Βασίλης Βηλαράς: Μόνο όταν εκτίθεμαι πολύ, κουνιέται στ' αλήθεια το μυαλό μου και ξεβολεύομαι

Ο Βασίλης Βηλαράς παρουσιάζει από τα τέλη Νοεμβρίου το καινούργιο του έργο, την «Εκδίκηση του Φώτη» στο bijoux de Kant Hood art space, στο Μοναστηράκι. Ο πάντα δραστήριος δημιουργός καταπιάνεται σταθερά στις παραστάσεις του με queer θέματα που τον απασχολούν, τον ενοχλούν και τον πληγώνουν. Αυτό συμβαίνει και σε αυτή την περίπτωση.

«Η Εκδίκηση του Φώτη» είναι μια χειροποίητη παράσταση, ένας εξομολογητικός μονόλογος, όπου ο ηθοποιός και σκηνοθέτης, μόνος του πάνω στη σκηνή μαζί με μια τηλεοπτική οθόνη, μας αφηγείται τη δύσκολη παιδική κι εφηβική ηλικία του Φώτη. Το κάνει, επειδή κι εκείνος βίωσε αντίστοιχες καταστάσεις κι επειδή ο ήρωάς του δεν μπόρεσε.

Ο Φώτης γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Ήταν ένα εμφανές ομοφυλόφιλο αγόρι, που αντιμετώπισε τα κοροϊδευτικά σχόλια και το bullying των συμμαθητών του. Από την εφηβεία του και έπειτα, κλείνεται στο παιδικό του δωμάτιο και δεν βγαίνει ποτέ ξανά. Δεν αντέχει τον κόσμο, καθώς είναι πολύ διαφορετικός από εκείνον. Καταλαβαίνει από νωρίς ότι δεν ταιριάζει με το περιβάλλον γύρω του. Η τηλεόραση γίνεται η μόνη του παρέα. Το παράθυρό του στο τι συμβαίνει έξω από το σπίτι του.

Μέσα από αυτήν, προσπαθεί να καταλάβει ποιος είναι, τι θέλει, πού ανήκει, τι τον ελκύει. Μεγαλώνει παρακολουθώντας ελληνικές σειρές, μεσημεριανές εκπομπές, ειδήσεις, video clips, μεταγλωττισμένα, τα πρώτα ριάλιτι. Καταπίνει εικόνες, ατάκες και πρότυπα. Μαθαίνει τι είναι «κανονικό», τι είναι «επιτρεπτό», τι είναι «σωστό» και κυρίως τι είναι «λάθος» και κατακριτέο από την ελληνική κοινωνία.

Ο Φώτης είναι ένα παιδί που αγωνίζεται να βρει τη θέση του στον κόσμο. Μπερδεύεται, εκπαιδεύεται, τραυματίζεται, μαθαίνει να κάνει χιούμορ, να κρίνει, να ελπίζει και μας αφηγείται πώς και πόσο η ελληνική τηλεόραση της δεκαετίας του ’90 τον έφτιαξε, όσο τον κατέστρεψε.

Πρόκειται για μια παράσταση τρυφερή και ταυτόχρονα σκληρή, συγκινητική και ταυτόχρονα δύσκολη, αστεία και ταυτόχρονα καυστική, σε σχέση με το συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας και τα λανθασμένα πρότυπα που λάνσαρε η τηλεόραση. Έχοντας ως κέντρο την queer ταυτότητα, σχολιάζει εύστοχα τον σεξισμό, την ομοφοβία, τον ρατσισμό, την τοξικότητα και τις κακοποιητικές συμπεριφορές, που όλοι γνωρίζουμε και βλέπουμε γύρω μας. Σε βάζει να σκεφτείς τα στερεότυπα, τα κλισέ και τα σκοτεινά σημεία μιας τηλεοπτικής εποχής και μιας κουλτούρας μιας εποχής, που δεν απέχει πολύ και δεν διαφέρει και τόσο, από όσα συμβαίνουν σήμερα.

Από το έργο παρελαύνουν γνωστά στιγμιότυπα και ατάκες από πολλές ελληνικές σειρές που αγαπήσαμε (Εμείς κι εμείς, Ντόλτσε Βίτα, Τρεις χάριτες, Δυο ξένοι, Λαβ σόρι, Σ’ αγαπώ, μ’ αγαπάς, Είσαι το ταίρι μου κ.α.). Η κορύφωση έρχεται με ένα φιλί στο τέλος, με την καθυστερημένη εκδίκηση του Φώτη, σε όσα καθόρισαν ανεξίτηλα τη ζωή του.

