Το προκαταρκτικό σχέδιο που θέλει να φέρει η εκτελεστική εξουσία στο Κοινοβούλιο, ακόμη και χωρίς συναίνεση, έχει ανοίξει μια άμεση αντιπαράθεση με τα συνδικάτα και έχει ωθήσει τη χώρα προς μια γενική απεργία που έχει προγραμματιστεί για τις 11 Δεκεμβρίου.
Το προκαταρκτικό σχέδιο της κυβέρνησης για την αναθεώρηση της εργατικής νομοθεσίας, το οποίο συζητείται με τους κοινωνικούς εταίρους, προβλέπει την αναθεώρηση περισσότερων από εκατό άρθρων του Εργατικού Κώδικα. Η πρόταση υποβλήθηκε στον κοινωνικό διάλογο το καλοκαίρι και, χωρίς καμία προσπάθεια προσέγγισης της κυβέρνησης με την ΑΔ, τα συνδικάτα αποφάσισαν να προχωρήσουν σε γενική απεργία στις 11 Δεκεμβρίου.
Η κυβέρνηση προσπάθησε επίσης να αποφύγει μια γενική απεργία, με διαπραγματεύσεις και κάποια υποχώρηση σε ορισμένες από τις προτάσεις, αλλά η προσπάθεια προσέγγισης δεν ήταν αρκετή για την UGT, η οποία έχει ήδη αποφασίσει να προκηρύξει απεργία την Πέμπτη της επόμενης εβδομάδας.
Αυτή θα είναι η πρώτη γενική απεργία που θα πραγματοποιηθεί από κοινού από τα κυριότερα συνδικαλιστικά κέντρα της χώρας από το 2013.
Στη νέα έκδοση του σχεδίου, οι γονείς μπορούν και πάλι να αρνηθούν τις νυχτερινές βάρδιες και τις βάρδιες του Σαββατοκύριακου και η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει την "αγορά" δύο ημερών άδειας, επαναφέροντας τις τρεις ημέρες άδειας που εξαρτώνται από τη φοίτηση. Ωστόσο, διατηρείται το όριο των δύο ετών για το θηλασμό, με υποχρεωτική βεβαίωση στους 12 και 18 μήνες, λαμβάνονται μέτρα για την απλούστευση των απολύσεων για βάσιμο λόγο στις μικρές επιχειρήσεις και τα δωδεκατημόρια των παροχών θα εξαρτώνται και πάλι από τον εργοδότη.
Ενώ η CGTP ζήτησε να αποσυρθεί ολόκληρο το σχέδιο, η UGT επέμεινε ότι είναι ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις για το περιεχόμενο του πακέτου, αλλά έχει ήδη τονίσει ότι έχει κόκκινες γραμμές που δεν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει.
Ωστόσο, η υπουργός Εργασίας, Maria do Rosário Palma Ramalho, έχει ήδη παραδεχθεί ότι, ακόμη και χωρίς συναίνεση στο Κοινωνικό Συνασπισμό, η μεταρρύθμιση θα πάει στο Κοινοβούλιο, το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα νομοθεσία που, κατά την άποψη των συνδικάτων, δεν αντιμετωπίζει τις ανησυχίες των εργαζομένων και "αυξάνει την επισφάλεια" στην αγορά εργασίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει ο Τσέγκα να καταστήσει βιώσιμη αυτή την αναθεώρηση της εργατικής νομοθεσίας.
Από την ατομική τράπεζα ωρών μέχρι την εξωτερική ανάθεση μετά από απολύσεις, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στις συμβάσεις εργασίας, υπάρχουν αρκετά σημεία σε αυτό το σχέδιο που χωρίζουν την κυβέρνησηαπό τους εκπροσώπους των εργαζομένων.
Η κυβέρνηση του Luís Montenegro πιστεύει ότι η "ακαμψία της εργατικής νομοθεσίας" πρέπει να χαλαρώσεικαι θεωρεί ότι οι αλλαγές στην εργατική νομοθεσία υπόσχονται να κάνουν την αγορά εργασίας πιο ευέλικτη, όπως κάνουν ήδη ορισμένες σκανδιναβικές και κεντροευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, θέλει επίσης να επαναφέρει μέτρα που καταργήθηκαν από την κυβέρνηση του António Costa PS.
Η κυβέρνηση θέλει να επαναφέρει το ατομικό ωράριο των τραπεζών, αλλά με διαφορετικούς τρόπους
Ένας από τους "ακρογωνιαίους λίθους" του πακέτου μέτρων της κυβέρνησης για τα εργασιακά είναι η επαναφορά των ατομικών τραπεζικών ωρών, αλλά με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που έπαψε να υπάρχει το 2019.
