρικής προσέγγισης, που εμένα με συγκινεί πολύ. Η πλοκή του συγκεκριμένου έργου είναι πραγματικά μοναδική. Δεν έχω δει κάτι ανάλογο. Θυμίζει με έναν τρόπο, τη δομή του «Σώσε» του Μάικλ Φρέιν, αλλά είναι πιο σύνθετο από αυτό. Είναι μια καθαρόαιμη, απολαυστική κωμωδία.

- Μετά το «Μια ζωή στο θέατρο» του Ντέιβιντ Μάμετ, ασχολείσαι με ένα ακόμη έργο που εστιάζει στον κόσμο του θεάτρου. Τι σε ιντριγκάρει σε σχέση με αυτό το θέμα;

Μπορεί να ακουστεί ρομαντικό, αλλά η μεγάλη μου αγάπη γι’ αυτή τη δουλειά, με κάνει να ασχολούμαι με αυτόν τον κόσμο. Οι ηθοποιοί είναι λίγο παρεξηγημένα όντα. Δεν θέλω να τους δικαιολογήσω, απλά να αναδείξω μέσα και από αυτό το έργο, πόσο πολυσύνθετα πλάσματα είναι. Με ιντριγκάρει πολύ αυτή η μελέτη της θεατρικής συνθήκης. Δίνει τη δυνατότητα στον σκηνοθέτη να δείξει πράγματα που δεν τα γνωρίζει ο θεατής, όπως η μελέτη ενός έργου, ο συναδελφικός ανταγωνισμός, το κτίσιμο ενός ρόλου, το πόσο χαριτωμένα ανισόρροπος είναι αυτός ο κόσμος. Θα δείτε λοιπόν πτυχές του θεάτρου, που δεν τις έχετε αντιληφθεί.

- Στον Λάντλαμ άρεσαν οι μεταμφιέσεις, το drag και το cross gender. Θα τα δούμε και στη δική σου σκηνοθετική προσέγγιση;

Εγώ χρησιμοποιώ ελάχιστα πράγματα, γιατί δεν είχα την οικονομική δυνατότητα. Θα ήθελα πολύ να το κάνω, αλλά για να το κάνεις σωστά και να μην είναι φτωχό και φθηνό, ήθελα περισσότερα χρήματα. Είμαι όμως πολύ ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα.

- Σου αρέσει η κωμωδία. Τι βρίσκεις σε αυτήν;

Μου αρέσουν οι κωμωδίες και μου αρέσει να τις παρακολουθώ και ως θεατής. Μου αρέσουν οι παραστάσεις που μου δημιουργούν ευφορία και κάνουν τον κόσμο να είναι χαρούμενος. Πιστεύω ότι το θέατρο δεν πρέπει μόνο να σε προβληματίσει. Πρέπει να είναι ευφρόσυνο και να δημιουργεί μια ευφορία στο θεατή, που θα έρθει και θα πληρώσει το εισιτήριο για να σε δει. Θέλει για δύο ώρες να ξεχάσει τα προβλήματά του και να χαρεί. Επίσης αυτό που με ενδιαφέρει πρώτιστα σε έναν ηθοποιό είναι, αν στη βάση του έχει κωμικά στοιχεία, όταν παίζει. Ακόμη και όταν ερμηνεύει ένα δραματικό ρόλο.

- Συνεργάζεσαι σταθερά με μια συγκεκριμένη ομάδα ηθοποιών. Τι σου προσφέρει αυτό;

Δεν αισθάνομαι ότι έχω μια ομάδα. Αισθάνομαι ότι έχω κάποιους ανθρώπους με τους οποίους τη δεδομένη στιγμή θα μιλήσουμε και θα πούμε «πάμε να το κάνουμε». Είναι άνθρωποι που εκτιμώ πολύ και υπάρχει ένας αμοιβαίος σεβασμός. Μου αρέσει η ενέργεια και η χημεία που έχουν μεταξύ τους. Αυτό με έναν τρόπο το έχω κατακτήσει: ταιριάζουν τέλεια μεταξύ τους. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να βελτιώνω διαρκώς τη συνθήκη με την οποία δουλεύω και σε αυτό βοηθά η συγκεκριμένη ομάδα ηθοποιών.

