Γνωρίζατε ότι οι ψαραετοί έχουν σταθερούς συντρόφους; Μετά τη μετανάστευση επιστρέφουν στις φωλιές τους για να αναπαραχθούν. Επισκεπτόμαστε το Marais d'Orx στη νότια Γαλλία, για να ανακαλύψουμε πώς το αρπακτικό πουλί επανεντάχθηκε στον υγρότοπο που αποξηράνθηκε από τον Ναπολέοντα
Το καταφύγιο άγριας ζωής Marais d'Orx στην περιοχή Aquitaine της Γαλλίας είναι ένας υγροβιότοπος 10.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων πλούσιος σε ιστορία, φύση και αρπακτικά πουλιά που επιστρέφουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Το 1800, ο Ναπολέων το μετέτρεψε σε πόλντερ (τμήμα γης με χαμηλό υψόμετρο που έχει ανακτηθεί από τη θάλασσα ή έναν ποταμό), μια περιοχή αποξηραμένου υγροβιότοπου που έχει ανακτηθεί από το νερό, χάρη σε ένα καινοτόμο σύστημα αντλιών και αναχωμάτων.
Ο στόχος ήταν να καλλιεργηθεί καλλιεργήσιμη γη και να καταργηθούν οι ανθυγιεινοί βάλτοι. Χρησιμοποιήθηκε για τη βιομηχανοποιημένη γεωργία μέχρι τη δεκαετία του 1980, ενώ σήμερα η περιοχή αποτελεί ένα όμορφο φυσικό καταφύγιο και έναν σημαντικό μεταναστευτικό διάδρομο.
Το σχέδιο Balbuzard: Πώς αναπαράγονται οι ψαραετοί;
Η ομάδα του Marais d'Orx, υπό τη διεύθυνση της Fabienne Puyo και με επικεφαλής τον Paul Lesclaux, εργάζεται για την επανεισαγωγή του ψαραετού από το 2018. Ο ρυθμός αναπαραγωγής είχε μειωθεί στην περιοχή. «Αυτό το είδος πουλιού, ακόμη και αν διώκεται για δεκαετίες, έχει την τάση να επιστρέφει στον τόπο καταγωγής του για να αναπαραχθεί μετά τη μετανάστευση», λέει ο Lesclaux. Είναι ενδιαφέρον ότι τείνουν επίσης να έχουν τον ίδιο αναπαραγωγικό σύντροφο για όλη τους τη ζωή. Μετά τη μετανάστευση, συναντιούνται ξανά στην περιοχή που έχουν φωλιά για να αναπαραχθούν. Έτσι, αν δεν υπάρχουν νεαρά πουλιά που γεννιούνται σε μια αποικία, ο πληθυσμός βρίσκεται σε πτώση.
Το σχέδιο Balbuzard, που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2018 έως το 2021, επέτρεψε τη μεταφορά νεοσσών από άλλες περιοχές. Αυτά τα νεαρά πουλιά υιοθετούν το Marais d'Orx ως τόπο γέννησής τους, ώστε να επιστρέψουν για να φωλιάσουν και να ζευγαρώσουν εδώ. «Μεταφέραμε τους τελευταίους νεοσσούς το 2021. Το 2024 υπάρχουν ήδη 9 νεοσσοί που γεννήθηκαν φυσιολογικά στο πάρκο από αυτούς που απελευθερώσαμε».
Το πρόγραμμα ήταν επιτυχές και ο πληθυσμός αυξάνεται. Για σκοπούς παρακολούθησης, μια ανοιχτή κάμερα έχει εγκατασταθεί σε μια φωλιά προκειμένου να παρακολουθείται η ζωή αυτών των αρπακτικών πουλιών.
Από γεωργική γη σε καταφύγιο άγριας ζωής
Μετά από μια μακρά περίοδο κατά την οποία ο υγροβιότοπος αποξηράνθηκε και χρησιμοποιήθηκε για αγροτοβιομηχανικούς σκοπούς, οι αρχές ανέλαβαν δράση για την αποκατάστασή του. Από τότε που το Conservatoire du Littoral (CdL), ένας γαλλικός δημόσιος οργανισμός που ιδρύθηκε για τη διατήρηση της ακτογραμμής της χώρας, τον απέκτησε το 1995, «υπήρχε η επιθυμία να τον επαναφέρει στη φυσική του κατάσταση, να δημιουργήσει ένα πιο ισορροπημένο οικοσύστημα που θ ευνοεί τη βιοποικιλότητα», εξηγεί η Fabienne Puyo, διευθύντρια του καταφυγίου.
Τέτοια καταφύγια συμβάλλουν στην άμβλυνση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, εξηγεί η Puyo. Η διευθύντρια του καταφυγίου αποδίδει επίσης μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση του κοινού. «Η φύση είναι ένα πολύτιμο αγαθό, το οποίο παρέχει στην ανθρωπότητα υπηρεσίες που συχνά παραβλέπονται και υποτιμώνται».
Σήμερα το φυσικό καταφύγιο φιλοξενεί μια μεγάλη ποικιλία μεταναστευτικών πουλιών, καθώς και άλλα ζώα όπως βίδρες, χελώνες, ερπετά και πολλά είδη εντόμων. Το 2015 το φυσικό καταφύγιο επένδυσε σχεδόν 3,3 εκατ. ευρώ (το 20% χρηματοδοτήθηκε από το ΕΤΠΑ) για την κατασκευή ενός εκπαιδευτικού μονοπατιού κατά μήκος ενός ξύλινου μονοπατιού με πολλά παρατηρητήρια παρατήρησης πουλιών. Αυτό περιελάμβανε την ανακαίνιση δύο κοσμημάτων της κληρονομιάς του υγροτόπου: του Maison Béziers και του Maison du Marais. Σήμερα λειτουργούν ως κέντρο επισκεπτών, εκθεσιακό κέντρο και γραφεία.
Ο Alain Oelick είναι ερασιτέχνης φωτογράφος και λάτρης των πουλιών. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας τον συνοδεύσαμε στον περίπατό του για να παρακολουθήσουμε τη ρουτίνα των ψαραετών. «Ενώ οι ψαραετοί επανεντάσσονταν, το καταφύγιο μου επέτρεψε να έρθω και να τραβήξω φωτογραφίες για να δείξω πώς αναπτύσσονται και μεγαλώνουν τα νεαρά πουλιά». Οι φωτογραφίες του γιορτάζουν αυτή τη διαδικασία.
Το Σχέδιο Balbuzard είναι ένα πρόγραμμα αποκατάστασης των ψαραετών στο Marais d'Orx. Με συνολικό προϋπολογισμό 351.007 ευρώ, χρηματοδοτήθηκε κατά 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).
Έχουν περάσει 30 χρόνια από τότε που το Conservatoire du Littoral απέκτησε το Marais d'Orx το 1995 με σκοπό την αποκατάστασή του. Σήμερα, το καταφύγιο αποτελεί παράδειγμα της αποκατάστασης δημόσιων αξιοθέατων της φύσης για την ευαισθητοποίηση των επισκεπτών και τη διευκόλυνση της επιστημονικής έρευνας.
