Σκάνδαλο διαρκείας με παράνομη υλοτομία και εμπόριο ξυλείας στην Ρουμανία
Στα Καρπάθια, στη Βόρεια Ρουμανία, υπάρχει ένα από τα τελευταία παρθένα δάση της Ευρώπης. Εδώ δραστηριοποιείται αυτό που αποκαλούν μαφία της ξυλείας. Η επαρχία Σουτσεάβα πλήττεται βαριά από τη μαζική υλοτομία, η οποία δεν σκοτώνει μόνο αρχαία δέντρα αλλά και ανθρώπους. Ο Γκιόργκε Όμπλεζνιουκ είναι ξυλοκόπος:
«Κοιτάξτε. Είναι φρέσκο. Κόπηκε πρόσφατα. Αυτή είναι μια παράνομη κοπή. Είναι εξαιρετικό εμπόρευμα. Δεν υπάρχει σημάδι. Βλέπετε την ρητίνη; Το καημένο το δέντρο κλαίει. Του αφαίρεσαν τη ζωή, όπως θα έκαναν και με έναν άνθρωπο. Κοιτάξτε! Έτσι πρέπει να γίνει νόμιμα. Υπάρχει ένα σημάδι εδώ. Ψηλά! Αυτό είναι νόμιμο. Καλύπτουν ο,τι κάνουν με κλαδιά, ώστε να μην φαίνονται οι ρίζες τους από απόσταση. Η μαφία τα κρύβει».
Σύμφωνα με μια επιστημονική μελέτη, 20 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ξυλείας κόβονται παράνομα κάθε χρόνο, στα δάση της Ρουμανίας. Μέρος της παράνομης υλοτόμησης καταλήγει στην ευρωπαϊκή αγορά. Ο Γκιόργκε δούλευε αρκετό καιρό για τους παράνομους διακινητές ξυλείας. Τώρα όμως έχει στραφεί εναντίον τους: «Δούλεψα για πέντε μεγάλες εταιρίες. Τα χρήματα που έπαιρνα για ένα τέτοιο δέντρο ήταν γύρω στα 10 Ευρώ. Σταμάτησα, γιατί κατάλαβα ότι ήταν λάθος. Και δεν έβγαζα κέρδος. Αυτοί κέρδιζαν εκατομμύρια, ενώ εγώ πληρωνόμουν ανά κυβικό μέτρο ξυλείας».
Η Υπηρεσία κατά του Οργανωμένου Εγκλήματος και της Τρομοκρατίας της Ρουμανίας διερευνά αυτό το τεράστιο ζήτημα. Τα στοιχεία εμπλέκουν όλους τους πρωταγωνιστές στον τομέα της ξυλείας: εμπόρους, μεταφορείς, δημόσιους υπαλλήλους και προσωπικό σε δασικές υπηρεσίες. Βρεθήκαμε σε μια συνάντηση του τοπικού παραρτήματος της Δασικής Υπηρεσίας της Ρουμανίας, της Romsilva της Μολντοβίτα. Ο επικεφαλής Κριστιάν Γκαφίνκου αρνείται όλες τις κατηγορίες ότι οι υπάλληλοί του είναι συνένοχοι στο έγκλημα: «Δεν μπορούμε να υποπτευτούμε ποιοι είναι. Μερικοί θέλουν να μας κατηγορήσουν. Πήγαν όμως στο δάσος πριν από εμάς και έκοψαν τα δέντρα, λέγοντας ότι ήμασταν εμείς, οι δασοκόμοι, που ετοιμάσαμε τα δέντρα για την παράνομη υλοτόμηση. Αυτό έχει δημιουργήσει μια τάση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που κατηγορούν τους δασονόμους».
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με την Δασική Υπηρεσία, 185 δασοκόμοι έχουν δεχθεί επιθέσεις από το 2014. Έξι σκοτώθηκαν. Οι δύο σχετικά πρόσφατα. Είναι βεντέτα, υποστηρίζουν οι επικεφαλής της Δασικής Υπηρεσίας. Αντίποινα τα χαρακτηρίζουν αυτοί που καταγγέλλουν το σύστημα πίσω από την παράνομη υλοτομία. Ένας δασονόμος, την ταυτότητα του οποίου πρέπει να αποκρύψουμε, πλήρωσε ήδη το αντίτιμο. Είναι επικίνδυνο, αλλά θέλει να μιλήσει: «Ο επιχειρηματίας πηγαίνει στους πλειστηριασμούς που οργανώνονται από την Δασική Υπηρεσία και αγοράζει μια ορισμένη ποσότητα ξυλείας. Μετά τα βρίσκει με έναν μηχανικό που πηγαίνει στο δάσος και μαρκάρει κάποια δέντρα. Και υπάρχει η μαύρη αγορά. Αυτά τα δέντρα δεν πρέπει να είναι σε καμιά απογραφή. Όσον αφορά τον όγκο, η ποσότητα είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με αυτή που έχει δηλωθεί. Και τα νούμερα στα βιβλία θα παραποιηθούν. Και ο δασονόμος όμως που επιβλέπει τη διαδικασία πουλά επίσης ξυλεία στη μαύρη αγορά».
