Βρετανία: Γιατί ο πρωθυπουργός επιλέγεται από το κόμμα;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η εικόνα μιας χώρας να αλλάζει πρωθυπουργό χωρίς να πηγαίνει στις κάλπες ξενίζει κάπως, παρ' όλα αυτά στο Ηνωμένο Βασίλειο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το Εργατικό Κόμμα απαιτεί τη διεξαγωγή εκλογών, όμως οι κυβερνώντες Συντηρητικοί προχωρούν στην επιλογή του επόμενου (ή της επόμενης) πρωθυπουργού από τους κόλπους του κόμματός τους, απλά επειδή... μπορούνε.

Για την ακρίβεια, έχουν αυτό το δικαίωμα λόγω του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί το βρετανικό κοινοβουλευτικό σύστημα.

Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι χωρισμένο σε 650 μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες. Σε κάθε μία εξ αυτών οι ψηφοφόροι «τικάρουν» τον υποψήφιο που θέλουν να τους εκπροσωπήσει στη Βουλή των Κοινοτήτων. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο εκλεγείς θα προέρχεται είτε από το Συντηρητικό είτε από το Εργατικό Κόμμα.

Το κόμμα που εξασφαλίζει την πλειοψηφία των εδρών σχηματίζει κυβέρνηση και ο επικεφαλής αυτού του κόμματος γίνεται αυτόματα πρωθυπουργός. Οι κυβερνητικοί συνασπισμοί αποτελούν μια πιθανότητα, όμως το εκλογικό σύστημα στη Βρετανία ευνοεί τα δύο μεγαλύτερα κόμματα και ως επί το πλείστον ένα εκ των δύο παίρνει την απόλυτη πλειοψηφία - όπως ισχύει τώρα με τους Συντηρητικούς.

Με δύο λόγια, δηλαδή, οι Βρετανοί ψηφοφόροι ούτε στις εκλογές ψηφίζουν για το ποιος/ποια θα είναι πρωθυπουργός - ψηφίζουν τον βουλευτή της περιφέρειάς τους.

Από το 1922, και οι 20 Βρετανοί πρωθυπουργοί προήλθαν είτε από τους Εργατικούς είτε από τους Συντηρητικούς. Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη αυτών των κομμάτων έχουν μεγαλύτερη επιρροή ως προς το ποιος θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός. Η διαδικασία που τα κόμματα ακολουθούν για αυτήν την επιλογή φαίνεται κάπως περίπλοκη.

Στους Τόρις, οι βουλευτές αρχικά εκφράζουν την υποστήριξή τους για έναν εν δυνάμει ηγέτη. Αν υπάρχει επαρκής στήριξης, αυτό το πρόσωπο αναγορεύεται υποψήφιος. Έπειτα, όλοι οι συντηρητικοί βουλευτές μπαίνουν σε διαδικασία σειράς ψηφοφοριών, ώστε στο τέλος να μείνουν δύο υποψήφιοι. Εν τέλει, τα μέλη του κόμματος - περίπου 180.000 - επιλέγουν μεταξύ των δύο. Την τελευταία φορά τα μέλη επέλεξαν την Λιζ Τρας έναντι του Ρίσι Σούνακ.

Αν η στήριξη των βουλευτών αφορά ένα και μόνο πρόσωπο, τότε δεν υπάρχει λόγος για ψηφοφορία μεταξύ των μελών. Αυτό έγινε το 2016, όταν οι βουλευτές στήριξαν την Τερέζα Μέι μετά την παραίτηση του Ντέιβιντ Κάμερον και η Μέι έγινε αυτομάτως πρωθυπουργός.

Το Εργατικό Κόμμα από την πλευρά του έχει τη δική του διαδικασία που είναι ακόμη πιο περίπλοκη.

Όμως, δεν είχαν ψηφίσει οι Βρετανοί τον Μπόρις Τζόνσον το 2019; Ισχύει, ο Τζόνσον επελέγη από το κόμμα του μετά την παραίτηση της Τερέζα Μέι και ήταν ήδη πρωθυπουργός για πέντε μήνες πριν τις εκλογές του 2019. Όμως η στήριξη των ψηφοφόρων για το Συντηρητικό Κόμμα εδραίωσε τον Τζόνσον στο αξίωμα.

Σημειώνεται, πάντως, ότι ακόμη και σε αυτές τις εκλογές, μόλις περίπου 70.000 πολίτες είχαν την ευκαιρία να ψηφίσουν υπέρ ή κατά του Τζόνσον. Ήταν εκείνοι που ψήφιζαν στην εκλογική του περιφέρεια.

Έκτοτε είχαμε την εκλογή - και παραίτηση - της Λιζ Τρας, ενώ μέχρι το τέλος της άλλης εβδομάδας θα έχουμε την εκλογή ακόμη ενός (ή ακόμη μιας) πρωθυπουργού, χωρίς να απευθυνθεί κανένα κάλεσμα προς το σύνολο του εκλογικού σώματος.

Όσο για το αν θα γίνουν σύντομα γενικές εκλογές, η αλήθεια είναι ότι συνταγματικά δεν απαιτείται η διεξαγωγή εκλογών για τα επόμενα δύο χρόνια. Όμως, καθώς οι πρωθυπουργοί στο Ηνωμένο Βασίλειο έρχονται και παρέρχονται επιλεγμένοι από μια μικρή μερίδα του εκλογικού σώματος, πολλοί Βρετανοί διερωτώνται γιατί δεν έχουν εκείνοι καμία ευκαιρία να επηρεάσουν την επιλογή του επόμενου ηγέτη τους. Αυτό σημαίνει ότι οι ψίθυροι για πρόωρες κάλπες στο εγγύς μέλλον είναι πολύ πιθανόν να μετατραπούν σε φωνές.