Η Ευρώπη επιδιώκει να απαλλαγεί από την εξάρτησή της από τις αμερικανικές εταιρείες Big Tech στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης.
Τρία χρόνια αφότου η OpenAI κυκλοφόρησε το ChatGPT και έφερε την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) στο ευρύ κοινό, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες δημιουργούν τα δικά τους κυρίαρχα συστήματα.
Η «κυρίαρχη ΤΝ» είναι η ικανότητα μιας χώρας να αναπτύσσει, να φιλοξενεί, να εφαρμόζει και να εποπτεύει συστήματα ΤΝ που κατασκευάζονται στη χώρα για τους πολίτες της, αντί να εξαρτάται από ξένα συστήματα ή δικαιοδοσίες cloud.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνώρισε σε έκθεση του Ιουνίου report ότι «εξαρτάται επί του παρόντος σε μεγάλο βαθμό από ξένες τεχνολογίες», ειδικά αμερικανικές, γεγονός που εμποδίζει την Ένωση να αποκτήσει δικούς της πρωταθλητές της τεχνολογίας. Η εξάρτηση της Ευρώπης «φαίνεται ότι θα συνεχιστεί», ανέφερε η έκθεση, λόγω της πρόσφατης επένδυσης των ΗΠΑ ύψους 500 δισ. δολαρίων (432,9 δισ. ευρώ) στην εγχώρια ΤΝ investment.
Η ΕΕ δήλωσε ότι, για να ανακτήσει το πλεονέκτημά της, πρέπει να επενδύσει στην έρευνα και να αναπτύξει νέα συστήματα. Εδώ μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο οι εθνικές κυβερνήσεις.
Λίγες χώρες στην Ευρώπη χτίζουν τα δικά τους κυρίαρχα συστήματα ΤΝ. Το Euronews Next εξετάζει τι έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα.
Γερμανία
Η Γερμανία είναι η τελευταία χώρα που ανακοίνωσε το δικό της σχέδιο για την ΤΝ, με την ονομασία Sovereign Open Source Foundation Models (SOOFI).
Το SOOFI είναι μια attempt προσπάθεια δημιουργίας ενός θεμελιώδους, ανοιχτού κώδικα μοντέλου «προηγμένης ΤΝ», το οποίο μπορούν να προσαρμόσουν άλλες εταιρείες που αναπτύσσουν προϊόντα ΤΝ, σύμφωνα με τη γερμανική κυβέρνηση.
Η τεχνολογία θα χρησιμοποιηθεί για ιδιαίτερα σύνθετες εργασίες, όπως ρομπότ ελεγχόμενα από ΤΝ, σύμφωνα με ανακοίνωση της γερμανικής κυβέρνησης.
«Με το SOOFI βάζουμε τα θεμέλια για την επόμενη γενιά ευρωπαϊκών μοντέλων ΤΝ, κυρίαρχων, ισχυρών και αποκλειστικά σε ευρωπαϊκά χέρια», είπε ο Wolfgang Nejdl, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Leibniz του Αννόβερου, ένα από τα πανεπιστήμια που συμμετέχουν στο έργο.
«Τα μεγάλα μοντέλα ΤΝ που σέβονται τις ευρωπαϊκές αξίες είναι απαραίτητα για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στην ΤΝ, ιδίως σε ευαίσθητους τομείς όπως η εκπαίδευση, η ιατρική, η διοίκηση και η παραγωγή», πρόσθεσε.
Οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών Deutsche Telekom και T-Systems δήλωσαν ότι στόχος είναι το SOOFI να διαθέτει 100 δισ. παραμέτρους ή ρυθμίσεις που καθορίζουν τη συμπεριφορά του μοντέλου.
Και οι δύο εταιρείες παρέχουν τεχνική υποστήριξη για το μεγάλο γλωσσικό μοντέλο σε ένα από τα εργοστάσια ΤΝ τους. Για την εκπαίδευση του μοντέλου, η Deutsche Telekom θα χρησιμοποιήσει περίπου 130 τσιπ της NVIDIA και πάνω από 1.000 μονάδες επεξεργασίας γραφικών (GPU), που θα έχουν εγκατασταθεί έως τον ερχόμενο Μάρτιο.
Το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Ντάρμστατ (TU Darmstadt), ένα από τα γερμανικά πανεπιστήμια που συμμετέχουν στο έργο, said ανέφερε ότι το SOOFI θα προσδιορίσει επίσης τι απαιτείται για τη δημιουργία τεχνογνωσίας σε κάθε πτυχή της ανάπτυξης μεγάλων μοντέλων ΤΝ, από τη συλλογή και την προετοιμασία δεδομένων, έως την κατασκευή και την εκπαίδευση του λογισμικού.
Ελβετία
Τον Σεπτέμβριο, η ελβετική πρωτοβουλία ΤΝ παρουσίασε το Apertus, το πρώτο πολύγλωσσο γλωσσικό μοντέλο της χώρας.
Το Apertus, λατινική λέξη για το «ανοιχτό», επιτρέπει σε ερευνητές, επαγγελματίες και το κοινό να προσαρμόζουν το μοντέλο στις δικές τους ανάγκες.
