Ουκρανία: Η εύθραυστη εκεχειρία

Ουκρανία: Η εύθραυστη εκεχειρία
Από Euronews
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button

Μεταξύ σποραδικών πυρών και διπλωματικών ενεργειών χαμηλής αξίας, η διαδικασία επίλυσης της κρίσης στην Ουκρανία έχει σχεδόν βαλτώσει παρά την

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μεταξύ σποραδικών πυρών και διπλωματικών ενεργειών χαμηλής αξίας, η διαδικασία επίλυσης της κρίσης στην Ουκρανία έχει σχεδόν βαλτώσει παρά την αισθητή μείωση των συγκρούσεων.

  • Ο βαρύς οπλισμός δεν έχει αποσυρθεί, αλλά σπάνια χρησιμοποιείται

  • Τα στρατεύματα ανασυντάσσονται, αλλά δεν κινούνται προς την συνοριακή γραμμή

  • Γίνεται συνεργασία για την υποστήριξη δικτύων κοινής ωφέλειας

  • Καταγράφεται μικρή πρόοδος αναφορικά με τις σχέσεις Ουκρανίας – ΕΕ και το μελλοντικό καθεστώς των περιοχών που έχουν αποσχισθεί

Συγκρούσεις χαμηλής έντασης

«Ο αριθμός των παραβιάσεων της εκεχειρίας έχει σαφώς μειωθεί από τα μέσα του περασμένου Αυγούστου, όταν είχαμε την κορύφωση των παραβιάσεων και την πιο έντονη κινητικότητα», είπε στο euronews ο Αλεξάντερ Χαγκ, αναπληρωτής επικεφαλής της αποστολής των παρατηρητών του ΟΑΣΕ στην ανατολική Ουκρανία.

Οι ανταλλαγές πυρών γίνονται κατά κύριο λόγο με όπλα μικρού βεληνεκούς όπως αυτόματα πολυβόλα και εκτοξευτές χειροβοβμίδων ή ελαφρύ οπλισμό παρότι σε μεμονωμένες περιτπώσεις βλέπουμε να χρησιμοποιείται και βαρύς οπλισμός.

Οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ αναφέρουν πως οι συγκρούσεις έχουν περιοριστεί στην περιοχή του αεροδρομίου του Ντόνετσκ και τα περίχωρα της πόλης στα δυτικά καθώς και κοντά στην πόλη Χορλίβκα.

Η στρατιωτική πλευρά της συμφωνίας

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο της Συμφωνίας του Μινσκ 2, που συμφωνήθηκε μεταξύ των πλευρών τον περασμένο Φεβρουάριο, οι Ουκρανοί και οι φιλορώσοι αυτονομιστές θα έπρεπε να έχουν αποσύρει τον βαρύ οπλισμό τους σε βάθος 15 χιλιομέτρων εκατέρωθεν των συνόρων προκειμένου να δημιουργηθεί ουδέτερη ζώνη 50 χιλιομέτρων. Σε ό,τι αφορά τις συμφωνίες, η απόσυρση θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί εντός 14 ημερών μετά την έναρξη της εκεχειρίας. Αυτό, στην πραγματικότητα, δεν συνέβη ποτέ καθώς βαρύς οπλισμός εξακολουθεί να βρίσκεται σε κάθε πλευρά όπως αναφέρει ο ΟΑΣΕ.

Η συμφωνία προέβλεπε επίσης πως τα στρατεύματα δεν θα αναδιατάσσονταν, και αυτό είναι ένα σημείο στο οποίο οι κανόνες δεν τηρήθηκαν.

Ο ουκρανικός στρατός και οι δυνάμεις της «Λαϊκής Δημοκρατία του Ντόνετσκ» και της «Λαϊκής Δημοκρατία του Λουγκάνσκ» έχουν την τάση να κινούνται προς περιοχές στις οποίες δεν υπήρχε στρατιωτική παρουσία από όταν τέθηκε σε εφαρμογή το πρωτόκολλο του Μινσκ. Δεν πρόκειται για παραβίαση καθώς δεν περνούν τα όρια. Δεν πρόκειται για καταπάτηση γης εις βάρος του αντιπάλου.

Οι δύο πλευρές επεκτείνουν την στρατιωτική τους παρουσία σε περιοχές εντός της επικράτειάς τους, έτσι ώστε να μην προκύπτει παραβίαση των διατάξεων του Μινσκ που συντελείται ακόμη και από την απλή μετεγκατάσταση των μονάδων, καθώς προβλέπεται «πάγωμα» των στρατιωτικών μονάδων.

«Με την κίνηση, οι δύο πλευρές πλησιάζουν τόσο πολύ ώστε μπορούν οι μεν να βλέπουν τους δε, αλλά επειδή δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον απαγορευμένο οπλισμό μεταφέρουν μόνο ελαφρύ», σχολιάζει ένας αξιωματούχος του ΟΑΣΕ από το Κίεβο.

