Οι κορυφαίοι ειδικοί ασφάλειας τροφίμων της Ευρώπης ενώνουν δυνάμεις κατά της απάτης. Το Euronews τους ακολουθεί στη σειρά «The Food Detectives». Στο έκτο επεισόδιο, ομάδα στην Ιταλία καταπολεμά τη νοθεία ελαιολάδου με φορητό τεστ DNA.
Κάθε μπουκάλι ελαιόλαδο έχει τη δική του ιστορία. Αλλά πίσω από κάποια μπουκάλια κρύβεται μια διαφορετική ιστορία - μια ιστορία απάτης και παραπλάνησης.
«Το ελαιόλαδο είναι το τρόφιμο που υπόκειται περισσότερο σε νοθεία και απάτη απ’ όλα τα διατροφικά προϊόντα», εξηγεί ο food detective Νικολό Κουλτρέρα, επικεφαλής του ευρωπαϊκού προγράμματος Watson και ειδικός στη βιογενετική στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, τον μεγαλύτερο δημόσιο ερευνητικό φορέα της Ιταλίας.
Φθηνότερα σπορέλαια, ελαιόλαδα χαμηλής ποιότητας και άλλες ουσίες αναμειγνύονται συχνά και πωλούνται ως προϊόντα υψηλής ποιότητας. Η απάτη αυτή υπονομεύει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, μπορεί να επηρεάσει την υγεία και απειλεί τους έντιμους παραγωγούς. «Η τιμή του ελαιολάδου μπορεί να κυμαίνεται από πολύ χαμηλή έως πολύ υψηλή, δημιουργώντας έτσι ένα μεγάλο περιθώριο στο οποίο μπορεί να υπάρξει απάτη», προσθέτει ο Κουλτρέρα. «Το πρόβλημα επιτείνεται από το γεγονός ότι η αλυσίδα αξίας του ελαιολάδου είναι εξαιρετικά διχασμένη.»
Ένα τεστ DNA φέρνει το εργαστήριο απευθείας στο ελαιοτριβείο
Η παραγωγός ελαιολάδου Αντονέλα Μάγερ-Μασκιούλι συνεργάζεται με τους Food Detectives στη μάχη κατά του νοθευμένου ελαιολάδου. Χρησιμοποιεί τεστ DNA για να διαπιστώσει ότι τα λάδια της προέρχονται πράγματι από τις ελιές που αγοράζει, εστιάζοντας σε παλιές ποικιλίες από αιωνόβια δέντρα που στέκονται εδώ και αιώνες γύρω από την πόλη Αμέλια, στους λόφους της Ούμπρια, στην κεντρική Ιταλία.
«Πολλοί παραγωγοί προωθούν τα προϊόντα τους με φωτογραφίες χιλιετών δέντρων, αλλά τελικά το λάδι δεν προέρχεται από αυτά τα δέντρα. Επιλέξαμε να υποβάλουμε τα λάδια μας σε τεστ DNA, ώστε να προσφέρουμε περισσότερη διαφάνεια και να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη των καταναλωτών μας», λέει στο Euronews.
Τέτοιοι γενετικοί έλεγχοι παραμένουν ακόμη σπάνιοι μεταξύ των παραγωγών ελαιολάδου, καθώς απαιτούν χρόνο και χρήμα. Μέχρι σήμερα, οι έλεγχοι αυτοί γίνονταν κυρίως σε ερευνητικά εργαστήρια. Όμως οι Food Detectives φέρνουν το εργαστήριο απευθείας στο ελαιοτριβείο, κάνοντας τα τεστ DNA πιο γρήγορα, πιο οικονομικά και πιο προσιτά.
Οι Food Detectives Στέλιος Αρχοντάκης και Σοφία Τζαγκαράκη, από τη βιοτεχνολογική εταιρεία BioCoS της Ελλάδας, αναπτύσσουν μια συσκευή ονόματι Field DNA, η οποία μπορεί να απομονώνει DNA απευθείας στο πεδίο. Τη δοκίμασαν για πρώτη φορά σε ένα ελαιοτριβείο στην Μπετόνα της Ούμπρια. «Μόλις ανοίξαμε, για πρώτη φορά παγκοσμίως, τον δρόμο για να γίνει τεστ DNA σε ελαιόλαδο εκτός εργαστηρίου», λέει ο Αρχοντάκης. Ελπίζουν να το διαθέσουν στην αγορά μέσα στους επόμενους μήνες.
Διαφάνεια από το δέντρο μέχρι το μπουκάλι
Ο κλάδος υποδέχθηκε θετικά αυτή την καινοτομία. «Το να υπάρχει ένα τεστ που εγγυάται ότι ένα λάδι προέρχεται πράγματι από ένα συγκεκριμένο δέντρο, είναι το πιο ικανοποιητικό πράγμα που μπορεί να υπάρξει», λέει ο Τζούλιο Μαννέλι, πρόεδρος της Aprol Umbria, του συνδέσμου που εκπροσωπεί τους παραγωγούς, τυποποιητές και ελαιοτριβείς της περιοχής. «Το πρόγραμμα Watson μας προσφέρει διαφάνεια και καθαρότητα, και αυτό είναι κάτι που οι καταναλωτές ζητούν όλο και περισσότερο», λέει.
Μετά τα τεστ DNA, οι Food Detectives κάνουν ένα ακόμη βήμα προς τη διαφάνεια, προσφέροντας σε κάθε μπουκάλι το δικό του ψηφιακό διαβατήριο. «Ένας κωδικός QR θα δίνει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να δουν όλη την πορεία του ελαιολάδου, από το χωράφι μέχρι τον αριθμό παρτίδας του μπουκαλιού που αγόρασαν», εξηγεί ο Κουλτρέρα.
Το Euronews δημιουργεί το The Food Detectives
Η σειρά The Food Detectives παρακολουθεί την έρευνα στο πλαίσιο του έργου Watson της ΕΕ, που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη». Το Euronews είναι μέλος της κοινοπραξίας Watson, μαζί με 46 ακόμη εταίρους από τον ακαδημαϊκό και τον βιομηχανικό τομέα σε όλη την Ευρώπη. Στόχος του έργου είναι να παρέχει στις αρχές ασφάλειας τροφίμων καλύτερα εργαλεία για τον εντοπισμό και την πρόληψη της απάτης στα τρόφιμα.
Συντονιστείτε στο LIVE EVENT για το The Food Detectives στο κανάλι του Euronews στο YouTube την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου στις 17:30, απευθείας από τις Βρυξέλλες.