Το Κέμνιτς πασχίζει για δημιουργική νέα αρχή. Ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2025, η πόλη στην Ανατολική Γερμανία θέλει να απομακρυνθεί από την αρνητική της εικόνα ως προπύργιο δεξιών εξτρεμιστών. Στην ατζέντα της πόλης: «Ζωντανή γειτονιά» και άφθονος πολιτισμός για να ζήσεις από πρώτο χέρι.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Υπάρχει μια μεγάλη πόλη στην Ανατολική Γερμανία για την οποία πολλοί Ευρωπαίοι δεν έχουν ακούσει ποτέ: το Κέμνιτς. Τώρα το Κέμνιτς είναι Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Αυτό εξέπληξε πολύ κόσμο. Απώλεια βιομηχανίας, μετανάστευση, πληθυσμός που γερνά, δεξιός εξτρεμισμός... Το Κέμνιτς έχει πολλά προβλήματα. Ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα, η πόλη τώρα αναζητά τα δυνατά της σημεία.
Υπό το καθεστώς της ΛΔΓ, το Κέμνιτς μετονομάστηκε σε Καρλ-Μαρξ-Σταντ. Σήμερα, η πόλη με τη μεγάλη βιομηχανική ιστορία έχει ξανά το παλιό της όνομα. Το θέμα του Κέμνιτς ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα: «C the unseen!»
Τι είναι μια «Πολιτιστική Πρωτεύουσα»; Πριν 40 χρόνια μια ιδέα γεννήθηκε στην Ελλάδα: κάθε χρόνο να εκλέγεται μια «Ευρωπαϊκή Πόλη Πολιτισμού». Η αρχική προτεραιότητα ήταν η διαφύλαξη της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς: ο τίτλος απονεμήθηκε σε πόλεις με πλούσιο αρχαίο πολιτισμό, όπως η Αθήνα, το Παρίσι, το Άμστερνταμ και η Φλωρεντία.
Ωστόσο, αυτό έχει αλλάξει από τη Γλασκώβη το 1990: σήμερα, οι προτεραιότητες περιλαμβάνουν επίσης αστική ανάπτυξη, συμμετοχή των πολιτών και πολιτισμική πολυμορφία. Όλο και περισσότερες πόλεις με οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα υποβάλλουν αιτήσεις. Ο τίτλος «Πολιτιστική Πρωτεύουσα» αποσκοπεί στο να βοηθήσει να γίνει μια νέα αρχή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει τη διαδικασία μετασχηματισμού με χρηματοδότηση. Το Κέμνιτς κέρδισε τον τίτλο για το 2025 - μαζί με τη Νόβα Γκόριτσα στη Σλοβενία και τη Γκορίτσια στην Ιταλία.
Η Sophie και η Cathleen είναι δύο από τους πάνω από χίλιους εθελοντές για το Κέμνιτς Πολιτιστική Πρωτεύουσα. «Υπάρχει πολύς κόσμος που παραπονιέται», παρατηρεί η Sophie, «που λέει ότι τίποτα δεν θα αλλάξει εδώ έτσι κι αλλιώς. Αλλά ακριβώς εδώ είναι που πρέπει να επέμβεις και να πεις "Φυσικά και μπορείς να αλλάξεις κάτι, βάζοντας κι εσύ ένα χεράκι".»
Το ένα τρίτο των κατοίκων του Κέμνιτς είναι πάνω από 60. Η Sophie βοηθά στο έργο «Γείτονες που χορεύουν». Η Alexandra Takats είναι επικεφαλής της «Team Generation» ως υπεύθυνη έργου. Οι διοργανωτές της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας προσπαθούν να κάνουν όλα τα στρώματα του πληθυσμού να ασχοληθούν - είτε είναι νέοι είτε ηλικιωμένοι, είτε έχουν γεννηθεί στο Κέμνιτς είτε αλλού: «Έχουμε πολλά κοινωνικο-πολιτιστικά έργα όπου σκοπός είναι να φέρουμε κοντά γειτονιές, ώστε οι νεοεισερχόμενοι με μεταναστευτικό υπόβαθρο να μπορούν να συναναστραφούν με ανθρώπους που ζουν εδώ για μεγάλο χρονικό διάστημα.»
Αυτό πρέπει να εξετάζεται στο πλαίσιο των ταραχών του 2018. Το Κέμνιτς έγινε πρωτοσέλιδο τότε. Μετά από ένα θανατηφόρο μαχαίρωμα, ένας ακροδεξιός όχλος ξυλοκόπησε ανθρώπους που έμοιαζαν αλλοδαποί. Η ακροδεξιά σκηνή εξακολουθεί να είναι παρούσα στην περιοχή σήμερα.
Το Κέμνιτς αποτελεί επίσης προπύργιο του AfD - ενός ευρωσκεπτικιστικού κόμματος με μεγάλη απήχηση - και επικριτική στάση απέναντι στο έργο «Πολιτιστική Πρωτεύουσα». Ο δημοτικός σύμβουλος του AfD Ronny Licht αναφέρει: «Το Κέμνιτς είναι διχασμένη πόλη. Υποδεικνύεται ότι "οι κακοί" στην ακροδεξιά δεν είναι μέρος της κοινωνίας. Έπειτα, ο κόσμος συνεχίζει να μιλά για "κοινωνία πολιτών" που πρέπει να αποκτήσει δυνατή φωνή. Αυτό δεν ενώνει, διχάζει.»
Οι διοργανωτές της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας βλέπουν αλλιώς τα πράγματα. Ο υπεύθυνος έργου για ανάπτυξη ικανοτήτων Pascal Anselmi επισημαίνει: «Αν προσπαθείς να συμμετάσχεις ενεργά στη γειτονιά σου, αυτό είναι για μένα πολιτισμός. Η θέληση να κινήσεις κάτι, να αλλάξεις κάτι, να δημιουργήσεις κάτι νέο. Να μην είσαι παθητικός - αντίθετα να λες "Αυτή είναι η πόλη μου, ασχολούμαι, συμμετέχω". Και αυτό, φυσικά, είναι δημοκρατία με την καλύτερη έννοια της λέξης.»
Αυτή είναι και η άποψη του κοινωνιολόγου Ulf Bohmann από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Κέμνιτς: «Η αίτηση του Κέμνιτς ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα έχει σαφή εστίαση σε κοινωνικά ζητήματα. Αυτό μπορεί πραγματικά να αλλάξει την πόλη μακροπρόθεσμα - μέσω της συνεργασίας. Ο πολιτισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δοκιμαστεί η δημοκρατική συνύπαρξη και να γίνουν οι άνθρωποι πιο ανθεκτικοί στον δεξιό εξτρεμισμό.»
Ένα από τα σημαντικότερα έργα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας ονομάζεται «Ζωντανή γειτονιά». Υπάρχουν φεστιβάλ σε γκαράζ και πάρκα, χρήματα για κοινοτικά έργα όπου οι άνθρωποι μπορούν να επανασχεδιάσουν τις γειτονιές τους σύμφωνα με τις δικές τους ιδέες... Η πολιτιστική συνταγή του Κέμνιτς είναι απλή: Προσέγγιση ανθρώπων, συμμετοχή - και ανακάλυψη του πολιτισμού στην καθημερινότητα.