Κάθε καλοκαίρι πολλά νησιά στην Γηραιά Ήπειρο «βουλιάζουν» από τουρίστες, γεγονός που πολλές φορές έχει αρνητικό αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ο μαζικός τουρισμός δοκιμάζει και πάλι τα όρια των πιο επισκέψιμων τόπων της Ευρώπης - με τα νησιά να πλήττονται πιο σκληρά.
Οι αυξανόμενοι αριθμοί τουριστών υπερφορτώνουν τις τοπικές υπηρεσίες ενώ οι εύθραυστες υποδομές έχουν οδηγήσει στην αύξηση του κόστους στέγασης.
Τα τελευταία χρόνια έχουν ξεσπάσει διαμαρτυρίες σε κάθε γωνιά της Ευρώπης, καθώς οι κάτοικοι ζητούν από τις τοπικές κυβερνήσεις να αρχίσουν να τους δίνουν προτεραιότητα.
Μια νέα ανάλυση από το BookRetreats.com διερεύνησε ποια νησιά «βουλιάζουν» από τουρίστες και ποια έχουν διαμορφώσει αθόρυβα μια πιο βιώσιμη προσέγγιση.
Ο υπερτουρισμός είναι ιδιαίτερα επιζήμιος στις μικρές περιοχές
«Ο τουρισμός έχει μεταμορφώσει πολλά από τα νησιά της Ευρώπης, αλλά ο ρυθμός και η κλίμακα δεν είναι πλέον βιώσιμες», λέει ο Σον Κέλι, συνιδρυτής του BookRetreats.com.
«Όταν τα τοπικά συστήματα καταπονούνται και οι κοινότητες εκτοπίζονται, είναι ένα σημάδι ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Γι' αυτό είναι τόσο σημαντικό να κοιτάξουμε τα δεδομένα, να καταλάβουμε πού η πίεση είναι μεγαλύτερη και να αρχίσουμε να επιλέγουμε προορισμούς που μπορούν πραγματικά να επωφεληθούν από την παρουσία μας».
Η ιστοσελίδα booking retreat ανέλυσε τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εστιάζοντας στο πόσες διανυκτερεύσεις σε τουριστικά καταλύματα υπήρχαν ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο (km2), ένα βασικό μέτρο της πυκνότητας του τουρισμού.
Αυτή η μέτρηση δείχνει σε ποιες μικρές περιοχές συγκεντρώνεται ο πληθυσμός, καθώς και τον ιδιαίτερο αντίκτυπο που έχει στα νησιά όπου οι υποδομές, η γη και οι φυσικοί πόροι είναι περιορισμένοι.
Η Μάλτα είναι το νησί με την μεγαλύτερη τουριστική πυκνότητα στην Ευρώπη
Η Μαγιόρκα μπορεί να είναι το πιο επισκέψιμο νησί της Ευρώπης, αλλά κανένας προορισμός δεν συγκεντρώνει περισσότερο τουρισμό σε τόσο μικρό χώρο όσο η Μάλτα.
Με μόλις 316 km2, η Μάλτα είναι αρκετά μικρή για να χωρέσει το Λονδίνο πέντε φορές, αλλά βλέπει περισσότερες από 38.700 διανυκτερεύσεις ανά km2.
Η πίεση είναι ορατή σε όλο το αρχιπέλαγος, ειδικά σε τουριστικά hotspots όπως η Γαλάζια Λιμνοθάλασσα του Κομίνο, η οποία προσελκύει έως και 12.000 επισκέπτες την ημέρα το καλοκαίρι.
Λόγω της έντονης πίεσης που ασκούν αυτοί οι αριθμοί στο τοπικό περιβάλλον και τις υποδομές, οι αρμόδιοι εισήγαγαν πρόσφατα ένα ημερήσιο ανώτατο όριο 4.000 επισκεπτών στην περιοχή, ενώ πλέον απαιτείται κράτηση.
Παρά τα σαφή αυτά προβλήματα, η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει σχέδια για την αύξηση των συνολικών αφίξεων σε 4,5 εκατομμύρια μέχρι το 2034.
Υπό πίεση Τα Κανάρια Νησιά
Όπως ήταν αναμενόμενο, μετά τη Μάλτα στην κατάταξη ακολουθεί μια σειρά από ισπανικά νησιά.
Γνωστό για τις χρυσές παραλίες του, τα ηφαιστειακά μονοπάτια του και την ολόχρονη ηλιοφάνεια, το Λανζαρότε αποτελεί εδώ και καιρό πόλο έλξης για τους παραθεριστές. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το νησί αυτό βλέπει σήμερα περισσότερες από 21.600 διανυκτερεύσεις ανά km2.
Η Τενερίφη καταγράφει 16.873 διανυκτερεύσεις, ακολουθούμενη στενά από την Γκραν Κανάρια με 16.709. Ακόμη και η Φουερτεβεντούρα, που συχνά προβάλλεται ως μια πιο ήσυχη επιλογή, κατατάσσεται στη 12η θέση μεταξύ των πιο κορεσμένων νησιών της ηπείρου.
