Η δοκιμιογράφος και αρθρογράφος Σβετλάνα Αλεξέγιεβιτς τιμήθηκε από τη σουηδική Ακαδημία με το Νόμπελ λογοτεχνίας 2015. Ζει στο Μινσκ της Λευκορωσίας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ δοκιμιογράφος και αρθρογράφος Σβετλάνα Αλεξέγιεβιτς τιμήθηκε από τη σουηδική Ακαδημία με το Νόμπελ λογοτεχνίας 2015. Ζει στο Μινσκ της Λευκορωσίας και έχει γράψει βιβλία για σημαντικά ιστορικά θέματα, όπως ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος, ο πόλεμος στο Αφγανιστάν και το Τσέρνομπιλ. Με τα κείμενά της καυτηριάζει την πολιτική Πούτιν.
Η ιδιαιτερότητα με τη βράβευση της είναι ότι δεν πρόκειται για συγγραφέα μυθοπλασίας ή ποιήτρια αλλά για δημοσιογράφο, ερευνήτρια και ακτιβίστρια. Η βράβευσή της προκάλεσε αντιδράσεις στη Μόσχα εξαιτίας της οξείας κριτικής που έχει ασκήσει στο καθεστώς Πούτιν.
Μίλησε στο Euronews και την δημοσιογράφο Νατάλια Ρίτσαρντσον – Βικουλίνα.
Euronews:
«Σβετλάνα Αλεξάντροβα σας ευχαριστώ πολύ που δεχθήκατε να μιλήσετε στο Euronews. Με ποιο τρόπο άλλαξε η ζωή σας από όταν μάθατε πως σας απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ;»
Svetlana Aleksievich, Nobel Prize winner for Literature:
«Είναι πολύ πρόσφατο γεγονός οπότε δεν το έχω συνηθίσει. Αυτό που έχει αλλάξει είναι το πρόγραμμά μου. Συναντώ πολλούς ανθρώπους και ταξιδεύω πολύ».
Euronews:
«Δεν αισθανθήκατε με κάποιο τρόπο πως αυξήθηκε η επιρροή σας στην κοινωνία;»
Svetlana Aleksievich:
«Η θέση μου στην κοινωνία δεν έχει αλλάξει, παραμένει ως είχε. Αλλά για παράδειγμα, όταν ρωτήθηκα στην πρώτη συνέντευξη τύπου που έδωσα για την Ουκρανία είπα πως πιστεύω ότι βρίσκεται σε καθεστώς κατοχής και πως ο Πούτιν έχει υποκινήσει έναν εμφύλιο πόλεμο.
Ένας εμφύλιος μπορεί να ξεσπάσει οπουδήποτε. Και στη Λευκορωσία μπορεί να συμβεί, είναι δυνατόν να συμβεί. Όπως έχω πει και στο παρελθόν, ο κ.Πέσκοφ, ο εκπρόσωπος τύπου του Πούτιν, δεν θα απαντούσε. Τώρα ο ίδιος άνθρωπος λέει πως δεν έχω όλα τα στοιχεία. Γεγονός είναι πως ακόμη και σήμερα δεν υπάρχει καμία διαφορά. Μπορεί κάποιος να πάρει τρία Νόμπελ. Το καθεστώς δεν ακούει τίποτα».
Euronews:
«Ποια ήταν η αντίδραση του προέδρου της Λευκορωσίας Λουκασένκο;»
Svetlana Aleksievich:
«Τελικά με συνεχάρη. Αλλά το έκανε μετά τον Γκορμπατσόφ, μετά τους προέδρους της Γερμανίας και της Γαλλίας. Στην Λευκορωσία διεξήχθησαν το προηγούμενο διάστημα προεδρικές εκλογές με πολλούς ξένους παρατηρητές. Μόλις ολοκληρώθηκαν οι εκλογές και έφυγαν οι παρατηρητές, δήλωσε πως μιλούσα άσχημα για τη χώρα. Τίποτα το καινούργιο. Όλα ξανάγιναν όπως παλιά».
Euronews:
«Η είδηση της βράβευσής σας με το Νόμπελ λογοτεχνίας έσκασε σαν βόμβα στη Ρωσία. Πολλοί είπαν πως σας βράβευσαν λόγω των θέσεων που έχετε υποστηρίξει κατά του Πούτιν. Σας έκανε εντύπωση αυτή τη αντίδραση ή την περιμένατε;»
Svetlana Aleksievich:
«Όχι, δεν το περίμενα για να είμαι ειλικρινής. Δεν περίμενα τέτοια συμπεριφορά ειδικά από άλλους συγγραφείς. Δεν πίστευα πως η ρωσική κοινωνία ήταν νοσηρή σε τέτοιο βαθμό. Όλοι όμως οι Ρώσοι συγγραφείς που έχουν βραβευθεί με Νόμπελ έχουν υποστεί διώξεις. Ο Μπούνιν, ο Σολτζενίτσιν, ο Μπρόντσκι, ο Παστερνάκ. Είναι εντυπωσιακό».