Η παράσταση έγινε γρήγορα sold out και παίρνει διαρκείς παρατάσεις. Η νέα παράταση αυτού του τρυφερού one man show είναι μέχρι τις 10 Φεβρουαρίου. Μιλήσαμε με τον Βασίλη Βηλαρά για τον ήρωά του, για την ελληνική τηλεόραση, για τον τρόπο που βλέπει το θέατρο.

-Είσαι από τα παιδιά που μεγάλωσε με την τηλεόραση. Τι έβλεπες;

Δεν έβλεπα με τον παραδοσιακό τρόπο τηλεόραση, όταν ήμουν παιδί. Έκανα στίβο και τα βράδια είχα προπόνηση ή Αγγλικά. Έβλεπα όμως πολύ τις επαναλήψεις τα καλοκαίρια και μάθαινα τότε ότι αχρείαστο ήταν να μάθω το χειμώνα.

-Θυμάσαι κάποιες από τις σειρές που σε σημάδεψαν;

Οι Δύο Ξένοι σίγουρα και τώρα στεναχωριέμαι πολύ για αυτό. Ήθελα να είμαι ο Μαρκοράς, να παριστάνω τον κουλτουριάρη και να αντλώ ικανοποίηση από την πνευματική μου αλαζονεία. Μου πήρε χρόνια να καταλάβω ότι το πνεύμα είναι όσο σημαντικό είναι και η σαχλαμάρα.

-Αισθάνεσαι ότι σε επηρέασαν αυτά που έβλεπες, όταν ήσουν μικρός;

Ε, ναι καλέ! Πριν καταλάβω τι σημαίνει έρωτας είχα ήδη δει άπειρους άντρες να χαστουκίζουν τις συντρόφους τους. Πριν καταλάβω την αξία της μονογαμίας ως κάτι, ίσως, επιθυμητό είχα ήδη δει χιλιάδες ζευγάρια να κερατώνονται στα κρυφά και αυτό να σηματοδοτεί πάθος. Πριν συνειδητοποιήσω την ταξική μου θέση, έβλεπα ήρωες - πλούσιους ή φτωχούς - να μένουν σε τεράστια σπίτια και ενώ δουλεύουν πχ σαν εργάτες, να ζουν σαν μεγαλοαστοί. Άλλο κόσμο ζούσα και άλλο κόσμο έβλεπα. Πώς να μην επηρεαστώ;

-Ποια είναι η ποπ μυθολογία και οι τηλεοπτικοί χαρακτήρες που καθόρισαν τη γενιά σου;

Ο όρος «γενιά» δεν μου είναι οικείος. Δεν θεωρώ ότι ανήκω στην ίδια γενιά με τα στρέητ αγόρια που με κακοποιούσαν στο σχολείο, ούτε με τις συμμαθήτριες μου που με έκραζαν πίσω από την πλάτη μου. Το ότι ήμασταν στην ίδια ηλικία δεν μας κάνει «ίδια» γενιά. Για αυτούς μπορεί ο Σάκης ο υδραυλικός να ήταν είδωλο. Για εμένα ήταν ντροπή. Οπότε θα απαντήσω προσωπικά ποιοι ήταν οι μύθοι μου: η Τζόυς Ευείδη στο Ρετιρέ, η Ντορίτα στη Ντόλτσε Βίτα, η Σμαράγδα στο Εμείς κι Εμείς, η Τέτη στις Τρεις Χάριτες και η Μάχη Καραθάνου στα Εγκλήματα.