- Την τελευταία δεκαετία έχεις στραφεί στην σκηνοθεσία. Είσαι θεατρικά πολύ δραστήριος. Είναι οικονομική ή καλλιτεχνική ανάγκη;

Κυρίως καλλιτεχνική, αλλά και οικονομική βέβαια. Θέλω να καλύψω το χαμένο χρόνο. Αισθάνομαι ότι έπρεπε να ασχοληθώ με την σκηνοθεσία νωρίτερα. Θα είχα γλιτώσει από μεγάλους σκοπέλους και ματαιώσεις. Αν ξεκινήσεις αργά αυτή τη δουλειά, πρέπει να καταβάλλεις μεγάλη προσπάθεια για να κατοχυρώσεις τη θέση σου, να επιβληθείς και να σε «βλέπουν» οι άλλοι. Οπότε δυσκολεύτηκα. Το κατέκτησα όμως τα τελευταία χρόνια. Για μένα πλέον υπάρχει μόνο η σκηνοθεσία. Απαιτεί πολλά από σένα, γιατί κάθε χρονιά βρίσκεσαι και πάλι στην αφετηρία: αναζήτησης έργου, συντελεστών, θεάτρου που θα κάνεις την παραγωγή σου και πάνω από όλα χρημάτων. Είναι ένα θεατρικό σπριντ, ή μάλλον μαραθώνιος. Με έχει κουράσει, αλλά μου αρέσει.

- Ποιο είναι το στοιχείο σε όλη αυτή τη διαδικασία που σε έχει κουράσει περισσότερο;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Αυτό που με έχει κουράσει περισσότερο είναι η πίστη πολλών ότι έχω μέσο. Αισθανόμουν ότι με στοχοποιούσαν για αυτό. Θεωρούσαν ότι είχα κάποια πολιτική εύνοια. Αυτό με καταρράκωσε ψυχολογικά. Πλέον δεν με αφορά. Πιστεύω ότι έχει φανεί ποιοι έχουν πλέον πολιτική εύνοια στο θεατρικό χώρο. Κι ενώ την έχουν και αποδεικνύεται, την αποποιούνται μετά βδελυγμίας.

- Αν άλλαζες κάτι σε όλη αυτή τη διαδικασία τι θα ήταν;

Αυτό που θα ήθελα είναι τα πράγματα να είναι πιο ανοιχτά και το περιβάλλον πιο γενναιόδωρο, τόσο αξιακά, όσο και οικονομικά. Να υπολογίζεται δηλαδή η δουλειά που κάνεις με αξιολογικά, αντικειμενικά όσο γίνεται, κριτήρια, που να είναι σαφή, ξεκάθαρα και πιο δίκαια. Δεν ήταν ποτέ έτσι και δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος ότι μπορεί να γίνουν στο μέλλον. Αυτό ήταν που θα ήθελα να αλλάξω.

- Σε σχέση με σένα;

Βασάνισα πολύ τον εαυτό μου με πράγματα που με ενοχλούσαν. Έτσι έκανα κακό τόσο στον εαυτό μου, όσο και στη δουλειά μου. Αλλά όταν είσαι μικρός, υπάρχουν πράγματα που δεν τα βλέπεις. Μπλέκεσαι σε ένα κυκεώνα προβλημάτων που δεν σου επιτρέπουν να εστιάσεις, όπως θέλεις στη δουλειά σου. Την μπλοκάρει. Δεν σου αφήνουν καθαρό μυαλό να κάνεις τη δουλειά, όπως θα ήθελες. Αυτό το έχω αφήσει πίσω μου πλέον. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου αδικημένο σε καμιά περίπτωση. Από την άλλη πλευρά δεν μου έχουν δοθεί οι ευκαιρίες, που θα ήθελα. Για παράδειγμα, θα ήθελα να πάω στην Επίδαυρο. Θα ήθελα να δοκιμαστώ σε μια μεγαλύτερη σκηνή. Νομίζω ότι μπορώ να το κάνω και θα το κάνω.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

