Τα πέντε από τα έξι τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε η ταχύτερη υποχώρηση των παγετώνων που έχει καταγραφεί ποτέ
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Με αφορμή της πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Παγετώνων, ο ΟΗΕ προβάλει τα παγωμένα τοπία που εξαφανίζονται γρήγορα.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Υπηρεσία Παρακολούθησης Παγετώνων (WGMS), οι παγετώνες είναι σήμερα κατά 9.000 δισεκατομμύρια τόνους ελαφρύτεροι από ό,τι όταν άρχισαν οι καταγραφές το 1975.
«Αυτό ισοδυναμεί με ένα τεράστιο μπλοκ πάγου στο μέγεθος της Γερμανίας με πάχος 25 μέτρων», λέει ο διευθυντής της υπηρεσίας, καθηγητής Δρ. Μάικλ Ζεμπ.
Καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, η απώλεια παγετώνων επιταχύνεται. Η νέα έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO) για την κατάσταση του παγκόσμιου κλίματος αποκάλυψε ότι από το 2022-2024, οι παγετώνες υπέστησαν τη μεγαλύτερη τριετή απώλεια που έχει καταγραφεί ποτέ.
«Επτά από τα δέκα πιο αρνητικά έτη ισοζυγίου μάζας συνέβησαν από το 2016 και μετά», αναφέρει η γενική γραμματέας του WMO Σελέστε Σάουλο, αναφερόμενη στη διαφορά μεταξύ της ποσότητας πάγου που κερδίζουν οι παγετώνες μέσω των χιονοπτώσεων και της ποσότητας που χάνουν μέσω της εποχιακής τήξης.
Αυτό πυροδοτεί μια «χιονοστιβάδα αλυσιδωτών επιπτώσεων», προειδοποιεί ο οργανισμός του ΟΗΕ, από τις πλημμύρες έως τη λειψυδρία και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. «Η διατήρηση των παγετώνων δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική αναγκαιότητα», λέει η Σάουλο, «είναι θέμα επιβίωσης».
Τι σημαίνει η εξάντληση των «πύργων νερού του κόσμου» για τους ανθρώπους;
Υπάρχουν περισσότεροι από 275.000 παγετώνες παγκοσμίως, οι οποίοι καλύπτουν περίπου 700.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους. Μαζί με τα στρώματα πάγου, αποθηκεύουν το 70 τοις εκατό των παγκόσμιων πόρων γλυκού νερού.
Όπως λέει ο WMO, οι ορεινές περιοχές είναι «οι πύργοι νερού του κόσμου». Η εξάντληση των παγετώνων απειλεί τον εφοδιασμό εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν κατάντη και εξαρτώνται από τη σταθερή απελευθέρωση του νερού που αποθηκεύεται κατά τη διάρκεια του χειμώνα κατά τη διάρκεια των πιο ζεστών και ξηρών περιόδων του έτους.
Βραχυπρόθεσμα, το λιώσιμο των παγετώνων αυξάνει τους φυσικούς κινδύνους, όπως οι πλημμύρες. Μακροπρόθεσμα, οι παγετώνες είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παράγοντας που συμβάλλει στην παγκόσμια άνοδο της στάθμης της θάλασσας, μετά την αύξηση της θερμοκρασίας του ωκεανού.
Συνέβαλαν κατά 18 mm στην παγκόσμια άνοδο της στάθμης της θάλασσας μεταξύ των ετών 2000-2023, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη μιας παγκόσμιας κοινοπραξίας εκατοντάδων ερευνητών που ονομάζεται Glacier Mass Balance Intercomparison Exercise (GlaMBIE).
«Αυτό μπορεί να μην ακούγεται πολύ, αλλά έχει μεγάλο αντίκτυπο: κάθε χιλιοστό αύξησης της στάθμης της θάλασσας εκθέτει επιπλέον 200.000 έως 300.000 ανθρώπους σε ετήσιες πλημμύρες», λέει ο Ζεμπ.
Το GlaMBIE διαπίστωσε ότι μεταξύ του 2000 και του 2023, οι παγετώνες έχασαν κατά μέσο όρο το 5% του εναπομείναντος πάγου τους. Αλλά σε περιφερειακό επίπεδο, η απώλεια αυτή κυμαίνεται από 2% στην Ανταρκτική και τα υποανταρκτικά νησιά έως σχεδόν 40% στην Κεντρική Ευρώπη.
Πού κινδυνεύουν περισσότερο οι παγετώνες;
Ο WMO και η WGMS προειδοποιούν ότι πολλοί παγετώνες στον Δυτικό Καναδά και τις ΗΠΑ, τη Σκανδιναβία, την Κεντρική Ευρώπη, τον Καύκασο, τη Νέα Ζηλανδία και τις τροπικές περιοχές κινδυνεύουν να λιώσουν εντελώς.
Το υδρολογικό έτος 2024 σηματοδότησε το τρίτο συνεχόμενο έτος κατά το οποίο και οι 19 περιοχές παγετώνων παρουσίασαν καθαρή απώλεια μάζας, παρατηρεί ο WMO. Οι παγετώνες στη Σκανδιναβία, το αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ στην Αρκτική και τη Βόρεια Ασία παρουσίασαν τη μεγαλύτερη ετήσια απώλεια μάζας που έχει καταγραφεί ποτέ.
Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Παγετώνων (21 Μαρτίου), που εγκαινιάστηκε στο πλαίσιο του Διεθνούς Έτους Διατήρησης των Παγετώνων, επιδιώκει να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τον ζωτικό ρόλο που διαδραματίζουν οι παγετώνες, το χιόνι και ο πάγος στο κλιματικό σύστημα και τον υδρολογικό κύκλο.
Ένας παγετώνας βρίσκεται σήμερα ιδιαίτερα στο προσκήνιο. Ο παγετώνας South Cascade Glacier στην οροσειρά Κασκάντε της Ουάσινγκτον, στις ΗΠΑ, έχει επιλεγεί ως ο πρώτος «παγετώνας της χρονιάς» - μια διάκριση που εξυμνεί το μεγαλείο αυτών των παγωμένων τοπίων και την αφοσίωση των παγετωνολόγων που τα παρακολουθούν.
«Ο παγετώνας South Cascade Glacier αποτελεί παράδειγμα τόσο για την ομορφιά των παγετώνων όσο και για τη μακροχρόνια δέσμευση αφοσιωμένων επιστημόνων και εθελοντών που έχουν συλλέξει άμεσα δεδομένα πεδίου για να ποσοτικοποιήσουν την αλλαγή της μάζας των παγετώνων για περισσότερες από έξι δεκαετίες», λέει η Κάιτλιν Φλορεντίν, συν-ερευνητής του παγετώνα από τη Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ.
Ο παγετώνας παρακολουθείται συνεχώς από το 1952 και παρέχει ένα από τα μακροβιότερα αδιάλειπτα αρχεία του ισοζυγίου μάζας των παγετώνων στο δυτικό ημισφαίριο.