Το ψήφισμα καταδικάζει την άρνηση της γενοκτονίας και καθιερώνει την 11η Ιουλίου ως ημέρα μνήμης - Επαναφέρει την ρητορική περί απόσχισης ο ηγέτης των Σέρβων της Βοσνίας.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜία ημέρα πριν ο ΟΗΕ ψηφίσει για την καθιέρωση ετήσιας ημέρας μνήμης για την Σφαγή της Σρεμπρένιτσα το 1995, ο ηγέτης των Σερβοβόσνιων επανέφερε την απειλή περί απόσχισης της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας από την Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Η εισήγηση της Γερμανίας και της Ρουάντα σχετικά με την σφαγή πάνω από 8.000 μουσουλμάνων της Βοσνίας από Σερβοβόσνιους πυροδότησε την οργισμένη αντίδραση τόσο του Μίλοραντ Ντόντικ όσο και του Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Οι δύο ηγέτες τόνισαν πως το ψήφισμα ενοχοποιεί όλους τους Σέρβους, αν και το σχέδιο απόφασης δεν αποδίδει συλλήβδην ευθύνες στο σερβικό έθνος.
Ο Ντόντικ, ο οποίος είναι ο πρόεδρος της Ρεπούμπλικα Σρπσκα, του σερβικού κομματιού της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης το οποίο αντιπροσωπεύει περίπου τη μισή της επικράτεια, δήλωσε μέσω social media την Τετάρτη ότι το επίμαχο ψήφισμα του ΟΗΕ επιβάλλεται στη χώρα από υποστηρικτές των μουσουλμάνων Βόσνιων και θα οδηγήσει στη διαίρεσή της. «Η Βοσνία και Ερζεγοβίνη έχει φτάσει στο τέλος της ή, για να είμαι πιο ακριβής, το τέλος της ήρθε από εκείνους που ορκίστηκαν στο όνομά της. Το μόνο που μένει σε εμάς είναι να προσπαθήσουμε να είμαστε καλοί γείτονες και να χωρίσουμε ειρηνικά».
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ντόντικ απειλεί με απόσχιση των σερβικών περιοχών από την Βοσνία-Ερζεγοβίνη και ένωσή τους με την Σερβία. Τόσο σε αυτόν όσο και σε άλλους Σερβοβόσνιους αξιωματούχους έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο εν μέρει, επειδή έχουν θέσει σε κίνδυνο το ειρηνευτικό σχέδιο που τερμάτισε τον πόλεμο της Βοσνίας.
Η ψηφοφορία των 193 μελών της Γενικής Συνέλεσης του ΟΗΕ την Πέμπτη θα καταλήξει κατά πάσα πιθανότητα στον ορισμό της 11ης Ιουλίου ως «Διεθνούς Ημέρας Προβληματισμού και Μνήμης της Γενοκτονίας του 1995 στην Σρεμπρένιτσα».
Την 11η Ιουλίου 1995, Σερβοβόσνιοι εισέβαλαν στην πόλη Σρεμπρένιτσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, την οποία ο ΟΗΕ είχε κηρύξει ασφαλή περιοχή. Απήγαγαν τουλάχιστον 8.000 μουσουλμάνους Βόσνιους, άνδρες και εφήβους, τους οποίους εκτέλεσαν, ενώ καταδίωξαν και εκείνους που επεχείρησαν να διαφύγουν.
Η Σφαγή της Σρεμπρένιτσα αποτέλεσε την κορύφωση του Πολέμου της Βοσνίας (1992-95), ο οποίος ξέσπασε μετά την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας συνεπεία του εθνικισμού και των εδαφικών φιλοδοξιών, οι οποίοι έθεσαν τους Σερβοβόσνιους απέναντι στις άλλες δύο εθνότητες της χώρας, τους Κροάτες και τους Βόσνιους.
Αν και δύο δικαστήρια των Ηνωμένων Εθνών έχουν κρίνει ότι όσα συνέβησαν στην Σρεμπρένιτσα συνιστούν γενοκτονία, εν τούτοις το αρνούνται τόσο οι Σερβοβόσνιοι όσο και η Σερβία.
Το τελικό σχέδιο του ψηφίσματος περιέχει δήλωση που επαναβεβαιώνει την «αμείωτη αφοσίωση» της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ «στην διατήρηση της σταθερότητας και την ενίσχυση της ενότητας στην διαφορετικότητα στην Βοσνία και Ερζεγοβίνη». Το ψήφισμα περιέχει επίσης την απόφαση του 2007 από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, το ανώτατο δικαστήριο του ΟΗΕ, ότι όσα διαπράχθηκαν στην Σρεμπρένιτσα αποτελούν γενοκτονία.