-Θεωρείς ότι η τηλεόραση τραυμάτισε ανεξίτηλα τη γενιά του ’90; Ήταν κακοποιητική;

Δυστυχώς έθρεψε πολλά αφηγήματα που επιβιώνουν έως σήμερα και είναι αρκετά προβληματικά. Από το ότι οι μπάτσοι είναι καλοί και βρίσκονται εδώ για να λύσουν όλα μας τα προβλήματα με αυταπάρνηση, μέχρι ότι το ξύλο που θα φάει μια γυναίκα αποδεικνύει το πόσο πολύ την αγαπάει ο σύντροφός της. Και ότι πρέπει τα πάντα να συμβαίνουν μυστικά. Οι περισσότερες σειρές βασίζονται σε κάτι παρεξηγήσεις, που απλά θα είχαν λυθεί στο πρώτο επεισόδιο, αν οι άνθρωποι απηύθυναν το πρόβλημά τους στους απέναντί τους. Δεν θα χρειάζονταν 25 επεισόδια με μυστικά και ψέμματα. Γενικώς οι σειρές και οι ταινίες μας εκπαίδευσαν στον έρωτα, στη φιλία, στα χρήματα, στο χιούμορ. Και η εκπαίδευση στην Ελλάδα δεν είναι από τα δυνατά μας χαρτιά. Οπότε και εκπαιδευτήκαμε και τραυματιστήκαμε.

-Ποιος είναι ο μηχανισμός επιβίωσης και οι άμυνες που ανέπτυξες απέναντι σε όλη αυτή την εικόνα, το περιεχόμενο και την αισθητική;

Να γίνω μέρος του αστείου για να επιβιώσω. Αυτές εικόνες διαμόρφωναν συνειδήσεις. Αν έβλεπα να κράζουν τις «αδερφές», γέλαγα κι εγώ. Αν έκραζαν τις «χοντρές», γέλαγα και εγώ, ενώ δεν το έβρισκα αστείο. Οταν χλεύαζαν τους καινούριους συμμαθητές μας από την Αλβανία που δεν μιλούσαν καν ελληνικά, εγώ έγνεφα. Είχα μια συμμαθήτρια στο γυμνάσιο, η οποία φόραγε ένα νούμερο σουτιέν μικρότερο για να τονίζεται το στήθος της. Όλα τα παιδιά την έλεγαν πουτάνα. Πιστεύω θα την είχα πει κι εγώ, κι ας μην το θυμάμαι καθαρά. Έπρεπε να γίνω μέρος του προβλήματος για να μην ξεχωρίζω και να επιβιώσω.

-Ποια θέματα και ποιες στιγμές αυτής της τηλεόρασης επέλεξες για την παράσταση σου;

Η παράσταση περιστρέφεται γύρω από το πόσο ομοφοβική έχει υπάρξει η τηλεόραση και πόσο προβάλει την τοξική ματσίλα ως προσόν. Οι περισσότερες σκηνές έχουν να κάνουν με το πόσο καταστροφικό θα ήταν να είσαι γκέι και πόσο αξιοθαύμαστο είναι να είσαι άντρακλας. Είναι πολλές σκηνές και συχνά δεν πάει ο νους σου ότι υπήρξαν τόσες. Έχω επιλέξει αποσπάσματα από πασίγνωστες σειρές, αλλά και από σειρές ξεχασμένες από τον θεό. Στην ουσία, εγώ συνομιλώ με την τηλεόραση που βρίσκεται επί σκηνής.

-Εσύ είσαι ο Φώτης της παράστασης και ποια είναι η εκδίκηση που ετοίμασες;

Ο Φώτης έχει πολλά δικά μου στοιχεία, αλλά και πολλών φίλων μου που έχουμε κοινές αφετηρίες και αναφορές ως γκέι αγόρια που μεγαλώναμε στα 90s και 00s. Ο Φώτης όμως ταυτόχρονα είναι και όλα εκείνα τα κορίτσια που δεν μπορούσαν να πουν ότι ο μαλάκας θείος τους, τους βάζει χέρι, είναι όλα τα τρανς άτομα που ακόμα και σήμερα δεν βλέπουν σχεδόν ποτέ μια εκπροσώπησή τους με θετικό πρόσημο στα mainstream media, είναι όλες οι μαμάδες που φοβόντουσαν να χωρίσουν τον μαλάκα άντρα τους και παρέμεναν εγκλωβισμένες, είναι όλες μικρές λεσβίες που ενώ θέλανε να δέσουν το στήθος τους, έπρεπε να φοράνε σουτιέν για να χαρεί η μαμά τους και γενικώς όλα τα άτομα που γαλουχηθήκαμε μέσα σε τόσο πόνο. Η εκδίκησή μου είναι ότι σήμερα μιλάω για αυτά ανοιχτά και δεν με νοιάζει αν ενοχλώ. Ακόμα και αυτή η συνέντευξη είναι μέρος της εκδίκησης του Φώτη και κάθε Φώτη. Υπάρχει φυσικά και μια εκδίκηση που συμβαίνει στη σκηνή, ωστόσο αυτό είναι κάτι που προτιμώ να μην αποκαλύψω εδώ.