Αν και ο τουρισμός αντιπροσωπεύει περίπου το 35% του ΑΕΠ των Καναρίων Νήσων, πολλοί κάτοικοι λένε ότι το κόστος του μαζικού τουρισμού αντισταθμίζει τα οφέλη.
Καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι, οι διαμαρτυρίες έχουν εξαπλωθεί σε όλα τα νησιά, με χιλιάδες ανθρώπους να βγαίνουν στους δρόμους για να ζητήσουν ανώτατα όρια στον αριθμό των επισκεπτών, αυστηρότερους ελέγχους στις βραχυχρόνιες μισθώσεις και προστασία της κουλτούρας των Καναρίων.
Οι Βαλεαρίδες Νήσοι της Ισπανίας αισθάνονται ότι η ισορροπία έχει χαθεί
Εδώ και δεκαετίες, η Ίμπιζα και η Φορμεντέρα προσελκύουν τους ταξιδιώτες με τα γαλαζοπράσινα νερά και τη θρυλική νυχτερινή ζωή τους. Αλλά για τους 170.000 ανθρώπους που αποκαλούν αυτά τα νησιά σπίτι τους, η κλίμακα του τουρισμού έχει επίσης γίνει συντριπτική.
Πέρυσι σημειώθηκε ρεκόρ 3,7 εκατομμυρίων επισκεπτών, μαζί με άλλη μια σεζόν με αυξανόμενα ενοίκια, φραγμένους δρόμους και γεμάτες παραλίες. Με πάνω από 17.000 διανυκτερεύσεις ανά km2, η Ίμπιζα και η Φορμεντέρα είναι τα πιο υπερπλήρη από τα νησιά των Βαλεαρίδων.
Ενώ οι ντόπιοι συμφωνούν ότι ο τουρισμός είναι ζωτικής σημασίας, πολλοί λένε ότι η ισορροπία έχει γείρει υπερβολικά, ανεβάζοντας το κόστος ζωής και καθιστώντας τη στέγαση απλησίαστη.
Τον Απρίλιο του 2025, η περιφερειακή κυβέρνηση ενέκρινε μια νέα σειρά μέτρων περιορισμού του τουρισμού για να περιορίσει τον αντίκτυπο. Μεταξύ αυτών, η αυστηρότερη επιβολή των αδειών για τουριστικές ενοικιάσεις και η απαγόρευση της δημιουργίας νέων τουριστικών καταλυμάτων σε πολυκατοικίες.
Τα νησιά της Ευρώπης όπου ο τουρισμός είναι βιώσιμος
Παρά τις δυσοίωνες προοπτικές για πολλά από τα νησιά της Ευρώπης, δεκάδες παραμένουν παραδείγματα προορισμών όπου ο βιώσιμος τουρισμός ωφελεί τους κατοίκους.
Για τους ταξιδιώτες που είναι πρόθυμοι να τολμήσουν το βορρά, το Σβάλμπαρντ προσφέρει πραγματική γαλήνη στην Ευρώπη. Με μόλις 2,4 διανυκτερεύσεις ανά km2, το αρκτικό αρχιπέλαγος είναι ο λιγότερο πολυσύχναστος νησιωτικός προορισμός στην ήπειρο.
Με πρόσβαση από την ηπειρωτική Νορβηγία, το Σβάλμπαρντ μοιάζει με ένα πραγματικό σύνορο. Το καλοκαίρι, τα μεσάνυχτα, ο ήλιος απλώνεται πάνω από σιωπηλούς παγετώνες και πλατιά φιόρδ, καθιστώντας το ένα από τα λίγα μέρη στην Ευρώπη όπου μπορείτε να κάνετε πεζοπορία, καγιάκ ή απλά να καθίσετε χωρίς να δείτε ψυχή.
Αυτό που κάνει το Σβάλμπαρντ ιδιαίτερα μοναδικό είναι η προσέγγισή του στον τουρισμό.
Πάνω από τα δύο τρίτα του αρχιπελάγους προστατεύονται από εθνικά πάρκα και καταφύγια. Οι πολικές αρκούδες, οι αλεπούδες της Αρκτικής και οι τάρανδοι περιφέρονται ελεύθερα, ενώ αυστηροί περιβαλλοντικοί κανόνες υπαγορεύουν πού μπορούν να πάνε οι επισκέπτες και πώς ταξιδεύουν.
Τα καταλύματα είναι περιορισμένα, κυρίως παραδοσιακά ξενοδοχεία και μικροί ξενώνες γύρω από το Longyearbyen, με ελάχιστες νέες αναπτύξεις στα σκαριά.
Ο τουρισμός κρουαζιέρας, που κάποτε ήταν σε άνοδο εδώ, τώρα επανεξετάζεται. Καθώς η Νορβηγία αυστηροποιεί τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, το μέλλον δείχνει προς τις μικρότερες κρουαζιέρες εξερεύνησης με χαμηλό αντίκτυπο αντί των μεγάλων πλοίων.
