Χιλιάδες ιστορικά ντοκουμέντα και ανέκδοτο υλικό από την πολιτιστική αντίσταση καλλιτεχνών των κομμουνιστικών καθεστώτων περιλαμβάνονται τώρα σε μια ευρωπαϊκή βάση δεδομένων
Βρισκόμαστε ένα escape room στη Βουδαπέστη, την πρωτεύουσα της Ουγγαρίας. Το παιχνίδι που διαδραματίζεται εδώ αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού ερευνητικού πρότζεκτ Courage. Στόχος η διατήρηση και η παρουσίαση ιστορικού υλικού από την πολιτιστική αντίσταση που υπήρξε στα κομμουνιστικά καθεστώτα στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη. Πώς και μέχρι ποιου σημείου είναι αυτό δυνατόν;
Στο επίκεντρο είναι ένα έγκλημα. Οι παίκτες πρέπει να βρουν στοιχεία και ενδείξεις σ' αυτό το δωμάτιο. Η δράση είναι τοποθετημένη στην κομμουνιστική εποχή. Τα έπιπλα είναι όλα παλιά, αλλά τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται είναι αληθινά. Πρόκειται για φωτογραφίες και εκδόσεις που ήταν παράνομες στα κομμουνιστικά καθεστώτα. Όταν το παιχνίδι τελειώνει, οι παίκτες συζητούν με έναν κοινωνιολόγο για την εμπειρία τους.
«Οι παίκτες μπορούν κατά κάποιο τρόπο να δουν την κατάσταση που υπήρχε στο παρελθόν. Και μπορούν να μάθουν γι' αυτήν όχι μόνο στο σχολείο, αλλά να δουν εδώ πραγματικά ντοκουμέντα, αληθινές φωτογραφίες και μπορούν να κρατήσουν στα χέρια τους αυτά τα αντικαθεστωτικά έντυπα. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να κατανοήσουν το παρελθόν» εξηγεί η Σαμπίνα Κερένιι, κοινωνιολόγος στο Κέντρο Κοινωνικών Επιστημών της Ουγγαρίας.
Αρχειακό υλικό, φωτογραφίες, ηχητικά ντοκουμέντα, μουσική, πόστερ και χιλιάδες άλλα ντοκουμέντα συνθέτουν την ιστορία της αντικαθεστωτικής πολιτιστικής δράσης στα κομμουνιστικά καθεστώτα. Αποτελούν πλέον μέρος μιας τεράστιας online βάσης δεδομένων, της cultural opposition η οποία περιλαμβάνει επίσης ειδικές εφαρμογές, εγχειρίδια, ακόμη και παιχνίδια. Στόχος αυτής της ερευνητικής δουλειάς είναι η διατήρηση αυτής της κληρονομιάς και η μελέτη της υπό ένα νέο πρίσμα.
«Τα ντοκουμέντα μας βοηθούν να κατανοήσουμε τι ήταν ιστορικά σημαντικό κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '60, του '70 και του '80, πώς η εξουσία προσπαθούσε να ποδηγετήσει τον λαό αλλά και το πώς ο λαός προσπαθούσε να επαναστατήσει εναντίον της, μέσω του πολιτισμού. Αυτή η αλληλόδραση μεταξύ εξουσίας και πολιτών σε πολιτιστικό επίπεδο μας βοηθά να καταλάβουμε καλύτερα εκείνη την ιστορική στιγμή» επισημαίνει ο Σάντορ Χόρβατ, ιστορικός στην Ουγγρική Ακαδημία Επιστημών, συντονιστής του ευρωπαϊκού πρότζεκτ Courage.
Ένα από τα αρχεία που έχουν περάσει στη βάση δεδομένων http://cultural-opposition.eu/ ιδρύθηκε το 1979. Το Artpool περιλαμβάνει 150.000 έγγραφα. Ανάμεσά τους βιβλία, τραγούδια, ποιήματα, επιστολές και ηχητικά ντοκουμέντα 6.000 καλλιτεχνών και πολιτιστικών φορέων. Η Τζούλια Κλανικζάι, είναι η ιδρύτρια και διευθύντρια του Εικαστικού Κέντρου Έρευνας Artpool:
«Αρχίσαμε να δημιουργούμε αυτή τη βάση δεδομένων μαζί με ερευνητές. Νομίζω ότι αυτό το πρότζεκτ είναι πολύ σημαντικό. Όχι μόνο γιατί αρχεία σαν τα δικά μας μπορούν να ενσωματωθούν σ' αυτό. Το πιο σημαντικό είναι ότι δίνει πρόσβαση σ' αυτές τις συλλογές που ήταν εντελώς άγνωστες στους πολίτες».
Μια άλλη συλλογή ανήκει στον Τάμας Ζονιέι, έναν πρώην δημοσιογράφο που ασχολιόταν με την μουσική. Περιλαμβάνει 1000 αφίσες από underground συναυλίες της δεκαετίας του '70 και του '80:
«Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, οι διοργανωτές έκαναν αφισοκόλληση. Δύο ώρες μετά δεν υπήρχε τίποτε. Όλα γίνονταν πολύ γρήγορα. Και επειδή εγώ ασχολιόμουν με αυτή την σκηνή ως δημοσιογράφος, άρχισα να μαζεύω ντοκουμέντα αυτών των συναυλιών. Τότε δηλαδή πέρα από συλλέκτης λειτουργούσα ταυτόχρονα και ως τεκμηριωτής».
Η βάση δεδομένων cultural opposition εμπλουτίζεται διαρκώς με ανέκδοτο και σπάνιο υλικό.