-Πόσο εύκολο είναι για σένα να ανεβαίνεις στην σκηνή και να βγάζεις τα εσώψυχά σου;

Καθόλου. Είναι πολύ τρομακτικό να εκτίθεται κανείς ούτως ή άλλως. Πόσο μάλλον όταν μιλάς για κάτι πολύ κοντά στην καρδιά σου μπροστά σε τόσα άγνωστα άτομα στο κοινό. Απλά ταυτόχρονα είναι και κάπως θεραπευτικό. Θα ήθελα όταν πεθάνω να μην υπάρχουν πράγματα που δεν έχω πει δημόσια, ενώ είχα την ανάγκη.

-Έχεις δεύτερες σκέψεις μερικές φορές για αυτή την υπερβολική έκθεση στις παραστάσεις σου;

Μονίμως. Όμως μόνο όταν εκτίθεμαι τόσο, κουνιέται στα αλήθεια το μυαλό μου και ξεβολεύομαι. Εγώ αυτό χρειάζομαι για να καταλάβω τον κόσμο γύρω μου. Δεν θέλω να κάνω θέατρο που μιλά για άτομα που δεν είμαι εγώ. Δεν με ενδιαφέρει να μεταμορφωθώ και να μπω στα παπούτσια κάποιου άλλου. Δεν ξέρω ακόμα πώς είναι να περπατάω στα δικά μου παπούτσια. Πιστεύω κανείς δεν ξέρει. Οπότε, ας μάθουμε πρώτα αυτό. Και μετά βάζουμε κι άλλα παπούτσια.

-Σε δυσκολεύει ή τελικά είναι ο δικός σου θεατρικός τρόπος;

Είναι ο τρόπος μου και είναι ένας τρόπος που γεννήθηκε με πολύ κόπο, με πολύ αυτοαμφισβήτηση και αυτομαστίγωμα. Πλέον, δεν αναγνωρίζω την έννοια του λάθους στην τέχνη. Όλα μου φαίνονται έγκυρα. Οτιδήποτε θεωρείται «λάθος» για μένα είναι αφορμή να δοκιμάσω κάτι που δεν θα είχα σκεφτεί, αν δεν συνέβαινε αυτό το «λάθος». Αυτός είναι βασικά ο τρόπος μου και επειδή είμαι ενήλικας θα τον ακολουθήσω και δεν θα απολογηθώ σε κανέναν για αυτό. Και για να απαντήσω στην ερώτηση, ναι με δυσκολεύει. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα τον αποφύγω.

-Ας επιστρέψουμε στην παράσταση. Με ποια κριτήρια έκανες την επιλογή των καλεσμένων-έκπληξη της παράστασης;

Είναι ηθοποιοί, τραγουδιστές, περφόρμερς, μουσικοί, καλλιτέχνες που φέρουν την ομοφυλοφιλία τους περήφανα, το queerness τους αναπολογητικά, μιλούν και μάχονται για αυτό. Είναι άτομα που στέκονται πολιτικά απέναντι στα πράγματα. Άτομα που τα χρειάζεται η Ελλάδα, είναι φίλοι μου και τα αγαπώ πολύ.

-Τι είναι αυτό που μένει στο τέλος στο θεατή; Μια κριτική της τηλεόρασης και των προτύπων που καλλιεργεί ή κάτι άλλο;

Η δική μου αίσθηση ως δημιουργός είναι πως στο τέλος σου μένει μια βαθιά αίσθηση ότι «το σύστημα» δεν γεννήθηκε για να εξυπηρετήσει τον απλό άνθρωπο. Αλλά αυτόν που έχει προνόμια. Αν δεν ανήκεις σε αυτό το σύστημα, η ζωή, η πολιτική, η οικογένεια και βεβαίως η τηλεόραση είναι εναντίον σου.

