Η Ε.Ε. έχει θεσμοθετήσει ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία και την ασφάλεια των καταναλωτών
Βίγκο, Ισπανία
Είναι μια ηλιόλουστη μέρα στο Βίγκο, στην ισπανική Γαλικία. Ο Χοσέ Μανουέλ Σοτέλο Ντουράν είναι στο αλιευτικό σκάφος με τους συναδέλφους του, κάνοντας την ίδια δουλειά που έκανε ο πατέρας και ο παππούς του. Ψαρεύει χταπόδια. Η περιοχή φημίζεται γι’ αυτά. Ο ίδιος κρατά λεπτομερείς σημειώσεις στο ημερολόγιό του: _«_Καταγράφουμε πότε βγαίνουμε στη θάλασσα, πότε επιστρέφουμε, ο,τι πιάνουμε. Είναι σημαντικό, γιατί τα αλιεύματα είναι περιορισμένα και χρειάζεται να υπάρχει έλεγχος».
Το ημερολόγιο σκάφους είναι η αρχή μας σύνθετης αλυσίδας πληροφοριών, που ολοκληρώνεται όταν τα αλιεύματα φτάσουν στο πιάτο του καταναλωτή. Η ακρίβεια είναι πολύ σημαντική. Το τοπικό λιμενικό επιθεωρεί μερικές φορές τα αλιευτικά σκάφη και ελέγχει τα ημερολόγια αλιευμάτων τους: «Σου αφαιρούν την άδεια σε περίπτωση επαναλαμβανόμενων παραβάσεων. Πληρώνεις ολοένα και μεγαλύτερα πρόστιμα. Μου επεβλήθη μόνο μια φορά πρόστιμο, όταν ξέχασα κατά λάθος το ημερολόγιο» αναφέρει ο Ντουράν.
Όταν επιστρέφουν στο λιμάνι, οι ψαράδες περνούν τα δεδομένα σε ένα ψηφιακό σύστημα. Μέσω αυτών, παρακολουθούν την πίεση που μπορεί να ασκείται στα πιο εμπορικά ψάρια. Η ροή των πληροφοριών συνεχίζεται καθώς τα ψάρια πωλούνται στο χώρο δημοπρασιών. Στο λιμάνι του Βίγκο, όλες οι διαδικασίες καταγράφονται σε μια βάση δεδομένων που είναι προσβάσιμη στις αρχές. Αυτό διασφαλίζει ότι μόνο τα νόμιμα αλιεύματα φτάνουν στην αγορά.
«Όλα τα ψάρια ταξινομούνται ανά είδος και ανά μέγεθος. Μετά πλένονται με καθαρό θαλασσινό νερό που περιέχει όζον και μπαίνουν σε πάγο. Το τελευταίο βήμα είναι η εκτύπωση των εγγράφων ταυτοποίησης, που συνοδεύουν το προϊόν, μέχρι να πουληθεί» επισημαίνει ο Μπερνάρντο Λαντρίζ, Υπεύθυνος Ποιότητας του Λιμανιού.
Οι ετικέτες δείχνουν ότι τα τοπικά αλιεύματα έχουν μεγαλύτερη αξία σε σχέση με τα είδη που αλιεύονται σε απομακρυσμένα μέρη στον Ατλαντικό. Είναι πολύ σημαντικό για επαγγελματίες αγοραστές.
Η Ίρμα Παρλέρο Πορτέλα είναι τεχνικός τροφίμων. Αγοράζει ψάρια για το κατάστημά της στον πλειστηριασμό, που ανοίγει κάθε μέρα στις 4.30 τα ξημερώματα. Ξέρει την προέλευση των ψαριών, ακόμη κι αν δεν δει τις ετικέτες. Αλλά χρειάζεται την απόδειξη προέλευσης για τους πελάτες της: «Αν κάποιος ρωτήσει, το μόνο που κάνεις είναι να του δείχνεις την ετικέτα. Φαίνεται αμέσως ότι το ψάρι προέρχεται από τον κόλπο. Αναγράφει ακόμη και το σκάφος που το αλίευσε. Μπορείς να βρεις την αφετηρία της διαδρομής».
