Ο Σταύρος Ψυλλάκης και ο Ζιλιέν Γκριβέλ μας μιλούν για το ντοκιμαντέρ «Σμιλεμένες Ψυχές» και ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος για «Τα τέρματα του Αυγούστου». Οι δύο ταινίες συμμετείχαν στο διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Τρία ντοκιμαντέρ Ελλήνων σκηνοθετών συμμετείχαν στο φετινό διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
«Σμιλεμένες Ψυχές» του Σταύρου Ψυλλάκη
Στις συγκινητικές «Σμιλεμένες Ψυχές» του Σταύρου Ψυλλάκη παρακολουθούμε τη ζωή και τη διαδρομή του Ελβετού οδοντιάτρου Ζιλιέν Γκριβέλ, ο οποίος φρόντιζε δωρεάν τα δόντια λεπρών στο νοσοκομείο Αγία Βαρβάρα για 26 ολόκληρα χρόνια, από το 1972-1998. Έγινε φίλος με πολλούς από αυτούς, ενώ ταυτόχρονα αγάπησε βαθιά την Ελλάδα, την οποία συνεχίζει να επισκέπτεται αδιάλειπτα μέχρι σήμερα.
Ο πολύπειρος σκηνοθέτης συνεχίζει να μας προσφέρει κινηματογραφικά πορτραίτα σημαντικών ανθρώπων, αναδεικνύοντας συμπεριφορές και αξίες που είναι σχεδόν χαμένες σήμερα:
«Ένιωσα ότι με ενδιαφέρει ο Ζιλιέν. Αυτό που του είπα εξαρχής είναι ότι παρά το αξιέπαινο, παρά το αξιοθαύμαστο της ίδιας της πράξης σου, δεν είναι εύκολο πράγμα να έρχεται να θεραπεύει λεπρούς 26 χρόνια, εμένα με ενδιαφέρει ποιος είσαι εσύ. Μπορούμε να κάνουμε μια ταινία πάνω σε εσένα; Γιατί μου είχε εκμυστηρευτεί νωρίτερα ότι αυτή η δουλειά ήταν ένα τεράστιο μάθημα γι αυτόν. Υπάρχει μια φράση που του είπε ο φίλος του, Μανώλης Φουντουλάκης που παίζει στην ταινία. Του λέει κάποια στιγμή: “Ξέρεις φίλε μου με αυτές τις δοκιμασίες σμιλεύεται όμορφα η ψυχή του ανθρώπου”. Αυτές οι σμιλεμένες ψυχές των λεπρών, που ήταν σε απόγνωση, σε μια οριακή γειτνίαση με το θάνατο, αυτοί έδωσαν το μεγάλο μάθημα στον Ζιλιέν.
Όλη η ταινία παρακολουθεί το σμίλεμα της δικιάς του ψυχής. Δεν είναι η λέπρα, δεν είναι τα μηνύματα για τον αποκλεισμό. Όλα αυτά είναι μέσα. Ενυπάρχουν. Τέτοιες νύξεις και τέτοιες ευαισθησίες υπάρχουν σαφέστατα, αλλά δεν είναι μια τέτοια ταινία. Είναι μια ταινία για έναν άνθρωπο, ο οποίος με αυτή την απόφαση που παίρνει, να έρθει σε επαφή με το διαφορετικό, με τη διαφορά, καταλήγει τελικά να είναι ένα μεγάλο σμίλεμα της ψυχής του. Προς το τέλος της ταινίας να λέει την περίφημη φράση ότι γερνάμε ανάλογα το πώς ζήσαμε τη ζωή μας» τονίζει ο σκηνοθέτης.
Η ταινία κέρδισε το παρατεταμένο χειροκρότημα των θεατών που παρακολούθησαν τις προβολές της και απέσπασε τρία βραβεία: το βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου FIPRESCI για Ελληνικό ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας της Επιτροπής Νεότητας και το βραβείο της ΕΡΤ. Η ανιδιοτελής προσφορά, ο χαρακτήρας και η φιλοσοφία ζωής του πρωταγωνιστή της συγκίνησαν βαθιά τον κόσμο που τον συνάντησε στη Θεσσαλονίκη:
«Αρχικά είχα μια πολιτιστική, ιστορική, τουριστική σχέση με την Ελλάδα. Σιγά σιγά με όλα που έχω ζήσει στην Ελλάδα, στο δρόμο, με αυτούς τους ανθρώπους, με τους φίλους μου, η σχέση αυτή έγινε διανοητική. Και τώρα για μένα, η Ελλάδα δεν είναι μόνο μια χώρα με σύνορα, με ωραία νησιά, με καταπληκτικά άγρια τοπία, με αδάμαστη φύση. Έγινε μια διάσταση. Έχω εντοιχισθεί στην Ελλάδα. Με έχει αιχμαλωτίσει» υπογραμμίζει ο Ζιλιέν Γκριβέλ.
