Ποιοι είναι οι νικητές και ποιοι οι ηττημένοι μιας ιστορικής εκλογικής αναμέτρησης στο Ηνωμένο Βασίλειο που στέλνει τους Εργατικούς ξανά στην Ντάουνινγκ Στριτ έπειτα από 14 χρόνια
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤις 410 από τις 650 έδρες της Βουλής των Κοινοτήτων εκτιμάται ότι θα καταλάβει το Εργατικό Κόμμα του Ηνωμένου Βασιλείου, κατακτώντας, σύμφωνα με το exit poll της Ipsos για το BBC, το ITV και το Sky News, μια από τις μεγαλύτερες πλειοψηφίες στην ιστορία του.
Το αποτέλεσμα, εάν επιβεβαιωθεί, συνιστά συντριπτική ήττα για το Συντηρητικό Κόμμα που ηγείται της χώρας από το 2010, υπό πέντε διαφορετικούς ηγέτες.
Σε μια τέτοια περίπτωση, ο Σερ Κιρ Στάρμερ, ο πρώην εισαγγελέας που διαδέχθηκε τον Τζέρεμι Κόρμπιν στην ηγεσία των Εργατικών το 2020, θα μπορούσε ήδη από την Παρασκευή να διαδεχθεί τον Ρίσι Σούνακ στην πρωθυπουργία.
Ο δε Σούνακ ενδεχομένως να χρειαστεί να παραιτηθεί από την αρχηγία ενός κόμματος που από τον θρίαμβο του 2019 έφτασε πέντε χρόνια μετά να υποστεί την χειρότερη εκλογική του ήττα.
Πολιτική αναταραχή
Η διολίσθηση αυτή αποτελεί ενδεχομένως την κατακλείδα σε μια ταραχώδη περίοδο της βρετανικής πολιτικής σκηνής. Από το δημοψήφισμα του Brexit, το ίδιο το ευρωβρετανικό διαζύγιο και την πανδημία στην οικονομική κρίση, στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην πληθωριστική κρίση. Στην περίοδο αυτή οι Συντηρητικοί έστειλαν στην Ντάουνινγκ Στριτ τρεις πρωθυπουργούς, ο ένας εκ των οποίων υλοποίησε μεν το Brexit, αλλά παραιτήθηκε εν μέσω σκανδάλων (Μπόρις Τζόνσον), και η δεύτερη (Λιζ Τρας) δεν έκλεισε ούτε δίμηνο στο αξίωμα και παραιτήθηκε 49 ημέρες μετά τον διορισμό της, καθώς προκάλεσε οικονομική κρίση, εξαγγέλλοντας φοροαπαλλαγές χωρίς σαφές δημοσιονομικό ισοδύναμο.
Τον Μάιο ο Ρίσι Σούνακ προκήρυξε εκλογές για τις 4 Ιουλίου, ωστόσο ακόμη κι εκεί υπήρξε αναταραχή. Σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian, στενός του συνεργάτης, τρεις ημέρες πριν την «αιφνιδιαστική» δήλωση του πρωθυπουργού, είχε στοιχηματίσει 100 λίρες ότι οι επόμενες εκλογές θα γίνονταν τον Ιούλιο.
Σε ένα τέτοιο κλίμα - κι ενώ ο Κιρ Στάρμερ μεταμόρφωνε τους Εργατικούς από το αριστερό κόμμα του Κόρμπιν σε μια κεντροαριστερή μετριοπαθέστερη παράταξη - οι δημοσκοπήσεις εμφάνιζαν τους Εργατικούς ως σίγουρους νικητές της εκλογικής αναμέτρησης.
