Έρευνα εννέα μέσων ενημέρωσης αποκάλυψε ένα μοτίβο συστηματικής κακομεταχείρισης και ανθυγιεινών συνθηκών σε μεταναστευτικά κέντρα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ και βρίσκονται στην Τουρκία
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε την Παρασκευή την Τουρκία να «διερευνήσει διεξοδικά τις καταγγελίες για αδικήματα» στο εσωτερικό των μεταναστευτικών κέντρων που λειτουργεί η χώρα για την απέλαση Σύρων και Αφγανών προσφύγων με την οικονομική βοήθεια του μπλοκ.
Η έκκληση έρχεται μετά από μια εκρηκτική έρευνα με επικεφαλής την Lighthouse Reports, η οποία διαπίστωσε συστηματική κακομεταχείριση σε όλα τα κέντρα απέλασης που διαχειρίζεται η τουρκική κυβέρνηση και υποστηρίζονται από κονδύλια της ΕΕ ύψους 213 εκατ. ευρώ, σηματοδοτώντας ένα νέο αμφιλεγόμενο κεφάλαιο στη συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας που υπογράφηκε το 2016 στην κορύφωση της μεταναστευτικής κρίσης.
Η κοινοπραξία των εννέα μέσων ενημέρωσης περιγράφει λεπτομερώς τις ανθυγιεινές και υπερπλήρεις συνθήκες στις εγκαταστάσεις, τις περιπτώσεις κακοποίησης και βασανιστηρίων κατά μεταναστών, καθώς και ένα μοτίβο εξαναγκασμού των κρατουμένων να υπογράψουν έγγραφα "οικειοθελούς" επιστροφής στα εμπόλεμα έθνη τους.
Σε μια περίπτωση, γράφουν οι δημοσιογράφοι, ένας άνδρας που είχε διαφύγει από το Αφγανιστάν μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν το 2023 συνελήφθη στην Τουρκία και τελικά επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου "πυροβολήθηκε, με τραύματα από σφαίρες στο λαιμό και το κεφάλι".
"Διαπιστώσαμε ότι η ΕΕ γνωρίζει ότι χρηματοδοτεί αυτό το καταχρηστικό σύστημα, με το ίδιο της το προσωπικό να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου γι' αυτό εσωτερικά - ωστόσο οι ανώτεροι αξιωματούχοι επιλέγουν να κάνουν τα στραβά μάτια", αναφέρει το Lighthouse Reports στην έρευνά του, η οποία υποστηρίχθηκε από άλλα ευρωπαϊκά μέσα, συμπεριλαμβανομένων των Le Monde, El Pais και Der Spiegel.
Η έρευνα κάλυψε 100 πηγές, συμπεριλαμβανομένων μαρτυριών από 37 άτομα που είχαν κρατηθεί σε 22 διαφορετικές εγκαταστάσεις που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ.
Αντιδρώντας, η Επιτροπή δήλωσε ότι όλα τα χρήματα που παρείχε η ΕΕ για τη διαχείριση των κέντρων απομάκρυνσης και τις εθελοντικές επιστροφές στην Τουρκία "τηρούν πλήρως τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα".
Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, ωστόσο, επέμεινε ότι η τελική ευθύνη για τη διερεύνηση και την καταστολή των παραβιάσεων των θεμελιωδών δικαιωμάτων βαραίνει τις τουρκικές αρχές, πετώντας ουσιαστικά το μπαλάκι στο γήπεδο της Άγκυρας.
"Η Τουρκία έχει τη δική της νομοθεσία όσον αφορά την αναγνώριση των προσφύγων και τη διαχείριση της μετανάστευσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η επιβολή και η προστασία αυτών των τυπικών δικαιωμάτων παραμένουν στην ευθύνη της Τουρκίας", δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής την Παρασκευή.
"Τα θεμελιώδη δικαιώματα των ατόμων και η αρχή της μη επαναπροώθησης πρέπει πάντα να γίνονται σεβαστά κατά την επιβολή οποιασδήποτε απόφασης επιστροφής", πρόσθεσε η εκπρόσωπος, αναφερόμενη στη διεθνή αρχή που απαγορεύει την απέλαση μεταναστών σε κράτη όπου θα αντιμετώπιζαν διώξεις, βασανιστήρια ή οποιαδήποτε άλλη μορφή κακομεταχείρισης.
"Είναι ευθύνη των τουρκικών αρχών να διερευνήσουν διεξοδικά τους ισχυρισμούς για αδικήματα και τις παροτρύνουμε να το πράξουν".
Η εκπρόσωπος δεν επιβεβαίωσε αν η Επιτροπή είχε ενημερωθεί για τις καταχρηστικές συνθήκες στο εσωτερικό των κέντρων απομάκρυνσης και σημείωσε ότι αξιωματούχοι της ΕΕ που εδρεύουν στην Τουρκία πραγματοποιούν "τακτικά" αποστολές παρακολούθησης στους χώρους αυτούς.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, η Τουρκία είναι μία από τις μεγαλύτερες χώρες υποδοχής προσφύγων παγκοσμίως, με περίπου 3,2 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες μαζί με άλλες εθνικότητες.
Από το 2011, η ΕΕ έχει χορηγήσει στην Τουρκία σχεδόν 10 δισεκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη της διαχείρισης των αιτούντων άσυλο.
Ενώ οι Βρυξέλλες και τα κράτη - μέλη υποστηρίζουν ότι η χρηματοδότηση και η συμφωνία του 2016 έχουν συμβάλει στον περιορισμό των ροών παράτυπης μετανάστευσης, οι επικριτές αντιτείνουν ότι το σύστημα έχει δώσει στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τη δυνατότητα να απειλεί το μπλοκ και να αποσπά παραχωρήσεις.