Οι περισσότερες αψιμαχίες ξεσπούν ως συνέπεια των μετακινήσεων των στρατευμάτων που απαγορεύονται ρητά από τις συμφωνίες που υπεγράφησαν στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας.

«Δεν υφίσταται καμία άλλη συμφωνία»

Παρά τις παραβιάσεις, υπάρχει ακόμη ελπίδα πως η συμφωνία περιέχει καλές προοπτικές για βελτίωση καθώς προσφέρει ένα πλαίσιο και στις τρεις πλευρές ώστε να συνεχίσουν τις συνομιλίες πάνω σε συγκεκριμένα θέματα.

«Δεν υφίσταται καμία άλλη συμφωνία, δεν υπάρχει άλλη επιλογή και είναι ο μόνος δρόμος προς τα μπροστά. Αν οι εμπλεκόμενοι δεν συζητήσουν υπάρχει μόνο η στρατιωτική εναλλακτική», λέει ο αναπληρωτής επικεφαλής της αποστολής των παρατηρητών του ΟΑΣΕ στην ανατολική Ουκρανία.

Οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει σε 12 περιοχές όπου πρόκειται να γίνει αποναρκοθέτηση. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα κρίσιμο πρώτο βήμα, καθώς τα ναρκοπέδια αποτελούν πραγματικό εμπόδιο για την εκπλήρωση άλλων αποστολών, όπως των ανθρωπιστικών.

Τεχνικοί χωρίς σύνορα

Ο Βαντίμ Τσέρνις, επικεφαλής της Ουκρανικής Κρατικής Υπηρεσίας για την αποκατάσταση του Ντόνμπας, εκπροσωπεί την Ουκρανία σε τρεις τομείς: της ανθρωπιστικής βοήθειας, της κοινωνικο-οικονομικής αποκατάστασης και της αποναρκοθέτησης.

Και οι δύο πλευρές ανεφοδιάζονται μέσω των ίδιων δικτύων που δεν σέβονται το γράμμα της συμφωνίας του Μινκσ. Για την παροχή τεχνικής βοήθειας και την εξασφάλιση βασικών υπηρεσιών όπως η παροχή νερού και ηλεκτρικού, οι υπεύθυνοι υποχρεώνονται να διασχίζουν την ουδέτερη ζώνη.

«Σε αυτόν τον τομέα, η συνεργασία φαίνεται πως αποδίδει και αυτό είναι ένα θετικό δείγμα της συμφωνίας του Μινσκ», λέει ο Βαντίμ Τσέρνις. Τα στελέχη της τεχνικής βοήθειας πρέπει να εργάζονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι πολύ σημαντικό να ολοκληρωθεί η απομάκρυνση των ναρκών και να πάψουν οι συγκρούσεις σε περιοχές όπου έχει συμφωνηθεί να εργάζονται. Για την ώρα η διαδικασία εφαρμογής της συμφωνίας του Μινκ φαίνεται να επιβιώνει χάρη στα δεκάδες μικρής ή και μεσαίας σημασίας, μια που τα μεγάλα θέματα απέχουν ακόμη πολύ από το να επιλυθούν.

Τα σύνορα

«Οι παράνομες ένοπλες ομάδες, ο στρατιωτικός εξοπλισμός, οι μαχητές και οι μισθοφόροι» όπως ορίζει το πρωτόκολλο δεν έχουν αποσυρθεί πλήρως από την Ουκρανία, ενώ «το μόνιμο παρατηρητήριο στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα και η επαλήθευση από τον ΟΑΣΕ με την δημιουργία ζωνών ασφαλείας στις περιοχές κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία και την Ρωσική Ομοσπονδία» δεν έχουν οριστεί ακόμη. Σύμφωνα με τον φιλορώσο πολιτικό αναλυτή Μιχαήλ Πογκρεμπίνσκι, ο οποίος έχει βάση το Κίεβο, «ο έλεγχος των συνόρων θα επιστραφεί στην Ουκρανία μόλις οι αρχές του Κιέβου επιτρέψουν την διενέργεια αυτόνομων εκλογών. Προϋπόθεση είναι και η υιοθέτηση από τη Ράντα, το ουκρανικό κοινοβούλιο, νομοθεσίας για την αμνήστευση των εξεγερμένων μαχητών και της αυτοανακηρυχθείσας Δημοκρατίας στο Ντόνετσκ και το Λουγκάνσκ».

