Σύμφωνα με την Καρβάλιο, καθήκον της Κομισιόν είναι να διασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς με κοινούς κανόνες
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση του δίκαιου ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών-μελών, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση αναβαθμίζει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας με στόχο τη συγκράτηση των τιμών, δήλωσε στο Euronews η υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος της Πορτογαλίας, Μαρία ντα Γκράσα Καρβάλιο.
Η Πορτογαλίδα υπουργός, που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στις πολιτικές διαπραγματεύσεις για τη νομοθεσία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, τόνισε ότι η ύπαρξη ίσων όρων ανταγωνισμού είναι «απαραίτητη» για τη μείωση των τιμών ρεύματος με ομοιόμορφο τρόπο σε ολόκληρη την ΕΕ.
Όπως επισήμανε, εάν η ηλεκτρική ενέργεια γίνει τεχνητά πολύ φθηνότερη σε ένα κράτος-μέλος, αυτό αναπόφευκτα θα επηρεάσει τα υπόλοιπα και θα θέσει τις βιομηχανίες τους σε κίνδυνο αθέμιτου ανταγωνισμού. «Αυτό μας ανησυχεί, γιατί χώρες που έχουν τη δυνατότητα να επενδύουν πολύ περισσότερα δημόσια κεφάλαια στο ηλεκτρικό σύστημα μπορούν να μειώνουν τεχνητά τις τιμές και να στηρίζουν περισσότερο τις δικές τους βιομηχανίες», δήλωσε.
Σύμφωνα με την Καρβάλιο, καθήκον της Κομισιόν είναι να διασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς με κοινούς κανόνες. Πρόσθεσε ότι η κρατική στήριξη προς ενεργειακές εταιρείες απαιτεί «σαφείς και διαφανείς κανόνες» ώστε να αποφεύγονται στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, με την Επιτροπή να έχει ρόλο εποπτείας.
Η Πορτογαλία περιλαμβάνεται σε τρία από τα οκτώ εμβληματικά έργα που αναδεικνύει το πρόσφατο σχέδιο της Κομισιόν για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ευρωπαϊκών δικτύων έως το 2040 και τη μείωση των τιμών ενέργειας: δύο ηλεκτρικές διασυνδέσεις μέσω των Πυρηναίων και ένα έργο υδρογόνου που θα συνδέει την Πορτογαλία με τη Γερμανία.
Το σχέδιο αποσκοπεί στη βελτίωση της ροής ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των κρατών-μελών και στην αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών στο δίκτυο. Ωστόσο, οι απαιτούμενες επενδύσεις είναι τεράστιες και ορισμένες χώρες βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση λόγω μεγαλύτερης πρόσβασης σε δημόσιους πόρους.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Πορτογαλία και η Ισπανία συνεργάζονται με άλλα κράτη-μέλη για την προώθηση του δίκαιου ανταγωνισμού και την αποτροπή στρεβλώσεων στην ενεργειακή αγορά. Πρόσφατα, χώρες όπως η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία προσχώρησαν στην πρωτοβουλία, με στόχο την αποφυγή νομοθεσιών που αντιβαίνουν στις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού στο πλαίσιο του πακέτου της Κομισιόν για τα δίκτυα.
Επενδύσεις 1,2 τρισ. ευρώ έως το 2040
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους 1,2 τρισ. ευρώ έως το 2040 για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Η δομή χρηματοδότησης παραμένει ασαφής, με πιθανές πηγές τα ευρωπαϊκά ταμεία, τους εθνικούς προϋπολογισμούς, τις ιδιωτικές επενδύσεις και μηχανισμούς επιμερισμού κόστους.
«Το ανησυχητικό είναι ότι μόνο ένα μικρό μέρος προέρχεται από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση», σημείωσε η Καρβάλιο. Στην Πορτογαλία, μέρος των επενδύσεων καλύπτεται μέσω των ρυθμιζόμενων τιμολογίων, κάτι που μετακυλίεται στους καταναλωτές, γεγονός που καθιστά κρίσιμη την αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων ώστε να περιορίζεται η επιβάρυνση των λογαριασμών.
Η υπουργός ανέφερε ότι εργαλεία όπως τα Συμβόλαια Διαφοράς (CfDs) και οι Συμφωνίες Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (PPAs) μπορούν να συμβάλουν στη στήριξη επενδύσεων, υπογραμμίζοντας όμως ότι η χρήση τους πρέπει να εποπτεύεται στενά για να μην προκαλούνται στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό.
Πορτογαλία: πράσινη ενέργεια, αλλά με εμπόδια διασύνδεσης
Η Πορτογαλία βρίσκεται σε τροχιά μετατροπής σε χώρα καθαρής ενέργειας, με υδροηλεκτρικά, ηλιακά και αιολικά να καλύπτουν περίπου το 71% του ενεργειακού μείγματος το 2024. Ωστόσο, το πεπαλαιωμένο δίκτυο και η περιορισμένη διασύνδεση με την υπόλοιπη Ευρώπη αποτελούν σοβαρά εμπόδια, όπως φάνηκε και από το εκτεταμένο μπλακ άουτ που έπληξε πρόσφατα την Ιβηρική.
Η Λισαβόνα έχει καταρτίσει δεκαετές σχέδιο επενδύσεων ύψους 4 δισ. ευρώ για τα δίκτυα μεταφοράς, ενώ επιμένει στην ανάγκη ενίσχυσης των διασυνδέσεων με τη Γαλλία μέσω των Πυρηναίων, σημείο τριβής εδώ και χρόνια.
Στόχος οι εξαγωγές πράσινου υδρογόνου
Παράλληλα, η Πορτογαλία φιλοδοξεί να καταστεί σημαντικός παίκτης στην παραγωγή πράσινου υδρογόνου, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού στόχου για 10 εκατ. τόνους εγχώριας παραγωγής έως το 2030. Το έργο H2Med, σε συνεργασία με Ισπανία, Γαλλία και Γερμανία, αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία μετά το 2032.
«Προτεραιότητά μας είναι να χρησιμοποιήσουμε το υδρογόνο για να προσελκύσουμε βιομηχανίες στην Πορτογαλία», δήλωσε η Καρβάλιο, υπογραμμίζοντας ότι η χώρα θέλει να αναδείξει το δυναμικό της σε ανανεώσιμη ενέργεια και πράσινο υδρογόνο σε ανταγωνιστικές τιμές, ώστε να ενισχύσει τη βιομηχανική της βάση.