Ένα καθεστώς που δεν αρνείται ο επικεφαλής εππιθεωρητής των δασοφυλάκων της περιοχής Σουτσεάβα, Μιχάι Γκασπαρέλ: «Είναι η πιο ευαίσθητη πτυχή της παράνομης υλοτόμησης, όταν γίνεται με την υποστήριξη των αρχών ή υπό το πέπλο της νομιμότητας. Η ξυλεία διακινείται παράνομα. Διπλασιάζουν τις ποσότητες, πλαστογραφώντας τα πιστοποιητικά που τη συνοδεύουν, παραποιώντας τις άδειες υλοτομίας για συγκεκριμένες περιοχές, όπου δεν υπάρχουν πολλά δέντρα. Και υπάρχουν και περιπτώσεις που οι δασονόμοι δεν φέρονται σωστά. Το πρόβλημα είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να το αποδείξεις».
Αυτές τις αποδείξεις αναζητά ο Τιμπέριου Μποσουτάρ. Εγκατέστησε κάμερες στον κεντρικό δρόμο του χωριού του,από όπου περνούν όλα τα φορτηγά που κουβαλούν ξυλεία από τα γειτονικά δάση. Με μια εφαρμογή σε κινητό που καταγράφει τα φορτηγά αυτά, κατήγγειλε δεκάδες παραβάσεις στην αστυνομία: «Βάζεις τους αριθμούς κυκλοφορίας του οχήματος και μπορείς να ελέγξεις αν η μεταφορά που έγινε, είχε νόμιμα έγγραφα ή όχι. Και μπορείς να ελέγξεις αν έχει πάρει άδεια υλοτομίας».
Ο Τιμπέριου θεωρεί ότι πρέπει να μπουν κάμερες στα σημεία πρόσβασης στο δάσος. Αυτό ίσως βάλει τέλος στην παράνομη υλοτομία που γίνεται σ' αυτή την παρθένα έκταση. Εδώ συναντάμε ένα ασυνήθιστο νεκροταφείο: «Εδώ έχουμε μια περιοχή όπου έχουν θαφτεί κούτσουρα από τα κομμένα δέντρα. Μπορείτε να δείτε το μέγεθος αυτών των κορμών. Δεν μπορούν να έχουν κοπεί από τους ντόπιους. Χρειάζονται βαριά μηχανήματα, μεγάλες ομάδες με εργάτες. Είναι μια ξεκάθαρη απόδειξη ότι είναι οργανωμένη η παράνομη υλοτομία».
Η παράνομη υλοτόμηση μεταφράζεται σε 1 δις ευρώ κάθε χρόνο. Η απώλεια εσόδων για το κράτος από αυτή τη δραστηριότητα είναι τεράστια. Ο Τιμπέριου έχασε τη δουλειά του, επειδή ήταν νομοταγής πολίτης. Πέρσι, ήθελε να δείξει ότι είναι αδύνατο να είσαι τίμιος στο συγκεκριμένο τομέα στην Ρουμανία: «Η τιμή του ξύλου στην Ρουμανία κρατιέται τεχνητά σε πολύ ψηλά επίπεδα. Για να μπορέσεις να διατηρήσεις την παραγωγή, χρειάζεσαι, φτηνότερη, παράνομη ξυλεία. Μαζί με οκτώ τοπικούς επιχειρηματίες, αγοράσαμε 100 κυβικά μέτρα ξυλείας και αφού αφαιρέσαμε το κόστος, μείναμε με τα μισά χρήματα από αυτά που είχαμε επενδύσει. Είναι αδύνατο να διατηρήσεις μια τέτοια επιχειρηματική δραστηριότητα, χωρίς να χρησιμοποιείς παράνομη ξυλεία».
Είναι μια κατάσταση που έχει δηλητηριάσει όλη την τοπική κοινωνία. Ο Ίλιε και ο Ντιμίτρι Μπούκτσα δουλεύουν στην οικοδομή. Στον ελεύθερο χρόνο τους, ασχολούνταν με τις πέστροφες. Όχι πλέον. Το νερό του ιχθυοτροφείου τους γέμισε με λάσπη, που προκλήθηκε από τα δέντρα που κόπηκαν παράνομα και ρίχτηκαν στο διπλανό ποτάμι: «Κάναμε καταγγελίες. Ένα μέρος της ξυλείας κατασχέθηκε από τοπικούς επιχειρηματίες. Έριξαν ψυκτικό υγρό στα νερά στο πάνω μέρος του ποταμού. Έφτασε εδώ και πέθαναν όλα τα ψάρια. Μας απείλησαν και μας χτύπησαν. Μας έπιασαν στο δρόμο και μας χτύπησαν με γκλομπ στο κεφάλι» εξηγεί ο Ίλιε.
Τα δύο αδέλφια συνεχίζουν να δέχονται απειλές για τη ζωή τους. Φοβούνται, αλλά δεν μπορούν να μείνουν σιωπηλοί: «Φυσικά φοβόμαστε. Αλλά συνεχίζουμε να φωνάζουμε. Ελπίζουμε να έρθει κάποιος να ελέγξει τι γίνεται και να λύσει αυτή την κατάσταση. Ίσως κάποιος από την Ε.Ε. ή κάποιος από το εξωτερικό. Γιατί εδώ στη Ρουμανία, η μαφία είναι παντοδύναμη και όλοι είναι διαπλεκόμενοι. Μέχρι τους κρατικούς αξιωματούχους. Όλοι συνεργάζονται» συμπληρώνει ο Ίλιε.
Τον Φεβρουάριο που μας πέρασε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε στη ρουμανική κυβέρνηση επίσημη προειδοποίηση να σταματήσει την παράνομη υλοτόμηση αλλιώς θα υποστεί κυρώσεις.