Η πρόταση που βρίσκεται στο τραπέζι αναφέρει ότι το μοντέλο αυτό μπορεί να καθιερωθεί με συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου, με την προϋπόθεση ότι η κανονική διάρκεια εργασίας μπορεί να αυξηθεί έως και κατά δύο ώρες την ημέρα, φτάνοντας τις 50 ώρες την εβδομάδα, με την αύξηση να περιορίζεται σε 150 ώρες ετησίως και να περιλαμβάνει περίοδο αναφοράς που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους τέσσερις μήνες.
Η πρόταση αναφέρει επίσης ότι "ο εργοδότης πρέπει να ενημερώνει τον εργαζόμενο για την ανάγκη εργασίας τουλάχιστον 3 ημέρες νωρίτερα" και ότι εάν υπάρχει υπόλοιπο υπέρ του εργαζομένου, το σύνολο των ωρών που δεν αποζημιώνονται θα καταβάλλεται σε μετρητά.
Η ατομική τράπεζα χρόνου αποτελεί χαρακτηριστικό των ευρωπαϊκών χωρών με μοντέλο flexicurity, το οποίο συνδυάζει την ισορροπία μεταξύ της ευελιξίας στην αγορά εργασίας (οι επιχειρήσεις έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να προσλαμβάνουν και να απολύουν εργαζομένους και οι εργαζόμενοι έχουν πιο ευέλικτο ωράριο εργασίας) και της υψηλής κοινωνικής προστασίας (υψηλά επιδόματα ανεργίας και ενθάρρυνση της κατάρτισης).
Στις χώρες με αυτό το μοντέλο περιλαμβάνονται σκανδιναβικές χώρες, όπως η Δανία και η Σουηδία, ή χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, όπως η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες ή η Αυστρία.
Αλλαγές στους κανόνες απόλυσης
Το προσχέδιο που παρουσίασε η κυβέρνηση προτείνει επίσης να επεκταθεί σε όλες τις επιχειρήσεις και σε όλες τις λειτουργίες η δυνατότητα του εργοδότη να ζητήσει από το δικαστήριο να αποκλείσει την επαναπρόσληψη ενός παράνομα απολυμένου εργαζομένου. Σήμερα, μόνο οι πολύ μικρές επιχειρήσεις και οι περιπτώσεις διοικητικών ή διευθυντικών θέσεων δικαιούνται αυτό το δικαίωμα.
Για τα συνδικάτα, αυτό αποτελεί "βήμα προς τα πίσω", αφήνοντας τον εργαζόμενο όλο και περισσότερο εκτεθειμένο στην επίθεση των εργοδοτών.
Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση έχει προτείνει την απλούστευση των απολύσεων για βάσιμο λόγο. Με άλλα λόγια, οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα μπορούν πλέον να προχωρούν σε απολύσεις για εύλογη αιτία, για γεγονότα που αποδίδονται στον εργαζόμενο, χωρίς να προσκομίζουν αποδεικτικά στοιχεία που ζητά ο εργαζόμενος ή να ακούνε τι παρουσιάζουν οι μάρτυρες για να τους υπερασπιστούν κατά τη διάρκεια της πειθαρχικής διαδικασίας. Το μέτρο αυτό επικρίθηκε επίσης έντονα από τα συνδικάτα.
Η κυβέρνηση θέλει επίσης να καταργήσει τον κανόνα που θεσπίζει περιορισμούς στην εξωτερική ανάθεση (πρόσληψη εξωτερικού εργατικού δυναμικού) για ένα έτος μετά τις απολύσεις.
Επί του παρόντος, οι εταιρείες που έχουν προβεί σε ομαδικές απολύσεις ή έχουν χάσει τις θέσεις εργασίας τους εμποδίζονται να αναθέσουν σε εξωτερικούς συνεργάτες για 12 μήνες προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες των εν λόγω εργαζομένων.
Αυτό ήταν ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα μέτρα της Ατζέντας για την αξιοπρεπή εργασία - την αναθεώρηση της εργατικής νομοθεσίας που πραγματοποίησε η κυβέρνηση του António Costa το 2023 - και εξετάστηκε ακόμη και από το Συνταγματικό Δικαστήριο.
Παρόλο που οι δικαστές του Palácio Ratton αποφάσισαν ότι αυτό το φρένο στην εξωτερική ανάθεση δεν παραβιάζει το Σύνταγμα, η κυβέρνηση θέλει να το αφαιρέσει από τον εργατικό κώδικα, ο οποίος εγκρίθηκε από τις συνομοσπονδίες των επιχειρήσεων.
