Μια έρευνα για τον ανακυκλωμένο πολυεστέρα διαπίστωσε ότι η ρύπανση από μικροπλαστικά επιδεινώνεται από υλικά που παρουσιάζονται ως «πράσινα».
Ορισμένοι από τους μεγαλύτερους κολοσσούς της μόδας παγκοσμίως βρέθηκαν στο στόχαστρο για «greenwashing» έπειτα από έρευνα για τη ρύπανση από μικροπλαστικά.
Τα τελευταία χρόνια, ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας έχει αλλάξει ριζικά τη βιομηχανία της μόδας, συχνά προβαλλόμενος ως το «ιερό δισκοπότηρο» των υλικών για τους οικολογικά ευαισθητοποιημένους καταναλωτές.
Γνωστά ονόματα όπως οι H&M, Adidas, Puma και Patagonia έχουν ήδη αντικαταστήσει σχεδόν όλη τη χρήση πολυεστέρα από παρθένο σε ανακυκλωμένο στο όνομα της βιωσιμότητας, ενώ πολλές άλλες εταιρείες δεσμεύονται για πλήρη μετάβαση έως το 2030.
Ωστόσο, έρευνα του Changing Markets Foundation, που διενεργήθηκε από το Microplastic Research Group στο Πανεπιστήμιο Çukurova στην Τουρκία, υποστηρίζει ότι το φιλόδοξο «πράσινο» σχέδιο γύρισε μπούμερανγκ.
Πώς ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας επιδεινώνει τη ρύπανση από μικροπλαστικά
Στοιχεία του κλάδου δείχνουν ότι το 98% του ανακυκλωμένου πολυεστέρα προέρχεται από πλαστικά μπουκάλια και όχι από απορρίμματα υφασμάτων.
Πολλές μάρκες το παρουσιάζουν ως «κυκλικότητα». Για παράδειγμα, η Nike υποστηρίζει ότι η χρήση ανακυκλωμένου πολυεστέρα από πλαστικά μπουκάλια βοηθά να «μειωθούν τα απόβλητα», αποτρέποντας περίπου 1 δισ. μπουκάλια κάθε χρόνο από το να καταλήγουν σε χωματερές και υδάτινες οδούς.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η Adidas, η οποία αναφέρει ότι η χρήση ανακυκλωμένου πλαστικού στα προϊόντα της αποτελεί ζωτικό μέρος της προσπάθειάς της να «αποφύγει τα πλαστικά απόβλητα και να σταματήσει τη ρύπανση των ωκεανών του πλανήτη».
Ωστόσο, η νέα μελέτη διαπίστωσε ότι ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας παράγει κατά μέσο όρο 55% περισσότερα σωματίδια μικροπλαστικής ρύπανσης κατά το πλύσιμο σε σχέση με τον παρθένο πολυεστέρα.
Διαπιστώθηκε επίσης ότι αυτά τα σωματίδια είναι σχεδόν κατά 20% μικρότερα, γεγονός που τα καθιστά ικανότερα να διαχέονται στο περιβάλλον και να προκαλούν βλάβες.
Ποιες εταιρείες μόδας ευθύνονται;
Η μελέτη επικεντρώθηκε σε περιορισμένο αριθμό ενδυμάτων από πέντε μεγάλες μάρκες: Adidas, H&M, Nike,Sheinκαι Zara. Στη δειγματοληψία περιλαμβάνονταν T-shirt, τοπ, φορέματα και σορτς.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα πολυεστερικά ρούχα της Nike ήταν τα πιο ρυπογόνα, τόσο όταν ήταν από παρθένο όσο και από ανακυκλωμένο ύφασμα. Ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας της μάρκας απέβαλλε κατά μέσο όρο πάνω από 30.000 ίνες ανά γραμμάριο δείγματος ρούχου, σχεδόν τετραπλάσιες από τον μέσο όρο της H&M και πάνω από επταπλάσιες από τον μέσο όρο της Zara.
Διαπιστώθηκε επίσης ότι ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας της Shein απέβαλλε περίπου την ίδια ποσότητα μικροπλαστικών με τα ρούχα της από παρθένο πολυεστέρα. Οι ερευνητές υποπτεύθηκαν ότι ορισμένα από τα δείγματα ενδεχομένως είχαν επισημανθεί εσφαλμένα ως ανακυκλωμένα.