«Τα τέρματα του Αυγούστου» του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου
Κατά τη διάρκεια του Δεκαπενταύγουστου, εδώ και πολλές δεκαετίες, διοργανώνεται στη Νότια Πίνδο, στο νομό Τρικάλων ένα αυτοσχέδιο τουρνουά ποδοσφαίρου, στο οποίο συμμετέχουν 7-8 γειτονικά χωριά. Αυτό το τουρνουά είναι η αφορμή για τον Δημήτρη Κουτσιαμπασάκο να δημιουργήσει ένα βιωματικό καλειδοσκόπιο γεγονότων, συμβάντων και στιγμών από την καθημερινότητα της ζωής στην επαρχία.
Σκοπός του ντοκιμαντέρ «Τα τέρματα του Αυγούστου» είναι η δημιουργία, μέσω της παρατήρησης, ενός τρυφερού και ταυτόχρονα αληθινού πορτρέτου της μικρής κοινότητας του Αρματολικού στο καλοκαιρινό της ζωντάνεμα. Το τουρνουά δίνει την ευκαιρία στον σκηνοθέτη να μας διηγηθεί διαφορετικές ανθρώπινες ιστορίες, να φωτίσει στιγμές και να μας συστήσει οικείους σε όλους μας χαρακτήρες.
«Το είχα στο μυαλό μου αρκετά χρόνια ότι αυτό είναι ένα γεγονός που αξίζει να καταγραφεί. Γιατί; Γιατί πέρα από την ποδοσφαιρική του, αθλητική διάσταση, ήταν αποκαλυπτικό για τον ίδιο τον τόπο και τους ανθρώπους. Κυρίως για το πώς οι νέοι άνθρωποι βλέπουν τον ίδιο τους τον τόπο και τι σημαίνει γι αυτούς το ποδόσφαιρο. Αυτό το οποίο έβλεπα δηλαδή ήταν ότι το ποδόσφαιρο ήταν κάτι περισσότερο από ένας αγώνας. Ήταν κάτι σαν μια τελετή επανένωσης και εμβάπτισης στο ίδιο το χωριό τους. Δεν ήταν η ομάδα, ήταν το χωριό τους για το οποίο έπαιζαν. Αυτό ήταν πάρα πολύ ιδιαίτερο και ήθελα να το καταγράψω.
Επίσης ήξερα ότι αυτό θα αποτελεί μια αφορμή για να παρατηρήσω την καθημερινότητα, κατά το Δεκαπενταύγουστο. Δηλαδή τι συμβαίνει όταν όλοι εμείς επιστρέφουμε για λίγο στο χωριό, από πού καταγόμαστε; Με ποιο τρόπο βιώνουμε την καθημερινότητά μας; Τι συμβαίνει λοιπόν; Και αυτό το οποίο συμβαίνει και το οποίο το είχα φυσικά εντοπίσει και είναι πραγματικά εξαιρετικό, είναι ότι οι Έλληνες όταν επιστρέφουν στο χωριό τους, παρόλο που τον περισσότερο καιρό ζουν στην πόλη, αφήνουν με έναν απίστευτο και πάρα πολύ άμεσο τρόπο, τους τρόπους συμπεριφοράς του άστεως, δηλαδή της πόλης και υιοθετούμε με ένα βιωματικό τρόπο κανόνες και κώδικες της παραδοσιακής κοινωνίας» αναφέρει ο Δημήτρης Κουτσιαμπάσος.
«Η Καρδιά του ταύρου» της Εύας Στεφανή
Η τρίτη ελληνική ταινία που συμμετείχε στο Διεθνές Διαγωνιστικό του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ήταν «Η Καρδιά του ταύρου» της Εύας Στεφανή, που παρακολουθεί την προετοιμασία και την περιοδεία του έργου του Δημήτρη Παπαϊωάννου «Εγκάρσιος προσανατολισμός».
Η κάμερα της σκηνοθέτριας κατέγραφε επί δύο χρόνια σκηνές από τις πρόβες στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τις παραστάσεις στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στο Βίλνιους και σε άλλους διεθνείς προορισμούς, έως και την τελευταία παράσταση στο Σαν Φρανσίσκο. Το κεντρικό ερώτημα που διατρέχει το ντοκιμαντέρ της, είναι «γιατί κάνουμε αυτό που κάνουμε;», αναδεικνύοντας την τέχνη ως μέσο αντίστασης στη ματαιότητα των πραγμάτων, αλλά και ως τρόπο νοηματοδότησης της ίδιας μας της ζωής.
Στο επίκεντρο βρίσκεται πάντα ο ίδιος ο Δημήτρης Παπαϊωάννου και η δημιουργική του διαδικασία. Η ταινία εξερευνά τη δυναμική που προκύπτει από ένα έργο τέχνης, αποκαλύπτοντας τις στιγμές της αγωνίας, της αβεβαιότητας, αλλά και της απόλυτης εμπιστοσύνης που χαρακτηρίζουν τον κόσμο μιας πρόβας, την ελπίδα σε εποχές κρίσης, την απώλεια που μεταμορφώνεται σε δημιουργία.
«Η Καρδιά του ταύρου» της Εύας Στεφανή απέσπασε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής Νεότητας και το βραβείο WIFT GR.
