«Ο Αληθινός»: Πέντε τραγούδια για την ενηλικίωση και την απώλεια

Πνευματικά Δικαιώματα

Δημοσιεύθηκε 21/12/2017 - 16:00

Η Αργυρώ Χιώτη και η ομάδα VASISTAS παρουσιάζουν πέντε παραμύθια - τραγούδια, στο θέατρο Πόρτα, από τις 23 Δεκεμβρίου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μια ανάσα πριν από τα Χριστούγεννα, **στις 23 Δεκεμβρίου, η Αργυρώ Χιώτη και η ομάδα VASISTAS **ανεβάζουν την καινούργια τους παράσταση, τον «Αληθινό» στο θέατρο Πόρτα. Είναι η ανοιχτή επιστολή τεσσάρων κοριτσιών, με τη μορφή τραγουδιού, που βασίζεται σε μικρασιάτικα παραμύθια. Μια παράσταση που σηματοδοτεί μια ιδιότυπη ενηλικίωση, που θέλει όμως ταυτόχρονα να είναι κι ένα φάρμακο σε αυτό που ζούμε, ένα κάλεσμα για επικοινωνία, μέσα από το βίο και τον αγώνα ζωής που έδωσαν οι άνθρωποι μιας άλλης γενιάς. Γιατί η αφήγηση ιστοριών είναι η βάση σύνδεσης κάθε ομάδας, αλλά και το βασικό δομικό υλικό της τέχνης του θεάτρου.

Αντλώντας λοιπόν υλικό και διασκευάζοντας ηχογραφημένα μικρασιάτικα παραμύθια-αφηγήσεις, όπως τα μετέφερε η γιαγιά Αργυρώ (Χιώτη), ο Αληθινός γλιστράει σε ένα συμβολικό και ποιητικό σύμπαν πάντα με άξονα την προσωπική σύνδεση με τους προγόνους μας και τον επαναπροσδιορισμό του παρόντος.

Με όχημα τη μουσική, δημιουργώντας τη συνθήκη μιας ονειρικής συναυλίας, ένα γυναικείο ποπ συγκρότημα με τη χρήση μικροφώνων, μουσικών οργάνων και ηλεκτρονικών ήχων, μετατρέπει τις ιστορίες του σε τραγούδι. Τα μέλη του συλλογίζονται πάνω στις προσωπικές τους πορείες, επιλογές, αλήθειες και φαινόμενα που τα καθόρισαν. Τι μένει στην πραγματικότητα από μια προφορική αφήγηση ενός παραμυθιού που ταξιδεύει στο χρόνο; Ποια αλήθεια διασώζεται; Της μνήμης ή της καρδιάς; Της ιστορίας ή της εμπειρίας της αφήγησης;

Βγαλμένα από την προφορική παράδοση των Ελλήνων της Σμύρνης, παραμύθια όπως «Ο Αληθινός» ή «Της Τύχης τα Γραμμένα», συχνά σκληρά, ρεαλιστικά και ενίοτε αντικρουόμενα μεταξύ τους ως προς τον συλλογισμό ή την ορθότητα που μεταφέρουν, αποτελούν έναν «οδηγό επιβίωσης σε δύσκολους καιρούς». Άλλωστε, οι ιστορίες αυτές αποτελούσαν ανέκαθεν το μέσο επικοινωνίας των γηραιότερων με τους νεότερους, ήταν ο τρόπος μεταφοράς της κοσμοθεωρίας και της εμπειρίας τους για τη ζωή. Ένας τρόπος να διαπραγματευτούν την ειλικρίνεια, τη σύνδεση με τους οικείους, το ρόλο της τύχης στη ζωή σε αντιδιαστολή με τη δύναμη της θέλησης, την ελευθερία επιλογών και τα κοινωνικά δεσμά. Εσύ, άραγε, σε τι πιστεύεις και σε τι αντιστέκεσαι;

**Το κείμενο και η μουσική της παράστασης δημιουργήθηκαν από την ομάδα VASISTAS και τις ηθοποιούς κατά τη διάρκεια των προβών. Βασίζονται στις αφηγήσεις παραμυθιών της γιαγιάς Αργυρώς. **

Εμείς ζητήσαμε από την Αργυρώ Χιώτη να μας γράψει ένα κείμενο για τη μνήμη, για τα παραμύθια που θα ακούσουμε, για τη σχέση της με την οικογένειά της, για την ανάγκη και την πρόθεση αυτής της παράστασης:

**
**

*«Ξεθωριασμένο συναίσθημα η μνήμη, ναι, μια αίσθηση που λικνίζεται αδιόρατα, ένα κίτρινο ζεστό φίλτρο με θολό περίγραμμα. Μια στάση σώματος, κάποιες λεπτομέρειες του δέρματος, οι ρυτίδες, ο απόηχος της φωνής. Δεν θυμάμαι τις λέξεις, ούτε τις χρονολογίες, ούτε τις ιστορίες. Αν δεν είχα τις ηχογραφήσεις δεν θα θυμόμουν τα παραμύθια της γιαγιάς μου. Κάτι για ένα δαχτυλίδι που χάθηκε, κάτι για κάτι βρύσες, έναν τίτλο: της τύχης τα γραμμένα. Απογοητεύομαι από τη μνήμη μου, με αφήνει συχνά μόνη να πλέω σε χρόνους ασύνδετους και στιγμές μπερδεμένες. Η γιαγιά μου ήταν μια δυνατή γυναίκα, αποφασιστική, των έργων και των πράξεων. Αυτό μου έδινε, πρέζες αυτοπεποίθησης. Πέρναγα, τις έπαιρνα και ξανάφευγα. «Όσο προχωράς τόσο επιστρέφεις» λέει η Νικολίτσα στο έργο, συμφωνώ. Δεν επιστρέφεις για να μείνεις, επιστρέφεις για να δεις πιο καθαρά και να φτιάξεις την εικόνα από την αρχή ξανά, αλλιώς, τώρα. *

*Επέστρεψα τώρα στο υλικό αυτό το προσωπικό, ίσως γιατί τώρα φοβάμαι λίγο λιγότερο να αφεθώ στην κίτρινη θολούρα της μνήμης μου, να δώσω μορφή σε έναν προσωπικό συλλογισμό, να αφήσω κάτι από τη σφαίρα του συναισθήματος να αναδυθεί όπως θέλει, όπως βγαίνει. Και πάλι οριακά, είχα τάση να μην το κάνω, αλλά ήρθαν από τη μία η παρότρυνση του Θωμά (Μοσχόπουλου) και από την άλλη η γενναιόδωρη διαθεσιμότητα του Αντώνη (Αντωνόπουλου). Το ’χαμε πει: «θα περάσω δύσκολα και μπορεί να πρέπει να το πάρεις πάνω σου για ένα διάστημα», έγινε, και το πήρε πάνω του για ένα διάστημα. *

Έχω ανάγκη στη σκηνή από αλήθεια, από γλύκα και από ενσυναίσθηση. Φαντάσου ένα μακροβούτι στη θάλασσα με κρύο, με τη μύτη κλειστή και τα μάτια ανοιχτά μες το νερό. Αυτό είναι το τραγούδι του Αληθινού. Ένα τέτοιο βύθισμα στο νερό. Εκεί τα πράγματα κινούνται με άλλη ταχύτητα, ο ήχος που παράγεται φτάνει στ’ αυτιά μας πειραγμένος, ο λόγος εκεί δεν μπορεί να είναι ορθολογικός, μακραίνουν τα διαστήματα των συλλαβών, διαστέλλεται ο χρόνος, παραμορφώνεται ο ήχος. Γίνεται μουσική, και τον ακούς αλλιώς, μέσα σου.

*Από τα παραμύθια κρατήσαμε δύο πολύ βασικές εικόνες που εμπεριέχουν και τον πυρήνα των ιστοριών της γιαγιάς: τον δερβίση στο δάσος που δένει τις τύχες των ανθρώπων και το όνειρο με τις βρύσες που τρέχουν ή στάζουν, οι τύχες των ανθρώπων. «Άλλες να τρέχουνε, και άλλες άδειες, κάποιες να στάζουνε, χρυσές ανταύγειες» (απόσπασμα της Ματίνας). Πάνω σε αυτόν τον καμβά έφερε κάθε μία στην πρόβα την αφήγηση της, την προσωπική επιστολή της στη γιαγιά της. *

Με ξεπερνούσε αυτό που έγινε, με ξεπέρασε, ήταν δεδομένο ότι έπρεπε να βρούμε τρόπο να μπλέξουμε και κρατήσουμε και τις τέσσερις αυτές αφηγήσεις, συν την κεντρική του «οδηγού». Διαφορετικές γραφές, ύφος, ρυθμός, λέξεις, ανάγκη και σχέση που υφαίνεται με αυτήν, τη γιαγιά…Διαφορετικά πραγματολογικά στοιχεία, μικρές βιογραφίες, ερωτήματα. Αποκαλυπτική η αλήθεια της αφήγησης της κάθε μιας. Έφυγε πια από εμένα, ήταν υπόθεση όλων. Ένας προσωπικός υπαρξιακός συλλογισμός μέσα σε ένα σύμπαν αυτόνομο και αυτόφωτο. Αφέσου στη μουσική. Αφέσου στη μουσική. Αφέσου στη μουσική. Δεν πιστεύω στα παραμύθια. Πιστεύω όμως στους ανθρώπους, πιστεύω στα δέντρα, πιστεύω στα πουλιά και την αλήθεια τους».