Αυτή η σκόπιμα ελεγχόμενη ροή πληροφοριών από τον ψαρά, μέσω της εμπορικής αλυσίδας, στον πελάτη καθορίζεται από τη νομοθεσία της Ε.Ε. Ο στόχος είναι να βοηθηθεί ο καταναλωτής να αποφασίσει με γνώση και σωστό κριτήριο το προϊόν της θάλασσας που θέλει να αγοράσει. Έτσι οι αγοραστές μπορούν να βρουν ακριβώς αυτό που ψάχνουν, χάρις στην σήμανση των προϊόντων αλιείας.
Η Ευρώπη εισάγει περίπου το 70% των ψαριών που καταναλώνει. Οι έρευνες όμως δείχνουν μια αυξανόμενη προτίμηση των καταναλωτών για τοπικά προϊόντα. Λόγω των προβλημάτων που έχουν προκληθεί στην παγκόσμια αλυσίδα ανεφοδιασμού εξαιτίας του κορονοϊού, πολύ περισσότερα τοπικά θαλασσινά καταλήγουν στις εγχώριες αγορές.
Λόγω αυτής της συνέπειας και της ολοκληρωμένης περιγραφής της αλυσίδας, οι πελάτες της Ίρμα είναι σίγουροι ότι το ψάρι που αγοράζουν, αλιεύτηκε πριν λιγότερο από μια μέρα στην περιοχή. Οι ετικέτες είναι χρήσιμες για τους νέους που δεν ξέρουν να αγοράζουν ψάρια. Έτσι κανείς δεν μπορεί να τους κοροϊδέψει. Οι περισσότεροι καταναλωτές είναι ιδιαίτερα χαρούμενοι με την τωρινή σήμανση των αλιευμάτων. Κάποιοι άλλοι προτείνουν την προσθήκη περιβαλλοντικού αποτυπώματος ή την πιο σαφή περιγραφή της περιοχής του αλιεύματος.
Δεν πωλούνται όμως τοπικά όλα τα ψάρια. Φορτηγά-ψυγεία μεταφέρουν τα θαλασσινά σε όλη τη χώρα και το εξωτερικό, μαζί με τις πληροφορίες για την προέλευσή τους. Έτσι διασφαλίζεται η ασφάλεια σε όλη την Ευρώπη. Αυτή η εταιρία logistics διαχειρίζεται εκατοντάδες φορτηγά. Κάθε στιγμή γνωρίζει πού βρίσκεται το καθένα. Όλα τα φορτία με θαλασσινά έχουν τα αναγκαία έγγραφα και τις λεπτομέρειες για το τι βρίσκεται εντός του φορτηγού: «Η ετικέτα γράφει το όνομα του είδους στα λατινικά, το εμπορικό του όνομα, τον αλιευτικό εξοπλισμό με το οποίο πιάστηκε, την ημερομηνία που αλιεύτηκε, τον προορισμό, φυσικά το βάρος του και όλες τις υπόλοιπες πληροφορίες που απαιτούνται από τον έμπορο, λόγω της ισπανικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας» εξηγεί ο Χόρχε Αμπάλ Ναρτάγιο, εκτελεστικός διευθυντής της Transfrio Rias Baixas.