Ο κολοσσός του fast fashion έχει ήδη δεχθεί βαριά πρόστιμα που φθάνουν τα 40 εκατ. ευρώ για ψεύτικες εκπτώσεις και παραπλανητικούς περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς.
Το «φύλλο συκής» της βιωσιμότητας
«Η μόδα πουλά τον ανακυκλωμένο πολυεστέρα ως πράσινη λύση, όμως τα ευρήματά μας δείχνουν ότι επιτείνει το πρόβλημα τηςμικροπλαστικής ρύπανσης», λέει η Urska Trunk από το Changing Markets Foundation.
«Αποκαλύπτει τον ανακυκλωμένο πολυεστέρα για αυτό που είναι: το φύλλο συκής της βιωσιμότητας που καλύπτει την ολοένα βαθύτερη εξάρτηση της μόδας από τα συνθετικά υλικά».
Η Trunk υποστηρίζει ότι οι «έξυπνες» σχεδιαστικές βελτιώσεις ελάχιστα θα βοηθήσουν στην επίλυση της κρίσης, προσθέτοντας ότι είναι πλέον αναγκαίο να επιβραδυνθεί και σταδιακά να τερματιστεί η παραγωγή συνθετικών ινών και να σταματήσει η μετατροπή πλαστικών μπουκαλιών σε ρούχα «μιας χρήσης».
Η H&M και η Adidas απαντούν στις κατηγορίες για «greenwashing»
Το Euronews Green επικοινώνησε με τις πέντε εταιρείες που κατονομάζονται στην έκθεση μετά τη δημοσίευσή της**.** Η H&M μας είπε ότι καλωσορίζει μελέτες που βοηθούν να προχωρήσει η βιομηχανία της μόδας, σημειώνοντας ότι συμμερίζεται την περιβαλλοντική ανησυχία γύρω από τα θραύσματα ινών.
Εκπρόσωπος της εταιρείας αναφέρει ότι ο όμιλος H&M ήδη αντιμετωπίζει αυτή την πρόκληση, εστιάζοντας σε έρευνα για διεργασίες παραγωγής που μειώνουν την αποδέσμευση θραυσμάτων ινών, καθώς και σε υφάσματα και νήματα με ελάχιστη αποβολή ινών. Στόχος είναι επίσης η βελτίωση των τεχνολογιών επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, ενώ στηρίζει και την ανάπτυξη φίλτρων πλυντηρίου.
«Ο πολυεστέρας αντιστοιχεί σήμερα περίπου στο 22% του συνολικού μας χαρτοφυλακίου υλικών, ενώ το βαμβάκι παραμένει το υλικό που χρησιμοποιούμε περισσότερο», προσθέτει ο εκπρόσωπος. «Ο κλάδος μας εξακολουθεί να χρειάζεται συνθετικά υλικά για να διασφαλίζει τη λειτουργικότητα των προϊόντων μας».
Η H&M πρόσθεσε ότι κάθε ίνα έχει περιβαλλοντικό αποτύπωμα και ότι πιστεύει στην επένδυση σε «λύσεις και καινοτομίες», αντί για την ολική διακοπή της χρήσης ορισμένων υλικών.
Η Adidas υπερασπίστηκε τη χρήση ανακυκλωμένου πολυεστέρα, υποστηρίζοντας ότι έχει σημαντικά μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα από τον παρθένο πολυεστέρα.
«Η πλειονότητα των διαθέσιμων επιστημονικών μελετών δεν δείχνει διαφορά μεταξύ ανακυκλωμένων και νέων ινών ως προς την έκλυση μικροϊνών», δήλωσε εκπρόσωπος στο Euronews Green.
«Η κατάτμηση των ινών επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες, όπως τα χαρακτηριστικά του νήματος, η τεχνολογία βαφής, οι επιστρώσεις και η κατασκευή του υλικού. Ο τύπος της ίνας είναι μόνο ένας από αυτούς τους παράγοντες».
Οι Zara, Shein και Nike δεν ανταποκρίθηκαν άμεσα στο αίτημα για σχολιασμό.