- Βλέπεις πολύ θέατρο. Ποια είναι η άποψή σου για το ελληνική θεατρική πραγματικότητα σήμερα;

Έχουμε πολύ καλούς σκηνοθέτες με ταυτότητα, οι οποίοι κάνουν ωραία πράγματα με τα ελάχιστα μέσα που τους δίνονται. Βλέπω όμως μια εγκλωβισμένη κατάσταση, για όσους σκηνοθέτες είμαστε ηλικιακά, μεταξύ 40-55 ετών. Είμαστε κατά κάποιο τρόπο μπλοκαρισμένοι. Τριγυρνάμε γύρω από τον εαυτό μας. Όσοι είναι πάνω από 55 ετών έχουν τις περισσότερες ευκαιρίες, που είναι λογικό και δίκαιο. Είναι μια ασφαλής επιλογή με έναν τρόπο. Το καταλαβαίνω και το σέβομαι, αλλά δεν συμφωνώ, στο σύνολό τους. Πρέπει να χωρέσει αρκετός κόσμος και να υπάρξει ένα διαφορετικό μοίρασμα. Από την άλλη πλευρά, αισθάνομαι μια μικρή απογοήτευση από τη νέα γενιά σκηνοθετών. Η γενιά 20-35 ετών γυρίζει γύρω-γύρω διαρκώς από το γερμανικό μεταμοντέρνο θέατρο. Το οποίο ήταν μια χαρά, αλλά το 2024 δεν έχει πια να πει τίποτε. Ή έτσι όπως το παρουσιάζουν στην Ελλάδα, εμένα δεν με αφορά.

- Ποια είναι η μεγαλύτερη ανάγκη που έχει σήμερα το ελληνικό θέατρο;

Το ελληνικό θέατρο έχει ανάγκη από σύγχρονο ελληνικό έργο. Αυτή είναι η πρώτη και η πιο βασική ανάγκη. Χρειαζόμαστε σύγχρονα ελληνικά έργα, που να μην είναι τόσο αυτοαναφορικά και εσωστρεφή, που να μην γυρίζουν όλη την ώρα γύρω-γύρω από τον εαυτό τους ή να θέλουν να τα συμπεριλάβουν όλα. Δεν μπορείς να τα βάλεις όλα σε ένα έργο. Πρέπει να επιλέξεις. Επίσης δεν μπορούν όλα αυτά τα έργα να είναι σκοτεινά, μαύρα, βαριά και δυσοίωνα. Πρέπει να φωτίζουν και άλλες πτυχές και πράγματα της ζωής. Υπάρχουν καλά έργα, αλλά υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στη σύγχρονη ελληνική δραματουργία, η οποία είναι εγκλωβισμένη στην εσωστρέφειά της.

- Μετά το «Αίμα στην Σκηνή», τι ακολουθεί;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Θα κάνω το Νοέμβριο την «Φαύστα» του Μποστ στο Μέγαρο Μουσικής. Την Φαύστα θα ερμηνεύσει η Τζίνη Παπαδοπούλου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Γεννήθηκε στο Λονγκ Άιλαντ το 1943. Σπούδασε «Δράμα και Λογοτεχνία» και πολύ νωρίς, το 1964, δήλωσε ότι είναι ομοφυλόφιλος. Ίδρυσε το Ridiculous Theatrical Company το 1967, διατηρώντας τη θέση του συγγραφέα, σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή της ομάδας. Ο Λάντλαμ ασχολήθηκε με κωμικές διασκευές κλασικών έργων ή και μυθιστορημάτων με πνεύμα διακωμώδησης. Το σατιρικό, πρωτοποριακό για την εποχή, cross gender θέατρό του βρήκε γρήγορα πιστό κοινό και η ομάδα του μπόρεσε να δουλέψει με οικονομική σταθερότητα επί μία εικοσαετία.

