Στην ανατολική Γαλλία, οι επιστήμονες του υπερσύγχρονου εργαστηρίου ANDRA.ενταφιάζουν τα επικίνδυνα, ραδιενεργά απόβλητα.
Ο Αλέν είναι ο τεχνικός διευθυντής του εργαστηρίου και ξεναγός μας. Είναι ακόμη επικεφαλής της ομάδας που αναζητεί ασφαλές καταφύγιο για τα ραδιενεργά απορρίμματα.
Πριν από λίγο καιρό, η Ευρωπαϊκή Ένωση ζήτησε από τα μέλη της να ξεκαθαρίσουν τι θα κάνουν με την διαχείριση των ραδιενεργών τους αποβλήτων.
«Εδώ ξεκινάει το ασανσέρ που οδηγεί σε βάθος 500 μέτρων. Σήμερα, βρίσκονται σε εξέλιξη 50 πειράματα. Κάποια είναι καινούρια, ενώ ορισμένα ξεκίνησαν πριν από 7 χρόνια και μέχρι σήμερα μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες. Στόχος μας είναι να έχουμε όσο καλύτερη εικόνα γίνεται για τον χώρο που θα υποδεχθεί τα ραδιενεργά απόβλητα. Χρησιμοποιούμε ακόμη μια ειδική θερμάστρα, γιατί κάποια απόβλητα είναι θερμά. Θέλουμε να δούμε αν τα απορρίμματα αυτά αλλοιωθούν με το πέρασμα του χρόνου. Προσπαθούμε να προβλέψουμε και τις συνθήκες που θα επικρατούν στο μέλλον» δήλωσε ο Αλέν Ρολάντ, τεχνικός διευθυντής του εργαστηρίου ANDRA.
Η Γερμανία αποθηκεύει τα απόβλητα της σε θόλους άλατος. Η Σουηδία και η Φινλανδία επιλέγουν τον γρανίτη, ενώ η Γαλλία, σχεδιάζει να θάψει 80.000 κυβικά μέτρα ραδιενεργών αποβλήτων σε παχύ στρώμα πηλού που παραμένει αναλλοίωτο εδώ και 160 εκατομμύρια χρόνια.
Όμως μπορεί να σφραγίσει αυτόν τον υπόγειο λαβύρινθο;
«Βασικά χρησιμοποιούμε σφήνες φτιαγμένες από πηλό, για να μειώσουμε την πίεση. Θέλουμε να διασφαλίσουμε την σταθερότητα των τειχών που έχουμε κατασκευάσει. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση, πως μετά τον ενταφιασμό των αποβλήτων, το έδαφος θα παραμείνει σταθερό. Με τις πήλινες σφήνες καταφέρνουμε να κλείσουμε τις μικρορωγμές που ανοίγουν περιφερειακά του τείχους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως σκάβουμε σε έδαφος που δεν άγγιξε κανείς για εκατομμύρια χρόνια. Ξαφνικά, εμείς επεμβαίνουμε. Οπότε απελευθερώνεται ενέργεια. Είναι φυσιολογικό να αντιδράσει έτσι η γη» υποστήριξε ο Αλέν Ρολάντ, τεχνικός διευθυντής του εργαστηρίου ANDRΑ.
Όμως ο Φρανσουά Ματιβέτ δεν πιστεύει τους επιστήμονες. Πριν αφοσιωθεί στο αντι-πυρηνικό αγώνα, ήταν ένας εκπαιδευτικός για αυτιστικά παιδιά.
Ο Γάλλος ακτιβιστής πιστεύει πως οι επιστήμονες συμμετέχουν σε μια μεγάλη συνωμοσία.
«Εμείς λέμε ότι είναι ψέμα. Γνωρίζουν πως είναι ψέμα. Από την στιγμή που τα ραδιενεργά απόβλητα αποδομούνται, τίποτα και κανείς δεν μπορεί να τα συγκρατήσει. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η γη είναι ζωντανή. Εντός της συντελούνται διεργασίες και τα υλικά μετακινούνται. Γνωρίζουμε πως υπάρχουν ρήγματα. Πώς μπορεί ένας σοβαρός και ειλικρινής επιστήμονας να υποστηρίζει πως το νερό δεν μολύνεται. O ισχυρισμός αυτός είναι ψέμα, πρόκειται για επιστημονική απάτη!» υποστηρίζει ο Φρανσουά Ματιβέτ.
Το έργο είναι πραγματικά τεράστιο. Θα κατασκευαστούν υπόγειες σήραγγες μήκους εκατό χιλιομέτρων. Μέχρι στιγμής, έχει κοστίσει ένα δισεκατομμύριο ευρώ.
