Το Μουσείο Μπενάκη φιλοξενεί ένα μεγάλο αφιέρωμα στον σκηνοθέτη Λάκη Παπαστάθη, με τίτλο «Λάκης Παπαστάθης. Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Δύο χρόνια μετά το θάνατο του σκηνοθέτη Λάκη Παπαστάθη, το Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς φιλοξενεί ένα μεγάλο αφιέρωμα που επιχειρεί να αναδείξει την πολυσχιδή προσωπικότητά του και τη σχέση του για εξήντα περίπου χρόνια με τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική και τη φωτογραφία.
Πέρα από όμως από δυναμικός δημιουργός του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου που άφησε το στίγμα του μέσα από τέσσερις ταινίες μεγάλου μήκους, ο Λάκης Παπαστάθης υπήρξε μαζί με τον Τάκη Χατζόπουλο ιδρυτές της Cinetic και θεμελιωτές του πολιτιστικού ντοκιμαντέρ στην ελληνική τηλεόραση, μέσα από τις εκπομπές του «Παρασκηνίου», πολλές από τις οποίες σκηνοθέτησαν οι ίδιοι. Το «Παρασκήνιο» ήταν η μακροβιότερη εκπομπή πολιτισμού της ΕΡΤ και διήρκεσε από το 1976-2013. Κάλυψε πάνω από 900 διαφορετικά θέματα. Οι επισκέπτες της έκθεσης μπορούν να δουν κάποιες από τις εκπομπές αυτής της μεγάλης κιβωτού του ελληνικού πολιτισμού, από την οποία πέρασαν κορυφαίες προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών.
Τρεις σκηνοθέτες, φίλοι και πολυετείς συνεργάτες του δημιουργού στο «Παρασκήνιο» ανέλαβαν διαφορετικές πτυχές αυτού του απαιτητικού αφιερώματος. Ο Γιώργος Σκεύας επιμελήθηκε την έκθεση στο μουσείο, ο Ηλίας Γιαννακάκης ανέλαβε την πραγματοποίηση έξι πρωτότυπων οπτικοακουστικών έργων που μας συστήνουν τον Παπαστάθη και μπορεί να τις δει ο θεατής στην έκθεση, ενώ η Κατερίνα Ευαγγελάκου επιμελήθηκε τον αφιερωματικό τόμο «Λάκης Παπαστάθης. Γενικό Πλάνο»:
«Είναι μια πολύ δύσκολη προσπάθεια. Ο όγκος του υλικού, το να διαλέξεις, να πορευτείς, να ξεκαθαρίσεις τους στόχους αυτού του αφιερώματος ήταν δύσκολο. Ταυτόχρονα όμως ήταν και μαγικό, γιατί όλοι μας αγαπούσαμε πολύ τον Λάκη. Ήμασταν συνεργάτες του, ήμασταν φίλοι του, τον ζήσαμε από κοντά. Είχαμε αυτή την τύχη και θέλαμε να μεταδώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο αυτή την αίσθηση που είχαμε όλα αυτά τα χρόνια που ήμασταν πλάι του, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αυτό ήταν το ζητούμενο: η ίδια η φύση του προσώπου και καλλιτεχνικά, αλλά και σε ανθρώπινο επίπεδο.
Για μένα δηλαδή, για να μιλήσω για την έκθεση συγκεκριμένα, το μεγάλο στοίχημα ήταν πως θα δημιουργηθεί ένα κλίμα για να σε βάζει μέσα σε κάτι που νιώσαμε εμείς όταν δουλεύαμε στη Cinetic, στο “Παρασκήνιο”. Αυτή την οικογένεια, την αίσθηση που είχαμε, μια διάχυτη πνευματικότητα ταυτόχρονα με κάτι παρεΐστικο, που είχε σχέση με ένα βαθύτερο διάλογο όμως χωρίς να χάνει καθόλου την ελαφράδα του και το χιούμορ του. Νομίζω αυτά τα στοιχεία ήταν ο οδηγός για την έκθεση» αναφέρει ο επιμελητής της έκθεσης Γιώργος Σκεύας.
Συνεργάστηκαν μαζί για πολλά χρόνια. Τι ήταν αυτό που θυμάται και κρατά από τον ιδιαίτερα δραστήριο και δημιουργικό σκηνοθέτη;
«Ο Λάκης Παπαστάθης για μένα προσωπικά ήταν ταυτισμένος με αυτό που ονομάζει κανείς δύναμη ζωής. Είχε απίστευτη ενέργεια, δίψα για μάθηση και αναζήτηση, ψάξιμο μέσα σε ένα περιβάλλον πνευματικότητας. Αυτό δε σταμάτησε ποτέ να είναι εμπνευστικό για τους υπόλοιπους γύρω του. Ήταν μια διαρκής έμπνευση. Μερικές φορές συνήθιζα να λέω χιουμοριστικά αλλά και σοβαρά, του έλεγα: “Δουλεύω στη Cinetic, κάνω Παρασκήνια μόνο και μόνο για να μπορούμε να έχουμε ένα διάλογο”. Αυτό λέει πολλά, υπό την έννοια ότι δημιουργούσε ένα κανάλι επικοινωνίας το να δουλεύεις μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Νομίζω ο ίδιος ο Λάκης ήταν ένα άτομο γοητευτικό με την βαθύτερη έννοια» υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης και επιμελητής.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στην οργάνωση αυτής της μεγάλης έκθεσης; Τι του έκανε μεγαλύτερη εντύπωση, μέσα από την έρευνα στο υλικό που είχε στη διάθεσή του;
«Αυτό που με τρόμαξε με τη θετική έννοια, με συγκλόνισε και εξακολουθεί να με συγκλονίζει γιατί με απασχολεί μέσα από όλη την έρευνα που έγινε, είναι ο όγκος της δουλειάς. Το πόσο πολύ δούλευε, το πόσο ασταμάτητα δούλευε προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Καταπιάστηκε με τη λογοτεχνία. Είχε πολύ έντονη σχέση με τη ζωγραφική και βαθιά φιλία με πολλούς ζωγράφους. Η συλλογή των περιοδικών του είναι κομβικής σημασίας. Δηλαδή αυτό το το 17-18χρονο παιδί ανακαλύπτει τον κόσμο των λογοτεχνικών περιοδικών του 19ου αιώνα και των αρχών του εικοστού και βυθίζεται σε αυτόν τον κόσμο. Αντλεί στην ουσία διαρκώς για οτιδήποτε από αυτό το σύμπαν. Λειτουργεί σαν έμπνευση. Όλα κρύβονται εκεί, να το πω έτσι χαριτολογώντας. Είναι αυτός ο έφηβος που βυθίζεται σε ένα κόσμο και από κει γεννιέται ό, τι καινούργιο στη μυθοπλασία του, στον τρόπο που αντιλαμβάνεται την τέχνη. Όλα έχουν να κάνουν με αυτό» τονίζει ο Γιώργος Σκεύας.
