Ενώ η κυβέρνηση των ΗΠΑ διεξάγει μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία απέλασης μεταναστών, η καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης είναι μία από τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εν μέσω της παγκόσμιας ρητορικής κατά των μεταναστών χωρίς χαρτιά, η Ισπανία ξεχωρίζει ως εξαίρεση.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η ισπανική κυβέρνηση θέλει να νομιμοποιήσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο μετανάστες εντός τριών ετών.
Για τη Μαδρίτη, αυτό είναι ένα από τα κλειδιά για τη μελλοντική ευημερία, σε ένα πλαίσιο δημογραφικής παρακμής.
Μέχρι το 2027, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο μετανάστες χωρίς χαρτιά θα μπορούσαν να αποκτήσουν νομικό καθεστώς στην Ισπανία.
Μια κυβερνητική μεταρρύθμιση, η οποία τέθηκε σε ισχύ τον Μάιο του 2025, προβλέπει τη νομιμοποίηση 300.000 ανθρώπων ετησίως για τρία χρόνια.
Παράλληλα, ένα νομοσχέδιο, το οποίο δεν έχει ακόμη συζητηθεί στο Κοινοβούλιο, αποσκοπεί στη νομιμοποίηση 470.000 μεταναστών χωρίς χαρτιά που έφτασαν πριν τα τέλη Δεκεμβρίου του 2024.
Ο κύριος στόχος είναι η υποστήριξη της οικονομικής ανάπτυξης και του συνταξιοδοτικού συστήματος της χώρας.
Οι μετανάστες αντιπροσωπεύουν το 13,5% του εργατικού δυναμικού της Ισπανίας και το 40% των νέων θέσεων εργασίας το 2024, ιδίως στις κατασκευές, τη γεωργία και την υγειονομική περίθαλψη.
Η νέα πολιτική της Μαδρίτης στοχεύει στην αντιμετώπιση της έλλειψης εργατικού δυναμικού και της γήρανσης του πληθυσμού.
Αυτή είναι μια πραγματικότητα που επηρεάζει ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας μειώνεται κατά ένα εκατομμύριο άτομα ετησίως.
Οι αλλοδαποί εργαζόμενοι κάλυψαν τα δύο τρίτα των νέων θέσεων εργασίας μεταξύ 2019 και 2023.
Εκτιμάται ότι στην ΕΕ υπάρχουν από 2,6 έως 3,2 εκατομμύρια μετανάστες χωρίς χαρτιά.
Ανάμεσά τους είναι η 31χρονη Lorena Flechas, η οποία ήρθε στην Ισπανία από την Κολομβία τον περασμένο Μάρτιο, με τον σύζυγό της και τη μικρή τους κόρη Sol.
«Στη χώρα μου, αυτήν τη στιγμή, υπάρχει πολύς πόλεμος, βομβαρδισμοί και απαγωγές.
Έτσι, είπα στον εαυτό μου: "Όχι, δεν μπορώ. Δεν μπορώ να αφήσω την κόρη μου και την οικογένειά μου σε αυτήν την κατάσταση"», εξηγεί η Lorena.
«Η πρώτη μου επιλογή ήταν το αμερικανικό όνειρο, οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά δεν κατάφερα να βγάλω βίζα. Σκέφτηκα επίσης να περάσω τα σύνορα, αλλά δεν ήθελα να βάλω σε κίνδυνο τη ζωή της κόρης μου.»
Δεδομένου ότι δεν απαιτείται βίζα για τους περισσότερους πολίτες της Λατινικής Αμερικής προκειμένου να εισέλθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτός από τους πολίτες της Βολιβίας και του Εκουαδόρ, η Lorena και ο σύζυγός της κατευθύνθηκαν προς την Ισπανία, όπου ζει ήδη η οικογένεια της Lorena.
Το ζευγάρι έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για την απόκτηση αδειών παραμονής και δικαιώματος εργασίας στην Ισπανία.
«Η κόρη μου είναι ακόμα πολύ μικρή και έχει ακόμα την ευκαιρία να λάβει καλή εκπαίδευση και να τα πάει πολύ καλά. Και το μωρό που περιμένω αξίζει επίσης να μεγαλώσει σε βέλτιστες συνθήκες», λέει η Lorena, η οποία ονειρεύεται να μπορέσει μια μέρα να αγοράσει το δικό της σπίτι στην Ισπανία.
Εντωμεταξύ, η οικογένεια ζει με δουλειές του ποδαριού που βρίσκει ο σύζυγός της και με τη βοήθεια του συλλόγου AESCO, ο οποίος υποστηρίζει τους μετανάστες τόσο υλικά όσο και στις προσπάθειές τους να νομιμοποιήσουν το καθεστώς τους.
Η πλειονότητα των δικαιούχων του AESCO προέρχεται από τη Λατινική Αμερική.
«Επί του παρόντος, χρειάζονται δύο έως επτά χρόνια για να αποκτήσουν οι άνθρωποι όλα τα νομικά έγγραφα που τους επιτρέπουν να ενταχθούν πλήρως», λέει ο Andrés Gaviria, πρόεδρος του AESCO. «Η νέα μεταρρύθμιση θα επιταχύνει σημαντικά τη διαδικασία. Αυτό είναι απαραίτητο για να επιτραπεί σε έναν πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων να εγκαταλείψουν την παραοικονομία. Και εκτιμάται ότι πέντε με έξι στους δέκα ανθρώπους από τη Λατινική Αμερική φτάνουν με πτυχίο. Αυτό αποτελεί πηγή εργατικού δυναμικού για τομείς όπου η ευρωπαϊκή αγορά εργασίας αντιμετωπίζει σημαντικές ελλείψεις.»
Η Claudia Finotelli, κοινωνιολόγος και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Complutense στη Μαδρίτη, λέει ότι η μετανάστευση κατέχει πλέον κεντρική θέση στην αγορά εργασίας και το δημογραφικό μέλλον της Ισπανίας. «Μεταξύ 2022 και 2024, δημιουργήθηκαν 5,2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Το 75% αυτών το κατέχουν άτομα με διπλή υπηκοότητα ή αλλοδαποί», εξηγεί η ίδια.
Μόνο το προηγούμενο πρόγραμμα νομιμοποίησης του 2005 στην Ισπανία απέφερε 4.000 ευρώ σε έσοδα κοινωνικής ασφάλισης ανά μετανάστη, ενώ περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν αποκτήσει νομικό καθεστώς από το 2009, στο πλαίσιο ατομικού προγράμματος νομιμοποίησης.
Ενώ το ισπανικό μοντέλο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ευρωπαϊκή στρατηγική, η οποία επικεντρώνεται στην απέλαση, «παρόμοια μέτρα έχουν ληφθεί σε διάφορες χώρες της ΕΕ», παρατηρεί η Finotelli, όπως στην Πορτογαλία, την Ιταλία και τη Γερμανία.
«Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δήλωσε σαφώς σε έκθεση που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει έλλειψη εργατικού δυναμικού.
Στην Ευρώπη, το 50% των θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε χάρη στη συμβολή των μεταναστών. Είναι μια ουσιαστική κινητήριος δύναμη της αγοράς εργασίας και της οικονομικής ανάπτυξης, σε μια εποχή που ο πληθυσμός μειώνεται και οι baby boomer απέχουν 15 χρόνια από τη συνταξιοδότηση», καταλήγει η Finotelli.