Νέα μελέτη εξετάζει τους παράγοντες και τις κλιματικές και ανθρωπογενείς συνθήκες που συμβάλλουν στην εκδήλωση ακραίων πλημμυρικών φαινομένων στην Ιταλία.
Τον Μάιο του 2023, καταστροφικές πλημμύρες έπληξαν σφοδρά την περιοχή Εμίλια-Ρομάνια της Ιταλίας. Οι πλημμύρες στοίχισαν τη ζωή σε 17 ανθρώπους, ανάγκασαν χιλιάδες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και προκάλεσαν ζημιές ύψους περίπου 8,5 δισ. ευρώ. Έκτοτε, η περιοχή έχει βιώσει και άλλα καταστροφικά επεισόδια πλημμύρας.
Μια νέα μελέτη, δημοσιεύθηκεστο Scientific Reports, εξετάζει τις συνθήκες που τροφοδότησαν τις πλημμύρες στη Μεσόγειο και τι σημαίνει αυτό για μελλοντικά ακραία φαινόμενα.
Τι προκαλεί τις πλημμύρες;
Οι πλημμύρες συχνά οφείλονται σε ακραίες βροχοπτώσεις. Και καθώς το κλίμα θερμαίνεται, τα επεισόδια έντονων βροχοπτώσεων αναμένεται να αυξηθούν, οδηγώντας σε συχνότερες και εντονότερες πλημμύρες.
Στην Ευρώπη, ορισμένες περιοχές είναι πιο ευάλωτες σε πλημμύρες που προκαλεί η κλιματική αλλαγή, όπως η Μεσόγειος.
Ωστόσο, οι πλημμύρες επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όπως η υγρασία του εδάφους, οι χρήσεις γης και η ευαισθησία της απορροής στη στάθμη της θάλασσας. Και, όπως δείχνει η πρόσφατη μελέτη, μπορεί να είναι αποτέλεσμα συνδυασμού παραγόντων.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ακραίες πλημμύρες του 2023 στην Ιταλία δεν ήταν αποτέλεσμα ενός μόνο επεισοδίου ακραίων βροχοπτώσεων. Αντίθετα, τροφοδοτήθηκαν από τη συσσώρευση βροχής επί αρκετές ημέρες, κάτι που ευνόησε η τοπογραφία.
Τι είναι το φαινόμενο «cul de sac»;
Η περιοχή βίωσε αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν φαινόμενο «cul de sac». Τα βουνά εμπόδισαν την υγρασία από την Αδριατική Θάλασσα, παγιδεύοντας τη βροχή στην περιοχή. Ένας στάσιμος κυκλώνας παρέτεινε την καταιγίδα, προκαλώντας τις ακραίες (και σπάνιες) πλημμύρες που καταγράφηκαν το 2023. Το φαινόμενο «cul de sac» πιθανόν συνέβαλε επίσης στις πλημμύρες του 2024που έπληξαν την περιοχή.
Με βάση αυτά, οι ερευνητές εκτιμούν ότι παρόμοιες ακραίες πλημμύρες θα μπορούσαν να σημειωθούν σε παρόμοιες γεωγραφικές περιοχές.
«Η ανάλυσή μας δείχνει ότι ο τύπος επίμονου κυκλώνα που προκάλεσε τις πλημμύρες του 2023 και του 2024 στην Εμίλια-Ρομάνια δεν είναι μοναδικός για αυτή την περιοχή», λέει ο Ενρίκο Σκοτσιμάρρο, πρώτος συγγραφέας της μελέτης και ανώτερος επιστήμονας στο Ευρωμεσογειακό Κέντρο για την Κλιματική Αλλαγή.
«Άλλες μεσογειακές περιοχές με παρόμοια γεωγραφία θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους ίδιους κινδύνους.»
Μελλοντικά μοντέλα θα μπορούσαν να προβλέπουν καλύτερα τις πλημμύρες
Με την κλιματική αλλαγή, αυτές οι πλημμύρες είναι πιθανό να γίνουν συχνότερες. Είναι σημαντικό να υπάρχει επαρκής προετοιμασία για τέτοια φαινόμενα, με τον σχεδιασμό αποδοτικών και ακριβών συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.
Ως εκ τούτου, οι συγγραφείς προτείνουν έναν δείκτη «εμμονής πυκνότητας κυκλώνων» (cyclone density persistence), που θα βοηθούσε τους προγνώστες να παρακολουθούν κυκλώνες οι οποίοι θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ακραία καιρικά φαινόμενα σε ευάλωτες περιοχές.
«Αυτή η εργασία αποτελεί το πρώτο βήμα σε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο για την ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για πλημμυρικά γεγονότα σε εποχική κλίμακα στο CMCC», λέει ο Σκοτσιμάρρο.
«Στόχος μας είναι να ξεπεράσουμε τους σημερινούς περιορισμούς των πλέον προηγμένων αριθμητικών μοντέλων, να πετύχουμε υψηλότερη ικανότητα στην άμεση πρόγνωση ακραίων βροχοπτώσεων και να βοηθήσουμε τις κοινότητες να προετοιμάζονται καλύτερα για τις πλημμύρες.»