Αυτό σημαίνει πως οι Ουκρανοί θα μπορούσαν για παράδειγμα να διοργανώσουν ελεύθερες εκλογές σε αυτές τις περιοχές χωρίς τον έλεγχο των συνόρων με τη Ρωσία στις περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ. Σύμφωνα με την ουκρανική νομοθεσία είναι αδύνατο να διενεργηθούν εκλογές στις αυτο-ανακηρυχθείσες περιοχές. Στο άρθρο τρία της συμφωνίας του Μινσκ που αφορά την αποκέντρωση της εξουσίας, προβλέπονται οι διαδικασίες. Σύμφωνα με τη συμφωνία Μινσκ 2, η Ουκρανία θα πρέπει να προχωρήσει σε συνταγματική μεταρρύθμιση προκειμένου να αποδώσει σε αυτές τις περιοχές το δικαίωμα της αυτοδιοίκησης στη βάση ενός «ειδικού καθεστώτος». Η συνταγματική αλλαγή θα πρέπει να περάσει από μια ιδιαίτερα περίπλοκη πολιτική διαδικασία μια που οι περισσότερες πολιτικές δυνάμεις θεωρούν το «ειδικό καθεστώς» ως ένα είδος δούρειου ίππου της Ρωσίας ώστε να ασκεί μονίμως έλεγχο στην Ουκρανία.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ειδικό καθεστώς ή ειδικό κράτος;

«Είναι ξεκάθαρο πως η πολιτική των αντιπάλων μας είναι η διαίρεση της χώρας στα δύο δια της επιβολής του ειδικού καθεστώτος. Εμείς δεν είναι αυτό που θέλουμε. Πιστεύουμε πως η Ουκρανία είναι ένα ενιαίο κράτος. Αφού θέλουμε να εντάξουμε αυτές τις περιοχές στην Ουκρανία, σκεπτόμαστε έναν ιδιαίτερο τρόπο αυτοδιοίκησης τους. «Αυτό αποκαλούμε ιδιαιτερότητα της τοπικής διακυβέρνησης», είπε αποκλειστικά στο euronews ο πρόεδρος του ουκρανικού κοινοβουλίου Βολοντίμιρ Γκρόυσμαν.

Η απόφαση του Ουκρανού προέδρου Πέτρο Ποροσένκο, να αποδεχθεί «ειδικό καθεστώς» εξακολουθεί να προκαλεί διαμάχες. Πολλοί υποστηρίζουν πως εξαναγκάστηκε υπό την απειλή μιας ευρείας κλίμακας στρατιωτικής επιχείρησης καθώς και ότι δέχθηκε πιέσεις από τους εγγυητές της συμφωνίας του Μινσκ, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Άλλοι λένε πως ξεπέρασε τα κυβερνητικά του όρια μη καταφέρνοντας να εξασφαλίσει την έγκριση του κοινοβουλίου.

Ως εκ τούτου, τα σημαντικότερα σημεία της συμφωνίας του Μινσκ απέχουν πολύ από το να εφαρμοστούν.

Το παζλ της ευρωπαϊκής στρατηγικής

Η παρούσα αδιέξοδη κατάσταση θα μπορούσε να παγιωθεί σε de facto αν και χωρίς επίσημη αναγνώριση διχασμό της Ουκρανίας. Μόνο μια ολοκληρωμένη συμφωνία στην Ανατολική Ευρώπη που θα περιλαμβάνει την Ουκρανία, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ θα μπορούσε να οδηγήσει σε λύση στο γεωπολιτικό παζλ. Δυτικές διπλωματικές πηγές στο Κίεβο υποστηρίζουν πως επιθυμούν η Μόσχα να υποχωρήσει από την αρνητική της στάση στην σχέση Ουκρανίας – ΕΕ που θα επικυρωθεί με την συμφωνία που τίθεται σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2016.

Υπό τις παρούσες συνθήκες δεν διαφαίνεται καμία πρόθεση από την πλευρά της Ρωσίας να απορροφήσει τις πολιτικές επιπτώσεις από την επισημοποίηση μιας στενότερης σχέσης μεταξύ Κιέβου και Βρυξελλών. Στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής υιοθετήθηκε απόφαση επιβολής κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας. Μια από τις αιτίες είναι η συμφωνία σύνδεσης Ουκρανίας – ΕΕ την οποία δεν βλέπει με καλό μάτι η Μόσχα. Πολλοί λίγοι είναι οι πολιτικοί αναλυτές και διπλωμάτες εντός και εκτός Ουκρανίας που θεωρούν ότι το παρών status quo στην Ουκρανία και την ανατολική Ευρώπη ήταν (και θα παραμείνει) ο στόχος για το Κρεμλίνο όταν προχώρησε στην προσάρτηση της Κριμαίας και υποστήριξε την εξέγερση στο Ντόνμπας.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Παρακολουθείστε την συνέντευξη του Αλεξάντερ Χαγκ, αναπληρωτή επικεφαλής της αποστολής των παρατηρητών του ΟΑΣΕ στην ανατολική Ουκρανία

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Ουκρανία: Νέο μπαράζ ρωσικών πληγμάτων

Μακελειό στη Μόσχα: Χειροπέδες σε εννέα υπόπτους στο Τατζικιστάν

Πόλεμος στην Ουκρανία: Στους 50.000 οι αγνοούμενοι