Οι κατασκευαστές υπολογίζουν το συνολικό κόστος στα 16 δισ. ευρώ, όμως το Ελεγκτικό Συνέδριο και η αρμόδια επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης προειδοποιούν ότι το κόστος μπορεί να διπλασιαστεί. Οι πολέμιοι του έργου προτείνουν την αποθήκευση των αποβλήτων κοντά στην επιφάνεια. Όμως ο τεχνικός διευθυντής του έργου, χαρακτηρίζει «ανεύθυνη» την πρόταση.
«Γιατί βαθιά στο έδαφος; Γιατί δεν είναι λογικό να αφήσουμε τα απόβλητα κοντά στην επιφάνεια της γης. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως είναι ασφαλή, δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα ραδιενεργά απορρίμματα, από την στιγμή που τα θάψουμε στη γη» δήλωσε ο Αλέν Ρολάντ, τεχνικός διευθυντής του εργαστηρίου ANDRΑ.
Ψάχνοντας για απαντήσεις, διασχίσαμε τα απέραντα δάση της Φινλανδίας. Μήπως θα ήταν καλύτερα να θάψουμε τα ραδιενεργά απόβλητα μέσα στους βράχους;
«Το πέτρωμα είναι το παλαιότερο και πιο σταθερό στον πλανήτη. Έχει παραμείνει σταθερό για τουλάχιστον 2.500 εκατομμύρια χρόνια. Υπάρχουν αρκετές πιθανότητες να παραμείνει σταθερό για εκατομμύρια χρόνια» υποστηρίζει ο Έσα Χαρμαλά, επικεφαλής του τμήματος ενέργειας του Φινλανδικού υπουργείου οικονομίας.
Μετά από οδήγηση 4 ωρών φτάσαμε στο Ολκιλουότο. Σε αυτή τη χερσόνησο που ψύχεται με θαλασσινό νερό βρίσκεται το νεκροταφείο πυρηνικών αποβλήτων της Φινλανδίας.
Εδώ συναντάμε τον Τζούσι Ματτίλα. Τα τελευταία δέκα χρόνια, ο γεωλόγος ελέγχει τα γρανιτικά θεμέλια της χερσονήσου.
Οι επιστήμονες είναι σε επιφυλακή, γιατί το θαλασσινό νερό μπορεί να σπάσει τα τοιχώματα και να παρασύρει τα θαμμένα πυρηνικά απόβλητα.
«Οι περισσότερες από τις ζώνες που έχουμε, στην πραγματικότητα δεν επικοινωνούν, ούτε συνδέονται με τη θάλασσα. Υπάρχει όμως ακόμα ένα σημαντικό στοιχείο. Οι ζώνες ρηγμάτων που βρίσκονται στη θάλασσα, δεν έχουν μεγάλη υδραυλική πίεση, ώστε το νερό να παρασύρει τα ραδιενεργά απόβλητα» δήλωσε ο γεωλόγος Τζούσι Ματτίλα.
Μέχρι τη δεκαετία του ’90, η Φινλανδία εξήγαγε τα πυρηνικά της απόβλητα στη Ρωσία. Όμως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέφερε μια σημαντική αλλαγή: Η εξαγωγή πυρηνικών αποβλήτων πλέον απαγορεύεται.
Όμως το νερό, ήδη έχει ήδη εισχωρήσει στις βραχώδεις κρυψώνες των αποβλήτων.
«Αυτό όμως δεν είναι πρόβλημα! Όταν βάζουμε το δοχείο με τα πυρηνικά απόβλητα μέσα στην οπή της γεώτρησης, βάζουμε γύρω από το δοχείο και ένα ρυθμιστικό μηχανισμό φτιαγμένο από μπεντονίτη. Όμως αν έχουμε μεγάλη ποσότητα νερού, τότε μπορεί να έχουμε σοβαρό πρόβλημα, μιας και ο μπεντονίτης μπορεί να διαβρωθεί» υποστήριξε ο γεωλόγος Τζούσι Ματτίλα.
Περίπου το ένα πέμπτο των υπογείων τούνελ δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, γιατί είναι πολύ υγρά και επικίνδυνα
Όμως τι θα συμβεί, αν κάποια μέρα τα προστατευτικά τείχη καταρρεύσουν;
«Υπάρχουν μονοπάτια που οδηγούν στην επιφάνεια. Αλλά στην περίπτωση που το σύστημα αποτύχει, τότε έχουμε τον λεγόμενο βράχο υποδοχής. Αυτός ο μηχανισμός έχει την ικανότητα να συγκρατήσει την διασπορά των ραδιονουκλιδίων. Μιλάμε για δεκάδες,εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες χρόνια μέχρι να φθάσουν στην επιφάνεια. Δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος» υποστηρίζει μιλώντας στην κάμερα του euronews ο γεωλόγος Τζούσι Ματτίλα.
