Ο αγώνας κατά της διαφθοράς είναι βασική προϋπόθεση για την ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην Ουκρανία, μετά την ψήφιση νέου νόμου που υπονομεύει την ανεξαρτησία δύο βασικών αντι-διαφθορικών αρχών, προκαλώντας την πρώτη επίσημη επίπληξη από την Κομισιόν από την αρχή της ρωσικής εισβολής.
Ο επίμαχος νόμος, που εγκρίθηκε από τη Βερχόβνα Ράντα και υπεγράφη ταχύτατα από τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι — αιφνιδιάζοντας τις Βρυξέλλες — θέτει το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και την Ειδική Αντι-Διαφθορική Εισαγγελία (SAPO) υπό την άμεση εποπτεία του γενικού εισαγγελέα, ενός πολιτικά διορισμένου αξιωματούχου.
Ο γενικός εισαγγελέας αποκτά πλέον τη δυνατότητα να επιλέγει υποθέσεις των δύο οργανισμών και να τις αναθέτει σε άλλες κρατικές υπηρεσίες — μια κίνηση που, σύμφωνα με επικριτές, ενδέχεται να οδηγήσει σε πολιτικές παρεμβάσεις και ακύρωση ερευνών υψηλού προφίλ. Επίσης, θα μπορεί να δίνει δεσμευτικές εντολές στα δύο ανεξάρτητα σώματα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επανειλημμένα χαρακτηρίσει το NABU και το SAPO ως ακρογωνιαίους λίθους στον αγώνα κατά της διαφθοράς στην Ουκρανία. Στην περσινή έκθεση για τη διεύρυνση, η Επιτροπή τόνιζε ότι το SAPO έχει καταστεί «νομικά διακριτός φορέας» από το γραφείο του γενικού εισαγγελέα και καλούσε να διασφαλιστεί ότι μπορεί να κινεί ανεξάρτητα έρευνες ακόμη και κατά βουλευτών.
Παρέμβαση φον ντερ Λάιεν και αναδίπλωση Ζελένσκι
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επικοινώνησε απευθείας με τον Ουκρανό πρόεδρο για να εκφράσει τις σοβαρές ανησυχίες της.
«Η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν μετέφερε στον πρόεδρο Ζελένσκι τις έντονες ανησυχίες της σχετικά με τις συνέπειες των τροπολογιών και ζήτησε εξηγήσεις από την ουκρανική κυβέρνηση», δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής την Τετάρτη.
«Ο σεβασμός στο κράτος δικαίου και η καταπολέμηση της διαφθοράς είναι θεμελιώδεις αρχές της Ε.Ε. Ως υποψήφια προς ένταξη χώρα, η Ουκρανία καλείται να τις τηρεί πλήρως. Δεν μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός».
Υπό την πίεση των ευρωπαϊκών θεσμών αλλά και διαδηλώσεων εντός της Ουκρανίας, ο πρόεδρος Ζελένσκι έκανε τελικά στροφή 180 μοιρών και κατέθεσε νέο νομοσχέδιο, το οποίο, όπως δήλωσε, εγγυάται «πλήρως την ανεξαρτησία των αντι-διαφθορικών αρχών». Μεταξύ των διατάξεων περιλαμβάνεται και η τακτική διενέργεια ανιχνευτών ψεύδους (πολύγραφων) σε εργαζόμενους που χειρίζονται κρατικά απόρρητα.
Το κείμενο κατατέθηκε την Πέμπτη στη Βερχόβνα Ράντα. Ο πρόεδρος της Βουλής, Ρουσλάν Στεφαντσούκ, επιβεβαίωσε ότι θα τεθεί προς εξέταση στις 31 Ιουλίου.
«Θα προτείνω το σχέδιο νόμου να υιοθετηθεί άμεσα ως βάση και στο σύνολό του, και να υπογραφεί κατά προτεραιότητα», δήλωσε ο Στεφαντσούκ.
Σε κοινή τους ανακοίνωση, οι ηγεσίες του NABU και του SAPO δήλωσαν ότι το νέο σχέδιο νόμου αποκαθιστά «όλες τις εγγυήσεις της ανεξαρτησίας και της δικονομικής νομιμότητας» και κάλεσαν την εθνοσυνέλευση να το εγκρίνει «το συντομότερο δυνατόν».
Ήπια αποδοχή από τις Βρυξέλλες, αμηχανία από τη διάψευση Ζελένσκι
Η Κομισιόν χαιρέτισε με προσοχή την αναδίπλωση του Κιέβου.
«Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι η ουκρανική κυβέρνηση αναλαμβάνει δράση και θα συνεργαστούμε στενά ώστε οι ανησυχίες μας να ληφθούν υπόψη», δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής το απόγευμα της Πέμπτης, πριν το πλήρες κείμενο του προεδρικού νομοσχεδίου γίνει δημόσια προσβάσιμο.
Σύμφωνα με πηγή με γνώση των διαβουλεύσεων, η Κομισιόν εμφανίζεται σε γενικές γραμμές ικανοποιημένη από το περιεχόμενο του σχεδίου, αλλά δεν πρόκειται να το στηρίξει επισήμως προτού αντιμετωπιστούν πλήρως όλες οι εκκρεμότητες. Οι Βρυξέλλες έχουν προσφέρει τεχνική βοήθεια για τη βελτίωση των λεπτομερειών του νομοθετήματος.
Την ίδια ώρα, ο πρόεδρος Ζελένσκι προκάλεσε αίσθηση δηλώνοντας ότι ουδέποτε μίλησε με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Δεν επικοινώνησα με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τις τελευταίες ημέρες. Όσα γράφτηκαν, όσα υποτίθεται ότι μου είπε, είναι ψευδή. Δεν είχαμε καμία συνομιλία», δήλωσε, σύμφωνα με το πρακτορείο Interfax.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνήθηκε να σχολιάσει τη δήλωση.