Οι δημιουργοί λένε ότι όλα γύρω από το μοντέλο είναι ανοικτά προς χρήση, συμπεριλαμβανομένης της αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης, των συνόλων δεδομένων, του πηγαίου κώδικα και των βαρών του μοντέλου, δηλαδή των παραμέτρων που καθοδηγούν το LLM στο πώς να ερμηνεύει τα δεδομένα.
Το ETH Ζυρίχης, ένα από τα συνεργαζόμενα πανεπιστήμια, said ανέφερε ότι το Apertus εκπαιδεύτηκε σε 15 τρισ. tokens ή τεμάχια πληροφορίας, σε περισσότερες από 1.000 γλώσσες, όπως τα ελβετικά γερμανικά και τα ρομανσικά.
Το Apertus ανέβηκε στο Public AI, ένα διαδικτυακό σημείο πρόσβασης για κυρίαρχα μοντέλα, ώστε να μπορούν οι πολίτες σε όλο τον κόσμο να έχουν πρόσβαση στο μοντέλο.
Η ελβετική πρωτοβουλία ΤΝ είπε ότι θα εξερευνήσει εξειδικευμένα μοντέλα με γνώση σε τομείς όπως το δίκαιο, το κλίμα, η υγεία και η εκπαίδευση.
«Η παρούσα κυκλοφορία δεν είναι το τελικό βήμα· είναι η αρχή», είπε ο Antoine Bosselut, ο συν-επικεφαλής της ελβετικής πρωτοβουλίας ΤΝ, στο Public AI. «Δουλεύουμε προς μια μακροπρόθεσμη δέσμευση σε κυρίαρχες, ανοιχτές βάσεις ΤΝ που υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, σε όλο τον κόσμο».
Πολωνία
Τον Φεβρουάριο, η Πολωνίαlaunched παρουσίασε το εγχώριο μεγάλο γλωσσικό της μοντέλο, το Polish Large Language Model (PLLuM).
Το PLLuM είναι «προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες της πολωνικής γλώσσας», ώστε κάθε έργο λόγου ή γραφής με ΤΝ να μπορεί «να ανταπεξέρχεται πολύ καλά στις προκλήσεις της κλίσης και της σύνθετης σύνταξης», ανέφερε κυβερνητική ανακοίνωση την περίοδο της παρουσίασης.
Η κυβέρνηση suggestsπροτείνει ότι τα μοντέλα PLLuM μπορούν να μετατραπούν σε συστήματα ΤΝ που θα βοηθούν στη συγγραφή κειμένων και ηλεκτρονικών μηνυμάτων, στη σύνοψη εγγράφων, στην προετοιμασία μαθημάτων για μαθητές, στη δημιουργία περιεχομένου για chatbots, στον σχεδιασμό ταξιδιών ή στην κατάρτιση σχεδίων.
Ο Dariusz Standerski, υφυπουργός ψηφιακών υποθέσεων της Πολωνίας, είχε δηλώσει τότε ότι το PLLuM «είναι επένδυση στο ψηφιακό κράτος».
Ο Standerski είπε κατά την παρουσίαση του μοντέλου ότι θα επεκταθεί στο Hive AI: ένα σύστημα που τελικά θα ενσωματωθεί στις λειτουργίες της δημόσιας διοίκησης και θα βοηθήσει στην ανάπτυξη «του εθνικού οικοσυστήματος ΤΝ».
Για παράδειγμα, αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες θα αποκτήσουν πρόσβαση σε έναν εικονικό βοηθό που θα τους βοηθά να βρίσκουν δημόσιες πληροφορίες, καθώς και σε έναν «έξυπνο» βοηθό γραφείου που θα αυτοματοποιεί την επεξεργασία εγγράφων και την αναζήτηση πληροφοριών.
Στο μέλλον, το PLLuM θα χρησιμοποιηθεί επίσης για να βοηθά τους εκπαιδευτικούς να «διεξάγουν ελκυστικά μαθήματα» με τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες στις τάξεις τους.
Ισπανία
Τον Ιανουάριο, το Barcelona Supercomputing Centre (BSC) παρουσίασεAlia, την «πρώτη ευρωπαϊκή ανοικτή και πολύγλωσση υποδομή», που θα αναπτύξει «υπεύθυνη ΤΝ στην υπηρεσία των πολιτών».
Το BSC ανέπτυξε το Alia με τη βοήθεια του MareNostrum 5, ενός υπερυπολογιστή που μπορεί να εκτελεί 314 τετρακισεκατομμύρια υπολογισμούς ανά δευτερόλεπτο.
Το Alia παρέχει μια ανοικτή databaseβάση δεδομένων πόρων, όπως σύνολα δεδομένων, γλωσσικά μοντέλα και εργαλεία ενσωμάτωσης στα ισπανικά, βασκικά, καταλανικά και γαλικιανά, που θα βοηθήσουν νεοφυείς επιχειρήσεις να δημιουργήσουν τα δικά τους εγχώρια μοντέλα.