Τον σχεδιασμό της έκθεσης «Λάκης Παπαστάθης. Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα» στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιάς έχει κάνει η Λίλη Πεζανού. Η έκθεση διαρκεί μέχρι τις 20 Ιουλίου.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΑΚΗ ΠΑΠΑΣΤΑΘΗ
Ο Λάκης Παπαστάθης (1943–2023), γεννήθηκε στον Βόλο. Σπούδασε στο Κέντρο Σπουδών Κινηματογράφου (1963). Το 1972 πρωτοσκηνοθετεί τη μικρού μήκους ταινία, Γράμματα από την Αμερική, η οποία βραβεύεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Την περίοδο 1968–1971 εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη, κυρίως στην Ευδοκία του Αλέξη Δαμιανού. Παιδί του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, εργάστηκε σκληρά σε όλη του τη ζωή προσπαθώντας να δημιουργήσει νήματα που ενώνουν τις τέχνες μεταξύ τους και φωτίζουν το μυστικό της ελληνικής δημιουργίας στον 19ο και στον 20ο αιώνα.
Σκηνοθέτησε τέσσερις κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου μήκους: Τον καιρό των Ελλήνων (1981), Θεόφιλος (1987), Το μόνον της ζωής του ταξείδιον (2001) και Ταξίδι στη Μυτιλήνη (2010), που απέσπασαν πλήθος βραβείων και του εξασφάλισαν τον τίτλο του πιο λόγιου ίσως από τους έλληνες κινηματογραφιστές.
Εκτός από τον κινηματογράφο, υπήρξε ένας από τους θεμελιωτές του πολιτιστικού ντοκιμαντέρ στην ελληνική τηλεόραση ιδρύοντας την εκπομπή Παρασκήνιο μαζί με τον σκηνοθέτη Τάκη Χατζόπουλο και σκηνοθετώντας πάνω από 200 θέματα της σειράς. Το Παρασκήνιο υπήρξε η μακροβιότερη εκπομπή πολιτισμού της ΕΡΤ, εξέπεμπε διαρκώς από το 1976 μέχρι το 2013 και αθροίζει 900 διαφορετικά θέματα, ενώ αποτελεί μια εξαιρετική περίπτωση τηλεοπτικής σειράς για την οποία εργάστηκαν πάνω από 100 κινηματογραφικοί σκηνοθέτες.
Οι Παπαστάθης και Χατζόπουλος υπήρξαν αμφότεροι εξαιρετικά δημιουργικοί ως σκηνοθέτες και αρκούντως επαρκείς στου λεπτούς χειρισμούς που απαιτεί η ιδιότητα του παραγωγού.
Ο Παπαστάθης δοκιμάστηκε επίσης με επιτυχία στο απαιτητικό πεδίο της πεζογραφίας, εκδίδοντας τέσσερις συλλογές διηγημάτων: (Η νυχτερίδα πέταξε, Η Ήσυχη, Το καλοκαίρι θα παίξει την Κλυταιμνήστρα και Ο δάσκαλος αγαπούσε το βωβό σινεμά),αλλά και μια μονογραφία για τα γυρίσματα της ταινίας «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού, για την οποία είχε εργαστεί ως βοηθός σκηνοθέτη, στα πρώτα του βήματα (Όταν ο Δαμιανός γύριζε την Ευδοκία).
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά ο Λάκης υπήρξε συλλέκτης και σχολιαστής βραχύβιων λογοτεχνικών περιοδικών του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, φωτογραφιών και καρτ ποστάλ. Όλα αυτά τα σπάνια τεκμήρια του παρελθόντος αποκτούσαν ζωή μέσα από τις ταινίες, τα ντοκιμαντέρ και τα βιβλία του.
INFO
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ
Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, τηλ. 210 3453111
«Λάκης Παπαστάθης. Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα»
Διάρκεια: Μέχρι 20 Ιουλίου
Ωράριο λειτουργίας: Πέμπτη, Κυριακή: 10:00-18:00, Παρασκευή, Σάββατο: 10:00-22:00, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη: Κλειστά
Τιμή εισιτηρίου έκθεσης: € 9, € 7.
