Σοβαρά θέματα ελευθερίας του τύπου αντιμετωπίζει η Πολωνία
Χιλιάδες πολωνοί πολίτες διαμαρτύρονται ενάντια στις πολιτικές της δεξιάς κυβέρνησης στην Βαρσοβία. Η Αλίσια Μπόμπροβιτς καλύτπει τις διαδηλώσεις για την Γκαζέτα Βιμπόρτσα, μία από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της χώρας, αριστερού προσανατολισμού, που υπερασπίζεται τις ευρωπαϊκές θέσεις.
Η δημοσιογράφος θεωρεί ότι ακόμη και οι απλές ευρωπαϊκές αξίες είναι υπό απειλή στη χώρα, ανάμεσά τους και η ελευθερία του τύπου:
«Ανησυχώ για την ελευθερία του τύπου, ως δημοσιογράφος. Πρόσφατα, συνάδελφοι εκδιώχθηκαν από το Κοινοβούλιο της χώρας. Η πρόσβαση είναι περιορισμένη για μας. Είναι πιο δύσκολο να κάνουμε πλέον τη δουλειά μας. Η ελευθερία του τύπου έχει περιοριστεί. Δεν ξέρω τι θα συμβεί μετά, εάν τα πράγματα χειροτερέψουν. Ανησυχούμε για το μέλλον».
Οι μαζικές διαδηλώσεις είναι μόνιμα στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της αντιπολίτευσης. Δεν βρίσκουν όμως τη θέση που τους αναλογεί στα media, που ελέγχονται από τη δεξιά κυβέρνηση.
Η κυβέρνηση έθεσε όλα τα δημόσια μέσα ενημέρωσης υπό τον ασφυκτικό της έλεγχο, με αποτέλεσμα η Πολωνία να κατρακυλήσει στην θέση 47 του Πίνακα που αφορά την Ελευθερία του Τύπου Παγκοσμίως, μπροστά από την Μαυριτανία.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει επίσης να περιορίσει τη συμμετοχή ξένων εταιριών και ατόμων στη μετοχική σύνθεση των ιδιωτικών μέσων μαζικής ενημέρωσης. Η στρατηγική έχει ονομαστεί επανα-πολωνοποίηση.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Πολωνών Δημοσιογράφων, Κριστόφ Σκοβρόνσκι, ένας δεξιός διευθυντής ραδιοφωνικού σταθμού υπερασπίζεται το προσχέδιο νόμου της κυβέρνησης:
«Όταν η Πολωνία μπήκε στην ελεύθερη αγορά, ήμασταν πολύ φτωχοί. Επωφελούμαστε ελάχιστα, αν όχι καθόλου, από τα αγαθά που παράγουμε, παρόλο που δουλεύουμε σκληρά, τα τελευταία 27 χρόνια. Το σχέδιο του υπουργού Οικονομικών Μοραβιέσκι θα αλλάξει αυτή την κατάσταση. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα για τους περιορισμούς στο ξένο κεφάλαιο και την επανα-πολωνοποίηση των media».
Αλλά και τα πολωνικά ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης υφίστανται την επίθεση της κυβέρνησης: ένας νέος νόμος απειλεί να διαλύσει ομίλους επιχειρήσεων media. Ανάμεσα σ’ αυτούς είναι και ο όμιλος Agora. Η Γκαζέτα Βιμπόρτσα είναι μέρος αυτού του ομίλου. Και δεν έφτανε αυτό για την εφημερίδα. Όλοι οι δημόσιοι θεσμοί και οργανισμοί ανέστειλαν την συνδρομή τους. Η καθημερινή εφημερίδα αναγκάστηκε να κάνει μεγάλες μειώσεις προσωπικού. Απασχολεί πλέον 200 δημοσιογράφους.
Ο αναπληρωτής αρχισυντάκτης Γιάροσλαβ Κούρσκι ανησυχεί ότι όλες αυτές οι κινήσεις θα θέσουν σε κίνδυνο την πετυχημένη ευρωπαϊκή πορεία της χώρας:
«Όλες οι αλλαγές των τελευταίων χρόνων θεωρούνται από αυτή την κυβέρνηση, σαν μια συνωμοσία της ελίτ της μετακομμουνιστικής και της μετά την Αλληλεγγύη εποχής. Η Γκαζέτα Βιμπόρτσα, που είναι ένα σύμβολο αυτών των αλλαγών έχει στοχοποιηθεί. Η κυβέρνηση και όλα τα κρατικά μέσα δεν δέχονται τις διαφημιστικές καταχωρήσεις της εφημερίδας μας. Μας μισούν».
Ρωσία, Τουρκία, Ουγγαρία, Πολωνία: τέσσερις χώρες που έχουν αρκετές ομοιότητες, όσον αφορά τους περιορισμούς που υφίσταται η ελευθερία του τύπου. Τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης πιέζονται οικονομικά, τα δημόσια μέσα υφίστανται ασφυκτικό έλεγχο.