Euronews:
«Ίσως να μην αφορά μόνο τον Πούτιν. Ίσως σε πολλούς Ρώσσους να μην αρέσει το γεγονός ότι έχετε θίξει κακώς κείμενα της ρωσικής κοινωνίας; Ίσως αυτό να τους δυσαρέστησε;»
Svetlana Aleksievich:
«Είναι πολλοί οι λόγοι. Πρώτα απ‘όλα κατάγομαι από τη Λευκορωσία. Μια μικρή χώρα την οποία πολλοί Ρώσοι δεν λαμβάνουν σοβαρά υπόψη. Η γλώσσα μας, ας πούμε. Τι είναι; Ας μην γελιόμαστε, είναι απλώς μια διάλεκτος των ρωσικών. Μου φαίνεται πως η ρωσική κοινωνία είναι εσωστρεφής. Μοιάζει να μην ανοίχτηκε ποτέ προς τους άλλους. Τα πρώτα λάθη μετά την περεστρόικα οδήγησαν στην απομόνωση και η χώρα επέστρεψε ξανά στην εσωστρέφεια. Ο φιλελευθερισμός έγινε μια κακή λέξη. Πολλοί Ρώσοι βρίσκονται πιο κοντά σε αυτό που λέει ο Πούτιν, ότι δηλαδή η μεγάλη Ρωσία περιβάλλεται από εχθρούς. Είναι όμως σαν παλιά προφητεία που είναι εδραιωμένη στην κοινή γνώμη. Σκεφτείτε πως
χρειάστηκε μόνο λίγους μήνες για να στραφούν αδέλφια εναντίον αδελφών, Ρώσοι εναντίον Ουκρανών. Είναι ασύλληπτο. Η μητέρα μου είναι Ουκρανή, ο πατέρας μου Λευκορώσος. Πάρα πολλοί άνθρωποι είναι σαν εμένα».
Euronews:
«Στα βιβλία σας παρακολουθείτε τη μοίρα των ανθρώπων στη Σοβιετική και την μετασοβιετική κοινωνία. Με ποιο τρόπο σας επηρέασε η επιστροφή των Ρώσων στην εκκλησία; Είναι εφικτό σήμερα να τραβήξει κανείς μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ πίστης και προπαγάνδας στη Ρωσία;»
Svetlana Aleksievich:
«Πιστεύω πως μετά την περεστρόικα οι Σοβιετικοί απελευθερώθηκαν από τη δύναμη των ιδεοληψιών, ωστόσο οι Ρώσοι συνέχισαν να ζουν με την ιδέα του ενωμένου, ισχυρού λαού. Και ναι, ο κόσμος άρχισε να πηγαίνει στην εκκλησία. Πιστεύω όμως πως υπάρχουν πολλοί καλοί και έντιμοι άνθρωποι. Βέβαια, και πολλοί ενδιαφέροντες άνθρωποι στράφηκαν στην εκκλησία. Μέσα σε μια δεκαετία, τα πράγματα άλλαξαν πολύ και στην εκκλησία, που μετατράπηκε σε μέρος του μηχανισμού προπαγάνδας. Υπάρχει ένας δεσμός μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας. Μπορώ να πω ότι σοκάρομαι από ορισμένες δηλώσεις. Για παράδειγμα ο υπεύθυνος επικοινωνίας με το κοινό είπε πρόσφατα ότι «ευτυχώς που τα χρόνια της αφθονίας πέρασαν μια που δεν ταίριαζαν στον ρωσικό λαό. Πρέπει να κάνουμε θυσίες, πρέπει να υποφέρουμε.» τι σημαίνουν όλα αυτά; Είναι βάρβαρο. Τίποτα λιγότερο.
Euronews:
«Την απελευθέρωση της Ουκρανής πιλότου Νάντια Σαβτσένκο ακολούθησε η φυλάκισή της σε ρωσική φυλακή. Θεωρείτε τη Νάντια σύμβολο ελευθερίας και ελπίδας, όπως λέει και το όνομά της, για την Ουκρανία;
Svetlana Aleksievich:
«Ναι, με εντυπωσίασε αυτή η γυναίκα. Από την πρώτη στιγμή. Δεν ξέρω αν θυμάστε την πρώτη δίκη και την αξιοπρέπεια που επέδειξε. Είχε γύρω της μόνο άντρες, αλαζόνες που της συμπεριφέρονταν σαν αγροίκοι. Εκείνη ήταν ήρεμη και τους έλεγε: ναι, μπορείτε να με σκοτώσετε αλλά να ξέρετε πως ο ουκρανικός λαός είναι εναντίον σας. Και παρέμενε γαλήνια. Την θαυμάζω αυτή τη γυναίκα. Πιστεύω πως σκέφτηκαν: «είναι απλώς μια γυναίκα» και ήθελαν με κάποιο τρόπο να την εκμεταλλευθούν. Βρέθηκαν όμως αντιμέτωποι με μια πολύ ισχυρή προσωπικότητα, μια Ζαν ντ‘Αρκ.
Euronews:
«Πιστεύετε πως η Ουκρανία έχει μέλλον στην Ευρώπη;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗSvetlana Aleksievich:
«Το πιστεύω. Βρέθηκα πρόσφατα στην Ουκρανία. Επισκέφθηκα το Πανεπιστήμιο του Κιέβου, πήγα στην Μεϊντάν. Συνάντησα ανθρώπους που συνεχίζουν να πηγαίνουν εκεί, είδα πρόσωπα νέων ανθρώπων, είδα την επιθυμία τους να ζήσουν σε μια διαφορετική χώρα. Πιστεύω πως η Ουκρανία είναι η πρώτη μετασοβιετική δημοκρατία που προσπάθησα να σπάσει τον ομφάλιο λώρο με τη Ρωσία και να ανοιχτεί στον υπόλοιπο κόσμο, στην Ευρώπη. Το ότι η προσπάθεια κατέληξε σε αιματοχυσία είναι κάτι το διαφορετικό. Η Ρωσία δεν προτίθεται να εγκαταλείψει την υπόθεση. Τι είναι η Ρωσία χωρίς την Ουκρανία; Δεν είναι πια η Μεγάλη Ρωσία την οποία ονειρεύονται οι Ρώσοι. Οπότε, ναι, η Ουκρανία θα ελευθερωθεί. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει χωρίς άλλη αιματοχυσία».