Δεν είναι απολύτως ακριβές ότι το Εργατικό Κόμμα προκάλεσε... καρδιοχτύπια με τις εξαγγελίες του να επαναφέρει την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης, να επενδύσει στις υποδομές και να καταστήσει το Ηνωμένο Βασίλειο μια «υπερδύναμη καθαρής ενέργειας». Ωστόσο, είναι γεγονός ότι η προεκλογική περίοδος των Εργατικών κύλησε αψεγάδιαστα. Στην διάρκειά της, το κόμμα εξασφάλισε την στήριξη τεράστιας μερίδας της επιχειρηματικής κοινότητας, αλλά και παραδοσιακά συντηρητικών εφημερίδων, ακόμη και της ταμπλόιντ "Sun" του Ρούπερτ Μέρντοκ, η οποία έγραψε πως ο Στάρμερ «επαναφέρει το κόμμα του στο προσκήνιο της βρετανικής πολιτικής».
Από την άλλη, οι Συντηρητικοί υπέπιπταν διαρκώς σε γκάφες ακόμη κι από την ανακοίνωση του Σούνακ για διεξαγωγή εκλογών, η οποία έγινε έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ κάτω από καταρρακτώδη βροχή, χωρίς ένα υπόστεγο ή έστω μια ομπρέλα να προστατεύει τον Βρετανό πρωθυπουργό που φυσικά έγινε μούσκεμα πριν καν αρχίσει να μιλάει.
Σαν αυτό να μην ήταν αρκετό, ο Σούνακ δέχθηκε έντονες επικρίσεις για την κίνησή του να φύγει πρόωρα από τις εκδηλώσεις μνήμης της D-Day στην Νορμανδία, προκειμένου να μαγνητοσκοπήσει μια προεκλογική συνέντευξη σε βρετανικό τηλεοπτικό κανάλι. Ο ίδιος ζήτησε συγγνώμη για την αβλεψία του, όμως το κακό είχε ήδη γίνει.
Αν το exit poll επιβεβαιωθεί στα επίσημα αποτελέσματα, οι Τόρις θα έχουν καταγράψει την χειρότερη εκλογική τους επίδοση από το 1918, οπότε και τα δύο κόμματα κυριάρχησαν στην βρετανική πολιτική σκηνή.
Τα επιμέρους αποτελέσματα των εκλογικών περιφερειών θα ανακοινωθούν μέσα στις επόμενες ώρες, καθορίζοντας τη μοίρα μεμονωμένων βουλευτών. Είναι ενδεικτικό της πανωλεθρίας πως, αν και τελικά επανεξελέγη, ήταν μέχρι αργά ανοικτό το ενδεχόμενο ο Ρίσι Σούνακ να γίνει ο πρώτος απερχόμενος πρωθυπουργός που δεν εκλέγεται βουλευτής.
Η επί 49 ημέρες πρωθυπουργός Λιζ Τρας, από την άλλη, έχασε την έδρα της στην περιφέρεια του Νοτιοδυτικού Νόρφολκ. Επιπλέον, πρωτοκλασάτοι υπουργοί, όπως η υπουργός Παιδείας Γκίλιαν Κίγκαν, ο υπουργός Δικαιοσύνης Ρόμπερτ Μπάκλαντ και ο υπουργός Άμυνας Γκραντ Σαπς επιβεβαιώνεται πως δεν εκλέγονται στις περιφέρειές τους. Ο υπουργός Οικονομικών του Σούνακ Τζέρεμι Χαντ λίγο έλειψε να γίνει ο πρώτος υπουργός Οικονομικών που δεν επανεκλέγεται - τελικά διατήρησε την έδρα του οριακά.
Τι σημαίνει η νίκη των Εργατικών;
Προφανώς η νίκη του Εργατικού Κόμματος σημαίνει πως ο Σερ Κιρ Στάρμερ θα κληθεί να σχηματίσει κυβέρνηση και να διορίσει τους υπουργούς του. Έχοντας σημαντική πλειοψηφία στην Βουλή των Κοινοτήτων, θα είναι σε θέση να προωθήσει νομοθετικό έργο που χρειάζεται απλή πλειοψηφία.
