Υποστηρικτές και πολέμιοι δίνουν σκληρή μάχη για να πείσουν τους πολίτες
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ Τουρκία ψηφίζει την Κυριακή (16/4) για το αν θα χορηγήσει σημαντικές νέες εξουσίες στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η προτεινόμενη συνταγματική μεταρρύθμιση θα σηματοδοτήσει μία από τις μεγαλύτερες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο διοικείται η χώρα, εδώ και περίπου έναν αιώνα.
Οι επικριτές κάνουν λόγο για πραξικόπημα και υπερσυγκέντρωση εξουσιών ενώ οι υποστηρικτές του Ερντογάν εκτιμούν ότι θα φέρει σταθερότητα στη χώρα.
Σε αυτό το άρθρο, εξετάζουμε τι αλλάζει με το δημοψήφισμα στην Τουρκία, αλλά και ποιες είναι οι επιπτώσεις για την διεθνή κοινότητα.
Τι αφορά το δημοψήφισμα;
Οι Τούρκοι καλούνται να εγκρίνουν ή να απορρίψουν ένα νέο σχέδιο συντάγματος το οποίο θα αλλάξει το πολίτευμα της χώρας από κοινοβουλευτική σε προεδρική δημοκρατία.
Εφ’ όσον εγκριθεί…
- Σήμερα ο Πρόεδρος, είναι μόνο αρχηγός του κράτους, όμως θα είναι τόσο αρχηγός του κράτους, όσο και επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας
- Καταργείται η θέση του πρωθυπουργού, ενώ θεσπίζεται θέση αντιπροέδρου
- Ο πρόεδρος είναι σε θέση να εκδίδει διατάγματα, να κηρύσσει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να διορίζει υπουργούς και ανώτατους αξιωματούχους.
- Ο πρόεδρος μπορεί να υπηρετήσει δύο πενταετείς θητείες.
- Βουλευτικές και προεδρικές εκλογές διεξάγονται κάθε πέντε χρόνια, την ίδια ημέρα.
- Το κοινοβούλιο μπορεί να ξεκινήσει έρευνα ή να αποδώσει κατηγορίες εναντίον του προέδρου, εφόσον η πλειοψηφίας πει το «ναι». Χρειάζεται πλειοψηφία δύο τρίτων για να στείλει τον πρόεδρο σε δίκη.
Ποια είναι τα επιχειρήματα υπέρ της συνταγματικής μεταρρύθμισης;
Οι υποστηρικτές του Ερντογάν βλέπουν το σχέδιο ως εγγύηση σταθερότητας σε μια περίοδο αναταραχής.
Υποστηρίζουν ότι η ασφάλεια της Τουρκίας απειλείται από τους πολέμους στη γειτονική Συρία και το Ιράκ, αλλά και από τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους των Τζιχαντιστών και των Κούρδων.
Σημειώνουν ακόμη ότι είναι μια ευκαιρία εκσυγχρονισμού του συντάγματος της Τουρκίας, το οποίο και ψηφίστηκε μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980.
Οι υποστηρικτές του Ερντογάν προσθέτουν ότι θα βελτιωθεί η διαδικασία λήψης αποφάσεων, επειδή δεν θα υπάρχει σύγκρουση μεταξύ Προέδρου και Πρωθυπουργού.
Ποια είναι τα επιχειρήματα κατά της συνταγματικής μεταρρύθμισης;
Ο ισχυρισμός ότι οι αλλαγές θα φέρουν σταθερότητα και τελικά θα αποφευχθούν οι ασταθείς κυβερνητικοί συνασπισμοί δεν είναι καθόλου πειστικός, σύμφωνα με την Εσρά Οζυρέκ, αναπληρωτή καθηγητή και πρόεδρο της σχολής Σύγχρονων Τουρκικών Σπουδών του London School of Economics.
Όπως δήλωσε στο euronews, πρόεδρος και ο πρωθυπουργός διοικούσαν τη χώρα από κοινού τα τελευταία 14 χρόνια, χωρίς να υπάρξει πρόβλημα, ενώ ποτέ δεν σχηματίστηκε κυβερνητικός συνασπισμός.
Αλλά η βασική ανησυχία είναι ότι κανείς δεν θα μπορεί να ελέγξει την δύναμη του Ερντογάν.
«Αυτός θα είναι αρχηγός του κράτους, επικεφαλής της κυβέρνησης, ενώ θα έχει πλήρη εξουσία επί του δικαστικού σώματος», πρόσθεσε η δρ. Οζυρέκ.
«Θα έχει την εξουσία να εκδίδει διατάγματα, κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό. Το κοινοβούλιο δεν θα έχει ρόλο και εξουσίες».
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠώς φτάσαμε ως εδώ;
Στην Τουρκία, η συζήτηση για την θέσπιση προεδρικού συστήματος κρατάει χρόνια. Το 2007, η Τουρκία υιοθέτησε ένα ημι-προεδρικό σύστημα, αφού πλέον οι πολίτες και όχι οι βουλευτές εξέλεγαν τον πρόεδρο της χώρας. Έτσι το 2014, ο Ερντογάν έγινε ο πρώτος άμεσα εκλεγμένος πρόεδρος της Τουρκίας.
