Η επιθυμία των πολιτών να εγκαταλείψουν τη Γαλλία βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Το Euronews μίλησε με αρκετούς Γάλλους ομογενείς και επίδοξους ομογενείς για τις εμπειρίες τους
Ο Julien* (το μικρό του όνομα άλλαξε) έφυγε από το Παρίσι τον Δεκέμβριο."Δεν αισθανόμουν πια ευτυχισμένος στη Γαλλία", λέει ο επιχειρηματίας εστιατορίου, που τώρα εδρεύει στην Τιφλίδα της Γεωργίας.
Η μαρτυρία του αντανακλά μια γενικότερη δυσφορία: σύμφωνα με έρευνα της Gallup, πάνω από το ένα τέταρτο των Γάλλων σκέφτονται να μετακομίσουν μόνιμα στο εξωτερικό.
Πρόκειται για μια θεαματική αύξηση, πρωτοφανή εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια, και έρχεται στο πλαίσιο μιας απότομης πτώσης της εμπιστοσύνης στους θεσμούς και ενός πολιτικού κλίματος που θεωρείται όλο και περισσότερο ανησυχητικό.
Στο εστιατόριό του, ο Julien παρατήρησε φέτος μια σαφή πτώση του αριθμού των πελατών."Έχω χάσει πολλούς πελάτες φέτος. Ο κόσμος δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να βγει έξω και να ψωνίσει όπως παλιά", λέει στο Euronews.
Κατά την άποψή του, υπάρχει_"έλλειψη ευκαιριών_" για τους επιχειρηματίες,"μια τερατώδης φορολογική επιβάρυνση στη Γαλλία" και πάνω απ' όλα_"μια πολύ κακή ατμόσφαιρα συνολικά_".
Ο Antoine, μηχανικός στον τομέα των ειδών πολυτελείας στο Παρίσι, συμμερίζεται αυτή την ανησυχία, ακόμη και αν δεν έχει κάνει ακόμη το βήμα.
"Λατρεύει" την πόλη του, όπου γεννήθηκε και εργάζεται, αλλά λέει ότι αισθάνεται όλο και πιο έντονα την ανάγκη να φύγει. Στον Καναδά, λέει ότι ανακάλυψε εκ νέου_"ένα είδος αποδοχής των άλλων_" που δεν αισθάνεται πλέον στη Γαλλία. Στη Γαλλία, λέει,"υπάρχει πολύ μίσος μεταξύ των ανθρώπων", προσθέτοντας ότι_"οι άνθρωποι προτιμούν να τραβάει ο ένας τα πόδια του άλλου παρά να βοηθούν ο ένας τον άλλον_".
Παρά την καριέρα του στο μάνατζμεντ, ο Antoine λέει στο Euronews ότι έχει φτάσει σε αδιέξοδο: χωρίς κληρονομιά, εξηγεί ότι_"δεν θα μπορούσε να αγοράσει μόνος του ένα σπίτι [...]" ή ακόμη και"να ζήσει στην πόλη όπου γεννήθηκα_".
Αυτές οι ατομικές διαδρομές απηχούν μια ευρύτερη τάση. Σύμφωνα με τη μελέτη, μέχρι το 2025 η Γαλλία θα βιώνει μια από τις σοβαρότερες κρίσεις θεσμικής εμπιστοσύνης από τότε που ξεκίνησε η παγκόσμια δημοσκόπηση Gallup πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια.
Μια θεαματική πτώση της εμπιστοσύνης
Σε ένα πλαίσιο μεγάλης πολιτικής αστάθειας και διαρκούς οικονομικής απαισιοδοξίας, η πτώση είναι βίαιη και αντανακλάται πλέον σε μια μαζική επιθυμία να πάει κανείς αλλού.
Σύμφωνα με το ινστιτούτο, το 27% των ενηλίκων στη Γαλλία δηλώνουν ότι θα ήθελαν να μετακομίσουν μόνιμα στο εξωτερικό αν είχαν την ευκαιρία, σε σύγκριση με μόλις 11% πέρυσι. Μια θεαματική αύξηση, σπάνια σε παγκόσμια κλίμακα, η οποία τοποθετεί τη Γαλλία μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση της επιθυμίας για μετανάστευση από τότε που το ινστιτούτο άρχισε να θέτει αυτή την ερώτηση το 2007.