Η κυβέρνηση θέλει τώρα να καταργήσει τον κανόνα που απαγορεύει την απόκτηση εξωτερικών υπηρεσιών από τρίτους για την κάλυψη των αναγκών ενός εργαζομένου του οποίου η σύμβαση λύθηκε τους προηγούμενους 12 μήνες λόγω ομαδικής απόλυσης ή απόλυσης λόγω απώλειας θέσεων εργασίας.
Αλλαγές στους όρους των συμβάσεων εργασίας
Οι αλλαγές στις συμβάσεις εργασίας είναι ένα άλλο από τα κύρια σημεία που αποξενώνουν τους κοινωνικούς εταίρους κατά τη διαπραγμάτευση του νέου εργατικού δικαίου.
Αυτό που έχει προτείνει η κυβέρνηση είναι η επέκταση της μέγιστης διάρκειας των συμβάσεων ορισμένου χρόνου : από δύο σε τρία χρόνια στην περίπτωση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και από τέσσερα σε πέντε χρόνια στην περίπτωση των συμβάσεων αορίστου χρόνου.
Επιπλέον, η κυβέρνηση θέλει να επεκτείνει τις περιπτώσεις στις οποίες είναι δυνατές οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου, δηλαδή τον κανόνα που επιτρέπει στις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν νέους με σύμβαση ορισμένου χρόνου με την αιτιολογία ότι δεν έχουν εμπειρία.
Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση επιθυμεί αυτό το είδος σύμβασης να βασίζεται στην πρόσληψη εργαζομένου που δεν έχει εργαστεί ποτέ με σύμβαση αορίστου χρόνου ή που είναι μακροχρόνια άνεργος (προς το παρόν, μόνο οι πολύ μακροχρόνια άνεργοι μπορούσαν να δικαιολογήσουν συμβάσεις ορισμένου χρόνου).
Το μέτρο αποσκοπεί στη διευκόλυνση της ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας και στην ενθάρρυνση της πρώτης απασχόλησης, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν με μεγαλύτερη ευελιξία σε περιπτώσεις όπου ο εργαζόμενος δεν έχει ακόμη ιστορικό μόνιμης απασχόλησης.
Ωστόσο, κατά την άποψη των συνδικάτων, αυτό θα καταστήσει τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου κανόνα στην εθνική αγορά και όχι εξαίρεση, ενθαρρύνοντας την επισφάλεια.
Υπάρχουν επίσης νέοι κανόνες για την ανανέωση αυτών των συμβάσεων. Επί του παρόντος, οι συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου μπορούν να ανανεωθούν έως και τρεις φορές, με τη συνολική διάρκεια των ανανεώσεων να μην υπερβαίνει την αρχική περίοδο.
Η κυβέρνηση δεν θέλει να αλλάξει τον μέγιστο αριθμό ανανεώσεων, αλλά προτείνει την κατάργηση του κανόνα ότι ο συνολικός αριθμός των ανανεώσεων δεν μπορεί να υπερβαίνει την αρχική διάρκεια της σύμβασης. Με άλλα λόγια, προτείνεται η κατάργηση ενός από τα όρια για την ανανέωση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου.
Τα επιδόματα αδείας και Χριστουγέννων μπορούν να καταβάλλονται σε δωδέκατα
Μια άλλη από τις πολλές αλλαγές που προτίθεται να εισαγάγει η κυβέρνηση αφορά τη δυνατότητα να μπορούν οι εργαζόμενοι να επιλέξουν και πάλι αν θέλουν να λαμβάνουν τα επιδόματα αδείας και Χριστουγέννων σε δωδέκατα ή με τον παραδοσιακό τρόπο, όπως ίσχυε μέχρι το 2018.
Επί του παρόντος, όσον αφορά το επίδομα αδείας, ο Εργατικός Κώδικας προβλέπει ότι ο εργαζόμενος και ο εργοδότης μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία, ώστε η καταβολή να γίνεται σε διαφορετικούς χρόνους. Η ρύθμιση αυτή εισήχθη κατά την περίοδο της τρόικας το 2013, αλλά δεν είναι πλέον υποχρεωτική.
Εκτός από αυτά τα ζητήματα, υπάρχουν αρκετά άλλα που χωρίζουν επί του παρόντος τα συνδικάτα από την κυβέρνηση, αλλά η απόσταση σε αυτές τις περιπτώσεις τείνει να είναι λιγότερο έντονη. Από τον τομέα της γονικής μέριμνας (με αλλαγές στη γονική άδεια, τον θηλασμό και το πένθος κύησης) μέχρι την τηλεργασία, την κατάρτιση στις επιχειρήσεις ή τη δοκιμαστική περίοδο των συμβάσεων εργασίας, ενώ υπάρχει και διεύρυνση των τομέων που θα καλύπτονται από τις ελάχιστες υπηρεσίες σε περίπτωση απεργίας.