«Η κυβέρνηση απέλυσε 250 δημοσιογράφους δημόσιων μέσων έτσι. Από τότε που είχαμε στρατιωτικό νόμο, είχαμε να δούμε τέτοιες εκκαθαρίσεις. Είναι μια επιστροφή στην προπαγάνδα της κομμουνιστικής εποχής. Αλλά από την άλλη πλευρά. Είναι η δεξιά κυβέρνηση που δεν δέχεται την παραμικρή κριτική» τόνισε ο Κούρσκι.
Όταν η Πολωνία μπήκε στην Ε.Ε. το 2004, γνώρισε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Οι δεξιοί όμως λαϊκιστές έφτιαξαν τη δική τους εναλλακτική ιστορία, για μια κατεστραμμένη Πολωνία, όπου ζουν οικονομικά αποτυχημένοι.
Ας κάνουμε μια αποτίμηση της πορείας της πολωνικής οικονομίας, επικεντρώνοντας την προσοχή μας στο Κρέπα, ένα μικρό χωριό, όπου μένει ο Σιλβέστερ Ίμιολεκ. Πριν από 20 χρόνια ανέλαβε τον έλεγχο της γαλοκτοκομικής μονάδας από τον παππού του. Είναι κάτι σύνηθες στην πολωνική επαρχία.
Ο Σιλβέστερ ξεκίνησε με 8 αγελάδες. Σήμερα έχει 500. Ο Σιλβέστερ Ίμιολεκ, βλέποντας ότι η χώρα του θα μπει στην Ε.Ε., αποφάσισε να εκσυγχρονίσει τη μονάδα του. Πολλοί πολωνοί αγρότες και κτηνοτρόφοι φοβούνταν τι θα συνέβαινε στους μικροπαραγωγούς από την είσοδο της Πολωνίας στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Όχι όμως ο Σιλβέστερ:
«Αυτοί οι φόβοι ήταν αβάσιμοι. Είτε πρόκειται για μικρές ή μεσαίου μεγέθους φάρμες, χάρις στην χρηματοδότηση που προσέφερε η Ε.Ε. και τα προγράμματα εκσυγχρονισμού των μονάδων, οι αγρότες που ήθελαν να αναπτυχθούν, τα κατάφεραν».
Το γάλα γίνεται σκόνη και πωλείται σε όλο τον κόσμο. Οι εμπορικές συμφωνίες που έχει συνάψει η Ε.Ε. επιτρέπουν στον Σιλβέστερ να πουλάει τα προϊόντα του μέχρι και τη Νότια Αφρική.
«Όταν ήμουν νεαρός αγρότης, όλα τα προγράμματα υποστήριξης της Ε.Ε. ήταν εξαιρετικά για μένα. Με βοήθησαν να προχωρήσω, να μεγαλώσω την επιχείρησή μου και να κάνω πραγματικότητα τα επαγγελματικά μου όνειρα. Χρησιμοποίησα όλα τα προγράμματα ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, που με αφορούσαν» δήλωσε ο Σιλβέστερ.
Η αλληλεγγύη είναι από τις λέξεις κλειδιά της Ε.Ε. Η Πολωνία είναι ο μεγαλύτερος παραλήπτης ευρωπαϊκών κονδυλίων. Παίρνει τρεις φορές περισσότερα χρήματα από αυτά που συνεισφέρει.
Επιστροφή στη Βαρσοβία για τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Δημοσίων Υποθέσεων, Γιάτσεκ Κουτσάρσκι. Στην έρευνα που διεξήγαγε, έδειξε ότι οι Πολωνοί εμπιστεύονται περισσότερο το Ευρωκοινοβούλιο και την Κομισιόν από τους θεσμούς της χώρας τους.
«Η συμμετοχή στην Ε.Ε. ήταν και εξακολουθεί να είναι η καλύτερη εγγύηση ότι η Πολωνία θα αποτελεί μέρος της δυτικής κοινότητας ελεύθερων κρατών και όχι ένας δορυφόρος των Ρώσων. Αυτό είναι το βασικό κίνητρο για να παραμείνουμε στην Ε.Ε. Είναι η μόνη μας ελπίδα για ειρήνη, σταθερότητα, οικονομική ευημερία σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο» επισημαίνει ο Γιάτσεκ Κουτσάρσκι.
Οι συζητήσεις για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων έχουν εντατικοποιηθεί τον τελευταίο καιρό. Μερικοί ηγέτες θεωρούν ότι το μέλλον της Ευρώπης στηρίζεται σε μια πιο στενή συνεργασία των πρόθυμων κρατών μελών. Η Πολωνία πρέπει να αποφασίσει τι ακριβώς θέλει από την Ε.Ε.