Τελικά, η Ισπανική Υπηρεσία Εποπτείας Τεχνητής Νοημοσύνης (AESIA) said ανέφερε ότι το Alia θα εξελιχθεί σε chatbot της φορολογικής υπηρεσίας και θα ενσωματωθεί σε εφαρμογή που θα μπορεί να διαγιγνώσκει εύκολα καρδιακή ανεπάρκεια.
Το έργο Alia βασίζεται επίσης στο Ilena, μια άλλη κυβερνητική πρωτοβουλία της Ισπανίας που δημιούργησε πάνω από 100 πόρους ΤΝ σε ισπανικά, βασκικά, καταλανικά και γαλικιανά για χρήση από εγχώριες εταιρείες.
Το 2020, η κυβέρνηση της Καταλονίας launched εγκαινίασε το Aina, ένα πιλοτικό έργο που δημιουργεί υπολογιστικά μοντέλα στα καταλανικά για άλλες εταιρείες που θέλουν να αναπτύξουν προϊόντα ΤΝ, όπως φωνητικοί βοηθοί, αυτόματοι μεταφραστές ή συνομιλιακοί πράκτορες ΤΝ.
Η κυβέρνηση εκπαίδευσε το μοντέλο σε ένα αρχικό καταλανικό σύνολο δεδομένων που περιλαμβάνει 1,7 εκατομμύρια λέξεις, συνδυασμένες σε 95 εκατομμύρια προτάσεις.
Ολλανδία
Το 2023, τρεις μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί ξεκίνησαν την ανάπτυξη ενός ολλανδόφωνου μοντέλου ΤΝ ανοικτού κώδικα, με την ονομασία GPT-NL.
Ένας ιστότοπος dedicatedαφιερωμένος στο έργο περιγράφει το GPT-NL ως μοντέλο «για την ολλανδική γλώσσα και κουλτούρα: αξιόπιστο, διαφανές, αμοιβαίο και κυρίαρχο».
Το κοινοπρακτικό σχήμα usingχρησιμοποιεί ένα μίγμα δεδομένων που αποκτήθηκαν μέσω συμφωνιών πνευματικών δικαιωμάτων από ποιοτικές πηγές, δημόσια δεδομένα και παράγει τα δικά του συνθετικά δεδομένα.
Το κοινοπρακτικό σχήμα υπέγραψε πρόσφατα μια deal συμφωνία με Ολλανδούς εκδότες υπό την εμπορική οργάνωση NDP Nieuwsmedia και το πρακτορείο ειδήσεων ANP για τη χρήση των άρθρων τους στην εκπαίδευση του GPT-NL. Σε αντάλλαγμα, οι εκδότες θα λάβουν μερίδιο από τα κέρδη του LLM όταν κυκλοφορήσει.
Το έργο θα είναι επίσης ανοικτού κώδικα, πράγμα που σημαίνει ότι ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητές και η κυβέρνηση μπορούν να δοκιμάσουν τις εφαρμογές του στην υγεία, την εκπαίδευση και τις υπηρεσίες. Οι χρήστες που δεν θα χρησιμοποιούν το LLM για επαγγελματικούς λόγους ίσως χρειαστεί να πληρώσουν ένα small fee μικρό αντίτιμο για πρόσβαση, όταν γίνει διαθέσιμο.
Οι ερευνητές ξεκίνησαν την εκπαίδευση του μοντέλου τον Ιούνιο του 2025 και αναμένουν ότι μια πρώτη έκδοση θα είναι διαθέσιμη before πριν από το τέλος της χρονιάς, σύμφωνα με πρόσφατη ενημέρωση.
Πορτογαλία
Από το 2024, μια κοινοπραξία πορτογαλικών πανεπιστημίων εργάζεται πάνω σε μια κυρίαρχη ΤΝ με την ονομασία Amalia.
Η Nova School of Science and Technology, μία από τις ερευνητικές ομάδες πίσω από την Amalia, said ανέφερε ότι είναι σε θέση να απαντά σε ερωτήσεις, να δημιουργεί κώδικα, να εξηγεί έννοιες, να συνοψίζει κείμενα και να ερμηνεύει πληροφορίες στα πορτογαλικά και με τοπικό πλαίσιο.
Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές δοκίμασαν τη beta έκδοση της Amalia τον Σεπτέμβριο και εργάζονται για δημόσια διάθεση της ΤΝ στα μέσα του 2026.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει ήδη να χρησιμοποιήσει αυτό το μεγάλο γλωσσικό μοντέλο για υπηρεσίες δημόσιας διοίκησης μέσω της διαδικτυακής της πύλης και στην επιστήμη για να βοηθά στις αναλύσεις.
Local reports Τοπικά δημοσιεύματα ανέφεραν ότι η Amalia δεν θα είναι διαθέσιμη στο κοινό όταν αναπτυχθεί ως chatbot, αλλά ο κώδικας του LLM θα είναι ανοικτού κώδικα ώστε άλλες πορτογαλικές εταιρείες να μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν για τα δικά τους μοντέλα ΤΝ.