Στη χώρα έχουν καταφύγει πολλοί ξένοι και αντιφρονούντες ρώσοι δημοσιογράφοι
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟι ρωσικές αρχές έχουν εξαπολύσει αρκετές επιθέσεις εναντίον μέσων μαζικής ενημέρωσης εδώ και πολλά χρόνια αλλά μετά την εισβολή στην Ουκρανία, οι επιθέσεις έγιναν σε μεγαλύτερη κλίμακα και δριμύτερες, Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα παραβίασης της ελευθεροτυπίας είναι ότι όποιος αποκαλεί πόλεμο αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία φέρει ποινική ευθύνη.
«Ήδη στις αρχές Μαρτίου, τις πρώτες μέρες μετά την καθιέρωση της στρατιωτικής λογοκρισίας, ήρθε η αστυνομία σε εμάς με όπλα και τρομοκράτησε όλους τους ασκούμενους μου που βρίσκονταν εκείνη τη στιγμή στο γραφείο σύνταξης. Απείλησαν να τους στείλουν στο μέτωπο της μάχης την επόμενη μέρα. Οι ασκούμενοι είναι νέοι σε στρατεύσιμη ηλικία. Επίσης, μας πήραν όλο τον εξοπλισμό», λέει ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας Pskovskaya Gubernia, Ντένις Καμαλιάγκιν που συνεχίζει πλέον τη δουλειά του στο Media Hub με έδρα τη Ρίγα. Η Λετονία από την αρχή του πολέμου έχει παράσχει βοήθεια σε περισσότερους από 500 εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης από την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, αλλά κυρίως από τη Ρωσία.
Τους πρώτους μήνες του πολέμου, ο υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας, έδωσε την επιλογή στους δημοσιογράφους που εργάζονταν στη Ρωσία να μετακομίσουν στη Ρίγα από τον υπουργό Εξωτερικών της Λετονίας. Η Deutsche Well και το BBC Russian Services, η Washington Post και άλλοι έχουν ανοίξει γραφεία στη Λετονία. Ηγετικά μέσα ενημέρωσης της ρωσικής αντιπολίτευσης, όπως η Meduza, η Novaya Gazeta, η τηλεόραση Current Times και το Radio Free Europe/Radio Liberty έχουν επίσης πλέον έδρα τη Ρίγα.
«Βλέπουμε τη Ρίγα ως μια στρατηγική τοποθεσία από την οποία μπορούμε να ακούσουμε τι σκέφτονται οι Ρώσοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των Ρώσων που είναι εξόριστοι. Εξακολουθούμε να έχουμε πρόσβαση σε ορισμένους από τους δημοσιογράφους και τους συναδέλφους μας που συνεχίζουν να εργάζονται κάτω από έναν πολύ σοβαρό κίνδυνο από τη Ρωσία. Και στοχεύουμε επίσης σε ρωσόφωνο κοινό στη Ρωσία, την Ευρασία, αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση», τονίζει ο επικεφαλής του Radio Free Europe/Radio Liberty, Έλμαρς Σβέκις.
Ο έλεγχος των ειδήσεων που διαψεύδει τη ρωσική προπαγάνδα καθώς και η ερευνητική δημοσιογραφία έχουν γίνει η αιχμή του δόρατος της ενημέρωσης. Για να επικοινωνήσουν με συναδέλφους και πληροφοριοδότες τους στη Ρωσία, οι δημοσιογράφοι χρησιμοποιούν ανώνυμα εργαλεία επικοινωνίας και κοινωνικά δίκτυα.
«Ακούγονται οι φωνές από τη Ρωσία. Και είναι πολύ απαραίτητο να ακουστούν. Και, φυσικά, κατά μία έννοια, μπορούμε να γίνουμε η φωνή των ανθρώπων που παρέμειναν στη Ρωσία, που δεν συμφωνούν με αυτό που συμβαίνει», υποστηρίζει ο δημοσιογράφος των Current Times, Τιμοφέι Ροζάνσκι.
Αν και η Ρωσία περιορίζει ενεργά την πρόσβαση σε ανεξάρτητα μέ σα ενημέρωσης και απειλεί όσους διαβάζουν ή βλέπουν αυτές τις δημοσιεύσεις, οι δημοσιογράφοι είναι βέβαιοι ότι το περιεχόμενο που παράγουν φτάνει σε ένα ευρύ κοινό εκατομμυρίων στη Ρωσία.
«Γνωρίζουμε ότι τον περασμένο χρόνο, στην αρχή του πολέμου και την ώρα της ανακοίνωσης της επιστράτευσης τον Σεπτέμβριο του 2022, όλα τα ανεξάρτητα μέσα είχαν ρεκόρ τηλεθέασης. Οι πολίτες ήταν πολύ πρόθυμοι να καταλάβουν τι πραγματικά συνέβαινε», δηλώνει ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας Νοβάγια Γκαζέτα, Κίριλ Μαρτίνοφ.
«Για πολλούς δημοσιογράφους, η μετακίνηση από τη Ρωσία στη Ρίγα ήταν μια προσωρινή λύση που υιοθετήθηκε βιαστικά. Ωστόσο, ήδη αντιλαμβάνονται ότι αυτή η προσωρινή λύση θα μπορούσε να διαρκέσει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, αν όχι για πάντα, μεταδίδει ο Γιάνις Λάιζανς από τη Ρίγα.