Το να πετύχει αυτή τη διαφάνεια και την λεπτομερή καταγραφή δεν ήταν κάτι εύκολο για το λιμάνι του Βίγκο, που είναι πύλη εισόδου ενός εκατομμυρίου τόνου ψαριών κάθε χρόνο. Καταφτάνουν εδώ από την Ευρώπη, την Αφρική, την Ασία και την Αμερική: _«_Προχωρήσαμε πολύ γρήγορα από ένα σχετικά χαλαρό σύστημα ελέγχου των εγγράφων σε ένα πιο αυστηρό σύστημα. Σήμερα, όλα είναι σε ένα σχετικά αποδεκτό επίπεδο ψηφιοποίησης. Αυτό επετεύχθη πρόσφατα. Τα τελευταία πέντε χρόνια» επισημαίνει η Λόλα Ρόις, διευθύντρια λειτουργίας του λιμανιού του Βίγκο.
Πολλά από τα θαλασσινά γίνονται κονσέρβες, χωρίς να σπάει η αλυσίδα της ανιχνευσιμότητας. Αυτό το παραδοσιακό εργοστάσιο παράγει 70 εκατομμύρια κονσέρβες θαλασσινών κάθε χρόνο. Για κάθε μία από αυτές μπορούμε να βρούμε ακόμη και το σκάφος που έπιασε το προϊόν που περιέχει: «Σε περίπτωση ενός πιθανού υγειονομικού περιστατικού έκτακτης ανάγκης στην αγορά ή αν ζητηθεί κάποια πληροφορία από τους καταναλωτές, το μόνο που χρειαζόμαστε είναι την ένδειξη ανάλωση κατά προτίμηση πριν στη συσκευασία, που έχει ο πελάτης στο σπίτι του. Από αυτό μπορούμε να φτάσουμε στην στιγμή που βρέθηκε το ωμό ψάρι στα χέρια μας» τονίζει ο Μανουέλ Αλντάο Κούρα, αναπληρωτής διευθυντής της Conservas Cerqueira.
Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές βασίζονται σ’ αυτό το κανονιστικό πλαίσιο, όταν αγοράζουν τα ψάρια τους και άλλα θαλασσινά σε μια αγορά ή όταν τα τρώνε φρέσκα ή κατεψυγμένα σε ένα εστιατόριο. Μπορούν να ξέρουν αν έχουν μεγαλώσει σε μια υδατοκαλλιέργεια ή είναι προϊόντα ελεύθερης αλιείας
Αυτό το νομικό πλαίσιο πέρα από την εγγύηση και την ασφάλεια της τροφής που καταναλώνουμε, συμβάλλει στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, εμποδίζοντας την παράνομη αλιεία ή την υπερεκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτή η έμφαση στην βιωσιμότητα είναι καθοριστικής σημασίας για την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία «από το αγρόκτημα στο πιάτο», την Πράσινη Συμφωνία και την Στρατηγική Βιοποικιλότητας της Ε.Ε.
Αυτή η προσέγγιση βοηθά τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, όπως αυτό το οικογενειακό εστιατόριο θαλασσινών στο Βίγκο. Κατά τη διάρκεια της παρούσας κρίσης, η επιχείρησή τους εξαρτάται περισσότερο από ποτέ από την εμπιστοσύνη των πολιτών στην εξαιρετική ποιότητα ντόπιων ψαριών και μαλακίων που έχουν στο μενού τους:
«Τα ψάρια που μόλις βγήκαν από τη θάλασσα δεν έχουν την ίδια γεύση με τα ψάρια που πιάστηκαν πριν από εννιά μέρες. Συχνά όμως κι αυτά θεωρούνται φρέσκα, ακόμη κι αν είναι ημικατεψυγμένα στο σκάφος. Δεν θα μπορούσαμε λοιπόν να πάρουμε αποφάσεις, αν δεν γνωρίζαμε όλα τα στοιχεία. Δεν θα ξέραμε τι μαγειρεύουμε και τι σερβίρουμε στους πελάτες μας» αναφέρει η Σίλα Πάζος Κοβέλο, διευθύντρια του εστιατορίου A Pedra.
Άλλωστε ο στόχος είναι ένας: το ψάρι που φτάνει στο πιάτο του καταναλωτή να είναι ασφαλές και καλής ποιότητας.