Το Åland στη Φινλανδία και το Gotland της Σουηδίας κατατάσσονται επίσης μεταξύ των λιγότερο υπερπλήρων νησιών της Ευρώπης, προσφέροντας πιο αργές, πιο περιπετειώδεις εναλλακτικές λύσεις μακριά από τα συνηθισμένα πλήθη.
Χίος
Παρά το γεγονός ότι είναι το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, η Χίος παραμένει αξιοσημείωτα κάτω από το ραντάρ.
Έχει περίπου το ίδιο μέγεθος με το Λανζαρότε, αλλά βλέπει περίπου 21.000 λιγότερες διανυκτερεύσεις ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.
Αυτό είναι εν μέρει σχεδιασμένο. Η Χίος είναι εδώ και πολύ καιρό οικονομικά αυτάρκης, χάρη στα σπάνια μαστιχόδεντρα, τα οποία φυτρώνουν σε ελάχιστα μέρη στον κόσμο.
Χωρίς πίεση για την ανάπτυξη τουρισμού μεγάλης κλίμακας, το νησί έχει υιοθετήσει μια πιο βιώσιμη προσέγγιση, εστιάζοντας σε μικρές, οικογενειακές πανσιόν, σε πέτρινα σπίτια που έχουν μετατραπεί και στη διατήρηση της πολιτιστικής του κληρονομιάς.
Χωριά όπως το Πυργί και τα Μεστά μοιάζουν ανέγγιχτα από τον χρόνο και οι παραλίες, αν και πανέμορφες, παραμένουν ευτυχισμένα χωρίς κόσμο. Η φύση εδώ είναι σεβαστή, όχι συσκευασμένη, και το αποτέλεσμα είναι ένα είδος τουρισμού που ταιριάζει με τον τόπο, αντί να τον διαμορφώνει.
Άλλα ελληνικά νησιά που συγκαταλέγονται στα λιγότερο πολυσύχναστα της Ευρώπης είναι η Εύβοια, η Λέσβος, η Λήμνος, η Ικαρία και η Σάμος.
Αν θέλετε να επισκεφθείτε ένα νησί των Καναρίων Νήσων, επιλέξτε το Ελ Ιέρο
Στο δυτικό άκρο των Καναρίων Νήσων, το Ελ Ιέρο μοιάζει να βρίσκεται πολύ μακριά από τα πιο πολυσύχναστα θέρετρα της περιοχής. Με μόλις 610 διανυκτερεύσεις ανά km2, είναι ο λιγότερο πολυσύχναστος νησιωτικός προορισμός της Ισπανίας.
Λιγότεροι από 11.000 άνθρωποι ζουν στο νησί και ο τουρισμός παραμένει σκόπιμα μικρής κλίμακας.
Δεν υπάρχουν απευθείας πτήσεις προς το Ελ Ιέρο, πράγμα που σημαίνει ότι δέχεται ελάχιστους επισκέπτες σε σύγκριση με τη γειτονική Τενερίφη. Υπάρχουν περίπου 1.000 κλίνες φιλοξενουμένων, κυρίως σε μέτριες πανσιόν και αγροτικές κατοικίες, ενώ ακόμη και το μεγαλύτερο ξενοδοχείο του νησιού διαθέτει λιγότερα από 50 δωμάτια.
Το τοπίο είναι ακατέργαστο και εντυπωσιακό: ηφαιστειακοί βράχοι, φυσικές πισίνες, αρχαία δάση και ορεινά αγροκτήματα, όλα βρίσκονται μέσα σε ένα απόθεμα βιόσφαιρας που έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO.
Οι επισκέπτες έρχονται για πεζοπορία, κατάδυση και αποσύνδεση, αλλά και για να βιώσουν μια πιο αργή, πιο ριζωμένη εκδοχή της νησιωτικής ζωής.
Από τότε που άρχισε να αναπτύσσεται ο τουρισμός στο Ελ Ιέρο, το νησί έχει δώσει προτεραιότητα σε μια βιώσιμη προσέγγιση.
Αντί να επιδιώκει τον όγκο, έχει επικεντρωθεί στην προστασία του περιβάλλοντος, την αυτάρκεια και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με στόχο τη μείωση των εκπομπών κατά 50% έως το 2030 και την επίτευξη μηδενικών εκπομπών έως το 2050.
Ο τουρισμός στο Ελ Ιέρο υποστηρίζει επίσης, αντί να αντικαθιστά, παραδοσιακές βιομηχανίες όπως η γεωργία, η οποία παράγει το 98% όλων των ανανάδων που καλλιεργούνται στα Κανάρια Νησιά.
Σε άλλα νησιά των Καναρίων Νήσων, όπως η Λα Πάλμα και η Λα Γκομέρα, φαίνεται να αποφεύγουν τα χειρότερα του μαζικού τουρισμού, αλλά με την αύξηση του αριθμού των επισκεπτών σε όλο το αρχιπέλαγος, τα περιθώρια για τη διατήρηση αυτής της ισορροπίας μπορεί να στενεύουν.