Ως προς τα διαδικαστικά, εντός της ημέρας ο Ρίσι Σούνακ θα ανακοινώσει την παραίτησή του από την πρωθυπουργία, την οποία θα αναλάβει ο Στάρμερ, αφού μεταβεί στο Μπάκιγχαμ για να λάβει τον διορισμό του από τον βασιλιά Κάρολο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση των Εργατικών θα έχει στην θέση του υπουργού Οικονομικών την Ρέιτσελ Ριβς, η οποία το φθινόπωρο θα δώσει το στίγμα της κυβέρνησης με τον πρώτο της προϋπολογισμό. Ο Στάρμερ έχει τονίσει πως θα διευρύνει την περίοδο των εργασιών στη Βουλή των Κοινοτήτων πριν την θερινή παύση, ώστε να ενταθεί η νομοθετική λειτουργία μέχρι τότε.
Αν και είχε ταχθεί κατά του Brexit, ο Στάρμερ - σκιώδης υπουργός Brexit, όταν επικεφαλής των Εργατικών ήταν ο Τζέρεμι Κόρμπιν - έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα κινηθεί στην κατεύθυνση της άρσης του, αφού θεωρεί πως μια τέτοια συζήτηση θα είχε διχαστικό αποτέλεσμα στην βρετανική κοινωνία.
Παρ' όλα αυτά, αναλυτές εξακολουθούν να ελπίζουν ότι η νέα κυβέρνηση θα φέρει επιπλέον σταθερότητα ή θερμότερες σχέσεις με την ΕΕ σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤην επίσημη διεθνή του πρώτη ο Κιρ Στάρμερ θα την κάνει το διήμερο 9-11 Ιουλίου, όταν ως πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου θα ταξιδέψει στην Ουάσινγκτον για την σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, ενώ στις 18 Ιουλίου θα φιλοξενήσει στο Λονδίνο την σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας.
Γνωστό πρόσωπο σε πρωταγωνιστικό ρόλο
Ένα γνώριμο πρόσωπο του Brexit έπαιξε βασικό ρόλο σε αυτές τις εκλογές - ο Νάιτζελ Φάρατζ.
Ο Φάρατζ υπηρέτησε επί 20 χρόνια ως ευρωβουλευτής του ευρωσκεπτικιστικού Κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP), η εκλογική επιτυχία του οποίου μπορεί να είχε καθοριστικό αντίκτυπο στην απόφαση για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος του 2016.
Αν και σε πρώτη ανάγνωση, το εκλογικό αποτέλεσμα στο Ηνωμένο Βασίλειο έρχεται σε αντίθεση με την πρόσφατη δεξιά στροφή στην Ευρώπη, εν τούτοις χρειάζεται μια προσεκτικότερη ματιά.
Κατ' αρχάς, η διολίσθηση των Συντηρητικών, πέραν των κακών επιδόσεών τους την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία, αποδίδεται και στην διαρροή ψήφων προς το Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ, ο οποίος κατήλθε στην εκλογική κούρσα με αντιμεταναστευτικά συνθήματα του τύπου «να πάρουμε την χώρα μας πίσω». Το κόμμα του Φάρατζ είχε πετύχει στο να τραβήξει την προσοχή, οπότε πλέον το ερώτημα είναι σε πόσες έδρες θα μεταφραστεί το γεγονός αυτό.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτις τελευταίες εκλογές, πριν πέντε χρόνια, οι Τόρις κατέλαβαν 365 έδρες έναντι 203 των Εργατικών. Το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας είχε εκλέξει 48 βουλευτές και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες 11. Με βάση το φετινό exit poll, οι Lib Dems εκλέγουν 61 βουλευτές, το Reform UK 13, το SNP 10, το ουαλικό Plaid Cymru 4 και οι Πράσινοι δύο.
Επιπλέον αξιοσημείωτη είναι η εκτόξευση της κοινοβουλευτικής δύναμης των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, αλλά και η απίσχνανση του Εθνικού Κόμματος Σκωτίας που φαίνεται να χάνει περισσότερες από 30 έδρες.