Όμως στόχος ήταν η υπερψήφιση ενός «καθαρού» προεδρικού συστήματος.
Αναλυτές υποστηρίζουν ότι η περσινή αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος έδωσε στον Ερντογάν τη δικαιολογία που χρειαζόταν.
«Αμέσως μετά την απόπειρα πραξικοπήματος ο Πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι ήταν μια θεόσταλτη ευκαιρία» υποστηρίζει η Δρ. Οζυρέκ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Τώρα μπορούμε να κάνουμε πράγματα που δεν μπορούσαμε να κάνουμε λίγο καιρό πριν».
«Χρησιμοποίησε την απόπειρα πραξικοπήματος ως πρόσχημα, με στόχο τον περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών. Φίμωσε τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τελικά κατάφερε σημαντικό πλήγμα στη δημοκρατία».
Από το πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου, έχουν συλληφθεί 46.875 άνθρωποι.
Από αυτούς, οι 4.070 είναι δικαστές και εισαγγελείς, ενώ 7.316 είναι πανεπιστημιακοί. Ακόμη 162 δημοσιογράφοι συνελήφθησαν, σύμφωνα με την ιστοσελίδα turkeypurge.com που καταγράφει όσα ακολούθησαν την απόπειρα πραξικοπήματος.
«Οι άνθρωποι που έχουν δύναμη και φωνή, που μπορούν να πουν όχι στο δημοψήφισμα είναι στη φυλακή» υποστήριξε η Δρ. Οζυρέκ και πρόσθεσε:
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης, όλων των αριστερών πολιτικών κομμάτων, σημαντικός αριθμός βουλευτών, εκλεγμένοι δήμαρχοι, πάνω από εκατό δημοσιογράφοι και ακαδημαϊκοί βρίσκονται πίσω από τα σίδερα. Αυτή τη στιγμή η Τουρκία έχει τους πιο μορφωμένους κρατουμένους στον κόσμο»
Τι θα σημαίνει το «ναι» για την Τουρκία;
Το κοινοβούλιο της Τουρκίας θα χάσει κάθε ουσιαστική εξουσία, σύμφωνα με τον Μπρετ Γουίλσον, καθηγητή τουρκικής ιστορίας του Ευρωπαϊκού Κεντρικού Πανεπιστημίου.
«Το παράξενο είναι ότι ακόμη και σήμερα ο πρόεδρος βασικά μπορεί να κάνει ό, τι θέλει, αν και θεωρητικά υπάρχει ένα σύστημα που τον ελέγχει,» πρόσθεσε ο Γουίλσον. «Κατά κάποιο τρόπο είναι μια τυπική διαδικασία, αλλά ουσιαστικά θα εξαλείψει κάθε πιθανό έλεγχο της προεδρικής εξουσίας.
«Η Τουρκία σαφώς θα γίνει μια χώρα λιγότερο δημοκρατική και θα πρέπει να πορευτεί για μεγάλο χρονικό διάστημα με αυτό το σύνταγμα, αφού οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις δεν είναι εύκολη υπόθεση»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣημαντικές θα είναι και οι απώλειες για τους Κούρδους, αφού η κοινοβουλευτική τους παρουσία θα υποβαθμιστεί σημαντικά.
Εφ’ όσον εγκριθούν από τους πολίτες, οι αλλαγές θα τεθούν σε ισχύ το 2019. Αυτό σημαίνει πως ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2029.
Οι σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση
Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται την Τουρκία, ώστε να ελέγξει τις μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη, η προοπτική ένταξης της χώρας στην ΕΕ χάνει συνεχώς την δυναμική της.
Η Άγκυρα άρχισε τις συνομιλίες με τις Βρυξέλλες το 2005, αλλά πρόσφατα γεγονότα έχουν κλονίσει την ήδη εύθραυστη σχέση.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟμάδα ευρωβουλευτών ζητεί την αναστολή των συνομιλιών μετά την πολιτική καταστολής που ακολούθησε ο Ερντογάν στην περίοδο μετά την απόπειρα πραξικοπήματος. Παράλληλα το Συμβούλιο της Ευρώπης- επισημαίνει ότι «η ελευθερία της έκφρασης και ο δημοκρατικός διάλογος στην Τουρκία έχουν συρρικνωθεί ανησυχητικά» από τον τον περασμένο Ιούλιο.
Πρόσφατα, ο Ερντογάν κατηγόρησε τη Γερμανία για «φασιστικές ενέργειες».
Οι βαριές κατηγορίες ήρθαν μετά την ακύρωση πολιτικών συγκεντρώσεων που στόχο είχαν να κερδίσουν την στήριξη του 1,5 εκατομμυρίου Τούρκων πολιτών που ζουν στη Γερμανία.
«Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να γνωρίζουν ότι η καλυμμένη υποστήριξή στο«όχι», πραγματικά θα βλάψει τους αντιπάλους της συνταγματικής μεταρρύθμισης. Τελικά, χαρίζει στο «ναι» άφθονα πυρομαχικά» έγραψε ο Μπουρχανετίν Ντουράν στην Σαμπάχ