Έγραψε, σκηνοθέτησε και έπαιξε (γυναικείους και ανδρικούς ρόλους) στις περισσότερες παραγωγές της Ridiculous Theatrical Company, συχνά με συμπρωταγωνιστή τον σύντροφό του, Έβερετ Κουίντον. Στα έργα του μιμήθηκε πολλά διαφορετικά λογοτεχνικά και θεατρικά είδη: από τα γοτθικά μυθιστορήματα (σ’ αυτά βασίστηκε η μεγάλη επιτυχία του «H κατάρα της Ίρμας Βεπ», όπου δύο ηθοποιοί παίζουν επτά ρόλους) μέχρι τα φιλμ νουάρ και την pulp μυθοπλασία, τα γαλλικά «καλοφτιαγμένα» έργα του 19ου αι. έως την όπερα. Πολλές παραγωγές του σήμερα θα εντάσσονταν στο queer θέατρο. Από τα πρώτα θύματα του AIDS, ο Λάντλαμ διαγνώστηκε τον Μάρτιο του 1987 και πέθανε από πνευμονία PCP δύο μήνες αργότερα, σε ηλικία 44 ετών.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Μετάφραση: Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη

Σκηνοθεσία: Τάσος Πυργιέρης

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Σκηνικά/Κοστούμια: Ελίνα Δράκου

Σχεδιασμός Φωτισμών: Στέβη Κουτσοθανάση

Μουσική Σύνθεση: Φοίβος Μαρκιανός

Βοηθοί Σκηνοθέτη: Σοφία Καστρησίου, Μάκης Νάνος

Μουσική Επιμέλεια: Τάσος Πυργιέρης

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Οργάνωση παραγωγής: Νίκος Τσαούσης

Φροντιστήριο: Βασιλική Τσιλιγκρού

Κατασκευή Σκηνικού: Χρήστος Χαμζαλάρης

Ζωγράφος Σκηνικού: Σοφία Παπαδοπούλου

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Λέπουρης

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Διεύθυνση Φωτογραφίας/Trailer: Γιώργος Δασκαλόπουλος

Make up: Σοφία Καραθανάση

Κομμώσεις: Ξένια Μουτέν

Επικοινωνία: Ευαγγελία Σκρομπόλα

Social media: Social Wave Ath

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Νομικός Σύμβουλος: Δημήτρης Καλοχαιρέτης

Παραγωγή: Boiling Point

Οι Θεατρίνοι:

Θάνος Λέκκας: Κάρλτον Στόουν ο πρεσβύτερος, ο θιασάρχης / Το Φάντασμα / Γκίλμπερτ Φέι

Αλέξανδρος Βάρθης: Τζένκινς, Διευθυντής Σκηνής

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ρένα Κυπριώτη: Χέλγκα Βέιν, σύζυγος του Κάρλτον Στόουν

Χρήστος Σταθούσης: Κάρλτον Στόουν ο νεώτερος, φέρελπις ηθοποιός

Φοίβος Μαρκιανός: Έντμουντ Ντάντρερυ, ζεν κομίκ, μουσικός επί σκηνής

Μαριλένα Μόσχου: Έλφι Φέι, μια θεατρόπληκτη επαρχιωτοπούλα

Μάκης Νάνος: Ένας αθόρυβος Οδηγός Σκηνής

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

INFO

Σύγχρονο Θέατρο, Ευμολπιδών 45, Γκάζι, τηλ. 210 3464380

Πρεμιέρα: 10 Μαΐου

Παραστάσεις: Τετάρτη & Κυριακή: 19:00, Παρασκευή & Σάββατο: 21:15

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

Τιμές εισιτηρίων: 15€ (Κανονικό), 13€ (Μειωμένο), 8€ (Ατέλεια)

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Προπώληση εισιτηρίων