Η παγκόσμια δημοσκόπηση της Gallup, που διεξάγεται κάθε χρόνο σε περισσότερες από 140 χώρες σε αντιπροσωπευτικούς πληθυσμούς, μας επιτρέπει να συγκρίνουμε τις αλλαγές στην εμπιστοσύνη με την πάροδο του χρόνου. Για τη Γαλλία, τα αποτελέσματα για το 2025 σηματοδοτούν μια σαφή ρήξη.
Μετά από αρκετά χρόνια σχετικής σταθερότητας, η εμπιστοσύνη στην εθνική κυβέρνηση πέφτει στο 29%, μια πτώση 13 μονάδων μέσα σε ένα χρόνο. Η εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα (50%) και στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (42%) μειώθηκε επίσης απότομα. Το 2025, καμία άλλη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν κατέγραψε τόσο σημαντική μέση πτώση σε όλους αυτούς τους δείκτες.
Σύμφωνα με τον Benedict Vigers, ανώτερο συντάκτη της Gallup, στη Γαλλία, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς παραμένει συνήθως σταθερή από το ένα έτος στο άλλο. Από τότε που ο Εμανουέλ Μακρόν ανέβηκε στην εξουσία το 2017, είχε μάλιστα βελτιωθεί, εξηγεί ο ειδικός. Όμως όλη αυτή η πρόοδος εξανεμίστηκε μέσα σε μόλις 12 μήνες, σημειώνει.
Πολιτικό χάος και έλλειψη προοπτικών
Αυτή η απώλεια εμπιστοσύνης έρχεται σε μια περίοδο μεγάλης πολιτικής αστάθειας. Από την αιφνιδιαστική διάλυση τον Ιούνιο του 2024, ο Εμανουέλ Μακρόν είχε τον έναν πρωθυπουργό μετά τον άλλον, όλοι αντιμέτωποι με την απουσία κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Οι προτάσεις προϋπολογισμού έχουν προκαλέσει επανειλημμένες προτάσεις μομφής, τροφοδοτώντας την αίσθηση πολιτικής παράλυσης.
Η δημοτικότητα του αρχηγού του κράτους υποφέρει ως αποτέλεσμα. Το 2025, η δημοτικότητά του θα πέσει στο 28%, ένα ιστορικό χαμηλό, πολύ μακριά από το 61% που καταγράφηκε κατά τον πρώτο χρόνο της θητείας του, σύμφωνα με το Gallup. Ενώ το επίπεδο αυτό παραμένει ελαφρώς υψηλότερο από εκείνο του Φρανσουά Ολάντ στο τέλος της θητείας του, η διάβρωση παραμένει βάναυση.
Στο οικονομικό μέτωπο, η απαισιοδοξία είναι διάχυτη: το 67% των Γάλλων πιστεύει ότι η κατάστασή τους επιδεινώνεται, έναντι μόλις 21% που βλέπουν ότι βελτιώνεται. Από το 2015, η Γαλλία είναι μία από τις πιο απαισιόδοξες χώρες του ΟΟΣΑ σε οικονομικούς όρους, αμέσως μετά την Ελλάδα.
Για τον Julien, αυτό το πολιτικό κλίμα μέτρησε όσο και οι οικονομικές δυσκολίες. Περιγράφει_"όλη την αστάθεια σε κυβερνητικό_ επίπεδο" και την αίσθηση ότι_"ο πληθυσμός δεν συμφωνεί πλέον με τους πολιτικούς φορείς και την κυβέρνηση_".
Μείνετε, φύγετε... ή επιστρέψτε
Για τον Antoine, οι ανησυχίες επικεντρώνονται επίσης στο πολιτικό μέλλον. Κάνει λόγο για ένα_"εξαιρετικά βαρύ κλίμα_" και λέει ότι_"ανησυχεί πολύ για τις προεδρικές εκλογές του 2027_" λόγω της ανόδου της ακροδεξιάς.