Η πρέσβειρα της Γερμανίας στον ΟΗΕ Άντγιε Λεέντερτσε δήλωσε την περασμένη εβδομάδα πως κάθε χρόνο στις 7 Απριλίου μνημονεύεται με πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών η γενοκτονία του 1994 στην Ρουάντα, όταν η κυβέρνηση των Χούτου άρχισε να σφαγιάζει την μειονότητα των Τούτσι και τους υποστηρικτές της. Το παρόν ψήφισμα επιδιώκει να «γεμίσει το κενό», δημιουργώντας μια ξεχωριστή διεθνή ημέρα για «την μνημόνευση των θυμάτων της Σρεμπρένιτσα», είπε.
Σύμφωνα με τον καθηγητή της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κορνέλ Μεναχέμ Ρόζενσαφτ, ο οποίος είναι γιος επιζώντων του Ολοκαυτώματος, οι σφαγιασθέντες μουσουλμάνοι Βόσνιοι αξίζουν τη μνημόνευση των θανάτων τους και του τρόπου που πέθαναν, αφού η Σρεμπρένιτσα υποτίθεται ότι ήταν μια ασφαλής περιοχή, αλλά εγκαταλείφθηκε από τους Ολλανδούς κυανόκρανους που άφησαν όσους ζήτησαν καταφύγιο «να δολοφονηθούν στην δική τους βάρδια».
Από την άλλη, ο διευθυντής της Ομάδας Διεθνών Κρίσεων του ΟΗΕ Ρίτσαρντ Γκάουαν έκανε λόγο για «ατυχές timing», εξαιτίας των κατηγοριών κατά του Ισραήλ περί γενοκτονίας στην Γάζα. «Η ψηφοφορία θα δώσει την ευκαιρία για περισσότερο πολιτικό θέατρο. Περιμένω ότι η Ρωσία και η Κίνα θα τονίσουν τα ερωτήματά τους προς τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις γιατί επικεντρώνουν σε μια σφαγή που συνέβη την δεκαετία του '90 και όχι σε εκείνη που συμβαίνει στην Γάζα σήμερα», επεσήμανε ο Γκάουαν στο Associated Press.
Η Γερμανίδα πρέσβειρα ανέφερε ότι το ψήφισμα έχει την στήριξη μιας μεγάλης διαπεριφερειακής ομάδας αντιπροσωπειών. Ρωσία και Κίνα, χώρες με στενούς δεσμούς στην Σερβία, θεωρείται σίγουρο ότι θα καταψηφίσουν, όπως και η Ουγγαρία, η οποία το έχει ήδη ανακοινώσει.
Κατά τον Γκάουαν, «αν το επίπεδο της στήριξης είναι περιορισμένο, αυτό θα είναι πλήγμα για τους Βόσνιους».
Τις τελευταίες ημέρες ο Σέρβος πρόεδρος έχει επιδοθεί σε εκστρατεία προώθησης της καταψήφισης του ψηφίσματος. Όπως λέει και ο Βούτσιτς και ο Ντόντικ, τυχόν υπερψήφισή του θα ανοίξει την πόρτα για πολεμικές αποζημιώσεις. Αναλυτές από την περιοχή πάνε δε ένα βήμα παραπέρα. Τονίζουν πως, Σέρβοι αξιωματούχοι, του Βούτσιτς συμπεριλαμβανομένου, ενδεχομένως μετά την υιοθέτηση του ψηφίσματος να παραπεμφθούν σε δίκη για συνέργεια στην αιματοχυσία.
Το σχέδιο ψηφίσματος καταδικάζει «χωρίς επιφυλάξεις κάθε άρνηση της γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα ως ιστορικού γεγονότος», καθώς και «πράξεις που δοξάζουν εκείνους που έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονία από διεθνή δικαστήρια, περιλαμβανομένων εκείνων που ευθύνονται για την γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα».
Ο Σερβοβόσνιος πολιτικός ηγέτης Ράντοβαν Κάρατζιτς και ο στρατιωτικός διοικητής του Ράτκο Μλάντιτς καταδικάστηκαν για γενοκτονία στην Σρεμπρένιτσα από ειδικό δικαστήριο του ΟΗΕ στην Χάγη. Συνολικά, περίπου 50 Σερβοβόσνιοι αξιωματικοί και αξιωματούχοι του πολέμου έχουν καταδικαστεί σε μακρόχρονες ποινές κάθειρξης.