-Η σημερινή τηλεόραση έχει αλλάξει; Έχει βελτιωθεί ή παραμένει κολλημένη σε κλισέ και συντηρητικές απόψεις;

Δεν γνωρίζω τη σημερινή τηλεόραση. Έχω να δω από το 2004. Από αποσπάσματα που βλέπω από δω κι από εκεί, καταλαβαίνω ότι το βασικό πρόβλημα παραμένει το ίδιο: άτομα που δεν μοιράζονται συγκεκριμένες ταυτότητες γράφουν για συγκεκριμένες ταυτότητες. Δεν είναι ορατότητα, αν ένας ρόλος τρανς ατόμου, γκέι ατόμου, ανάπηρου ατόμου, φτωχού εργάτη, καταπιεσμένης γυναίκας, χοντρού σώματος κτλ γράφεται πάντα από συγκεκριμένα προνομιούχα άτομα που δεν γνωρίζουν τι σημαίνει να ζεις καθημερινά, φέροντας οποιαδήποτε από αυτές τις ταυτότητες. Τα περισσότερα αστεία που μάθαμε να κάνουμε απέναντι σε αυτά τα άτομα, βλέποντας τηλεόραση, δεν θα είχαν γραφτεί καν, αν στη δημιουργική ομάδα υπήρχαν άτομα που έφεραν αυτές τις ταυτότητες. Δώστε χώρο στους δημιουργούς που έχουν όντως κάτι να πουν, επειδή το γνωρίζουν από πρώτο χέρι. Δεν θα βγούμε χαμένοι.

-Η σημερινή νεολαία δεν βλέπει πολύ τηλεόραση. Ασχολείται κυρίως με το TikTok, το YouTube και διάφορες άλλες εφαρμογές. Αισθάνεσαι ότι τα πράγματα είναι καλύτερα ή απλά έχει αλλάξει το μέσο και τίποτε άλλο;

Όταν ξεκίνησε η ιδιωτική τηλεόραση, οι άνθρωποι που την στελέχωσαν ήταν νέοι. Οπότε συνομιλούσαν με τον παλμό της εποχής τους. Αυτό πλέον δεν συμβαίνει. Δεν εμπιστεύονται θέσεις ισχύος σε νεαρά άτομα, ενώ θα έπρεπε. Οπότε η σημερινή νεολαία γιατί να δει κάτι που είναι φτιαγμένο από ανθρώπους κολλημένους στην προ εικοσαετίας νιότη τους; Είναι ένα μέσο που απευθύνεται σε μεγαλύτερα ηλικιακά γκρουπ και από εκεί βγάζει τα φράγκα του.

Τα social media, από την άλλη πλευρά, είναι η μεγάλη πληγή του σύγχρονου κόσμου και αναφέρομαι συγκεκριμένα στη δυνατότητα του κόσμου να γράφει σχόλια. Είναι πολύ αγριευτικό όλο αυτό. Η περιβόητη ελευθερία του λόγου έχει γίνει επιβολή της άποψης, η οποία σχεδόν πάντα γίνεται με τρομακτική αγένεια, αποτυχημένες απόπειρες χειριστικότητας και γενναίες δόσεις ναρκισσισμού και προβολών που συχνά αφορούν τους γονείς τους. Και εκεί είτε είσαι νεολαία είτε γερουσία, δεν γλιτώνεις. Άρα νομίζω ότι τα πράγματα δεν αλλάζουν, ενώ αλλάζουν. Αν αυτό βγάζει νόημα.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Κείμενο / Σκηνοθεσία / Ερμηνεία: Βασίλης Βηλαράς

Καλλιτεχνική ομάδα συνεργατριών: Ευδοξία Ανδρουλιδάκη, Λεμονιά Γιαννίρη, Κέλλυ Παπαδοπούλου

Φωτισμοί: Βάσια Ατταριάν

Μουσική: Ecati

Επιμέλεια κίνησης: Ευστράτιος Γιαννίκος

Επιμέλεια σκηνικού: Δήμος Κλιμενώφ

Φωτογραφίες / Video: Άλεξ Βηλαράς

Επικοινωνία / Γραφείο Τύπου: Μαρία Τσολάκη

Κάθε παράσταση φιλοξενεί guest καλεσμένο σε ρόλο-έκπληξη

INFO

bijoux de kant HOOD art space

Πολυκλείτου 21, Μοναστηράκι

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Δευτέρα & Τρίτη στις 21:15

Τιμές Εισιτηρίων: 14 ευρώ Γενική Είσοδος 12 ευρώ Φοιτητικό & Άνω των 65

Προπώληση