Ένα μέρος του συστήματος λειτουργεί ήδη: Πρόκειται για την υπόγεια αποθήκη για τα χαμηλά και μεσαία ραδιενεργά απόβλητα
Αν οι Φιλανδοί νομοθέτες δώσουν τις απαραίτητες άδειες, οι πρώτες παραδόσεις ραδιενεργών αποβλήτων έχουν προγραμματιστεί για το 2022.
Έναν αιώνα αργότερα, οι σπηλιές θα πρέπει να σφραγιστούν. Μήπως όμως αυτές οι αποθήκες αποβλήτων, διαταράσσουν την ισορροπία της φύσης και γεννούν νέους κινδύνους;
«Γνωρίζουμε από βόρειες περιοχές της Φινλανδίας και της Σουηδίας, ότι αν αφαιρέσεις ένα κρίσιμο κομμάτι πάγου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ισχυρούς σεισμούς. Οι παρεμβάσεις στη φύση θέλουν προσοχή, γιατί πας να κλείσεις μια πληγή και ανοίγεις μια άλλη. Δυστυχώς το σενάριο αυτό, μπορούμε να το ξαναζήσουμε και εδώ στο Ολκιλουότο» υποστηρίζει ο Ματτίλα.
Τα ραδιενεργά απόβλητα πρέπει να συσκευάζονται σε δοχεία χαλκού. Σύντομα η Φινλανδία θα διαθέτει έναν τεράστιο, υπόγειο θησαυρό χαλκού.
«Σε κάθε ένα από αυτά δοχεία έχουμε περίπου 7 τόνους χαλκού. Συνολικά έχουμε 5000 δοχεία. Πρόκειται για μια αρκετά μεγάλη ποσότητα χαλκού. Αυτή είναι μια από τις βασικές προκλήσεις τους εγχειρήματος. Πρέπει να κρατήσουμε μακριά τους ανθρώπους του μέλλοντος, από τους χώρους ταφής πυρηνικών αποβλήτων» υποστηρίζει ο Ματτίλα.
Μήπως στην Ευρώπη, η χρυσή εποχή των πυρηνικών πλησιάζει στο τέλος της; Ακόμη και στη Γαλλία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως ως το 2050 θα μειώσει κατά 25% την ποσότητα πυρηνικής ενέργειας που παράγει.
Όμως και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κερδίζουν έδαφος στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Esa Härmälä είναι γενικός διευθυντής του τμήματος ενέργειας του υπουργείου Οικονομίας. Εξηγεί στο euronews την πολιτική της Φιλανδίας υπέρ της πυρηνικής ενέργειας, καθώς και την δημιουργία αποθετηρίων. Για να ακούσετε ολόκληρη την συνέντευξη (στα Αγγλικά) χρησιμοποιήστε τον παρακάτω σύνδεσμο.
Bonus interview: Esa Härmälä
Συνέντευξη με τη Γαλλίδα ακτιβίστρια Corinne Francois, μέλος της οργάνωσης «Bure Στάση 55». Η Corinne Francois, παλεύει ενάντια στην αποθήκευση πυρηνικών αποβλήτων στο Bure (Meuse / Haute-Marne). Για να ακούσετε ολόκληρη την συνέντευξη (στα Γαλλικά) χρησιμοποιείστε τον παρακάτω σύνδεσμο.
Interview bonus : Corinne François, militante anti-nucléaire
Συνέντευξη με τον Γάλλο ακτιβιστή Francois Mativet (Bure Ζώνη Libre), που παλεύει ενάντια στην αποθήκευση πυρηνικών αποβλήτων στο Bure (Meuse / Haute-Marne). Για να ακούσετε ολόκληρη τη συνέντευξη (στα γαλλικά) χρησιμοποιείστε τον παρακάτω σύνδεσμο.
Interview bonus : François Mativet, militant anti-nucléaire
Εδώ μπορείτε να ακούσετε τη συνέντευξη του Alain Rolland, Τεχνικού Διευθυντή της ANDRA/ Bure. Ο Alain Rolland εξηγεί στο euronews γιατί η Γαλλία θέλει να ενταφιάσει τα πυρηνικά της απόβλητα σε μια υπόγεια αποθήκη. Χρησιμοποιήστε αυτό το σύνδεσμο για να ακούσετε την συνέντευξη (στα γαλλικά)
Interview bonus : Alain Rolland, directeur technique de l’ANDRA