Η Adèle, από την άλλη πλευρά, έχει ήδη φύγει. Το 2024 εγκατέλειψε τη Λυών και μετακόμισε στη Λειψία της Γερμανίας για να ξεκινήσει μια αλλαγή καριέρας. Εξηγεί ότι στη Γαλλία, η επιστροφή στη σχολή και η αλλαγή τομέα -από τη νομική στην εικονογράφηση- φαινόταν_"λιγότερο εφικτή, λιγότερο ενθαρρυνόμενη, περισσότερο στιγματισμένη_", ενώ στη Γερμανία,"οι πορείες καριέρας είναι πιο ευέλικτες".
Παρ' όλα αυτά, ο δεσμός με τη Γαλλία παραμένει ισχυρός. Μιλάει για μια επίμονη νοσταλγία -για τη γλώσσα, τον πολιτισμό, τα τοπία- που θα μπορούσε να την οδηγήσει να επιστρέψει μια μέρα. Αλλά οι πρόσφατες επιστροφές της_"αναζωπύρωσαν τον θυμό της_", εξηγεί. Αφού συμμετείχε σε μια διαδήλωση τον Σεπτέμβριο, λέει ότι_"τρομοκρατήθηκε_" από τη_"βία της καταστολής_", η οποία_"την έκανε πολύ ανήσυχη_", ιδιαίτερα_"ως queer γυναίκα_".
Ο Hadrien και η Sophie ακολούθησαν την αντίθετη διαδρομή. Αφού πέρασαν αρκετά χρόνια στο Τορόντο, αυτό το ζευγάρι που εργάζεται στον τραπεζικό τομέα επέστρεψε για να ζήσει στο Παρίσι. Η εμπειρία τους έχει διαφοροποιήσει την εικόνα ενός βορειοαμερικανικού Ελντοράντο.
"Η Γαλλία δεν είναι τέλεια", παραδέχονται, αλλά_"ούτε εμείς είμαστε τόσο κακοί στη Γαλλία_". Επισημαίνουν ότι στον Καναδά_"πληρώνεις εξίσου πολύ φόρο εισοδήματος αλλά η ζωή είναι πολύ ακριβή_", ενώ στη Γαλλία απολαμβάνουν περισσότερες διακοπές και ένα κόστος ζωής πιο συμβατό με την καθημερινότητά τους."Βρισκόμαστε ακόμη σε μια όμορφη χώρα", προσθέτουν, θεωρώντας ότι ο κυρίαρχος λόγος τείνει μερικές φορές να υπερβάλλει στην καταστροφολογία.
Ο Clément, από την άλλη πλευρά, δεν βλέπει τον εαυτό του να επιστρέφει. Αφού έφυγε για να εγκατασταθεί στο Τορόντο το 2023, λέει ότι είναι βαθιά_"αηδιασμένος_" από τη γαλλική πολιτική κατάσταση, χαρακτηρίζοντάς την_"όλο ανοησίες_" και νιώθοντας ότι εκπροσωπείται από ηγέτες που δεν του μοιάζουν."Έχει φτάσει ένα σημείο καμπής", πιστεύει."Το χάσμα είναι πραγματικά ορατό.
Σύμφωνα με το Gallup, η σχέση μεταξύ της δυσπιστίας προς τους θεσμούς και της επιθυμίας για αποχώρηση είναι σαφής: σχεδόν ένας στους δύο Γάλλους με μικρή ή καθόλου εμπιστοσύνη στους θεσμούς δηλώνει ότι θέλει να εγκαταλείψει τη χώρα, σε σύγκριση με ένα πολύ μικρότερο ποσοστό μεταξύ εκείνων που διατηρούν υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης.
Με τη θητεία του Εμμανουέλ Μακρόν να λήγει το 2027, η πρόκληση για τον διάδοχό του θα είναι τεράστια: να αποκαταστήσει τη βαθιά υπονομευμένη εμπιστοσύνη του κοινού.
Ο Alexander Kazakevich συνέβαλε σε αυτό το άρθρο.