«Παραβιάζετε κυριαρχικά μας δικαιώματα» λέει στην Αθήνα το ΥΠΕΞ της Τρίπολης, «ασκούμε στην πράξη κυριαρχικά μας δικαιώματα» απαντά μέσω πηγών η Αθήνα
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Νέα δεδομένα για τους υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα διαμορφώνονται μετά την προκήρυξη του διαγωνισμού για έρευνες σε νέες θαλάσσιες περιοχές σε Πελοπόννησο και Κρήτη και την δημοσίευση της πρόσκλησης πριν μια εβδομάδα, στις 12 Ιουνίου, στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η πρόσκληση αφορά τέσσερις θαλάσσιες περιοχές: Νότια της Κρήτης 1, Νότια της Κρήτης 2, Νότια της Πελοποννήσου για τις οποίες εκδήλωσε ενδιαφέρον τον περασμένο Ιανουάριο η αμερικανική Chevron και το “ οικόπεδο” Α2 για το οποίο ενδιαφέρθηκε η Helleniq Energy.
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, μετά την εκδήλωση ενδιαφέροντος ακολουθεί προκήρυξη διαγωνισμού για την επιλογή του πλέον κατάλληλου αναδόχου, με τεχνικά και οικονομικά κριτήρια.
Αντίδραση από την Λιβύη
Στην πρόσκληση ενδιαφέροντος από την Ελληνική κυβέρνηση για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, νοτίως της Κρήτης, αντέδρασε η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης.
Σύμφωνα με την ΕΡΤ, το υπουργείο Εξωτερικών της Τρίπολης κάνει λόγο για παραβίαση εκ μέρους της Ελλάδας των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Λιβύης.
Παράλληλα, εκφράζει τις επιφυλάξεις του και τη σαφή αντίθεσή του σε οποιεσδήποτε δραστηριότητες εξερεύνησης ή γεώτρησης σε αυτές τις περιοχές, χωρίς προηγούμενη νομική συμφωνία που να σέβεται τους κανόνες του διεθνούς δικαίου.
«Η Λιβύη ανέκαθεν επιδίωκε και συνεχίζει να επιδιώκει να μετατρέψει τη λεκάνη της Μεσογείου σε χώρο συνεργασίας, ειρήνης και κοινής ανάπτυξης μεταξύ όλων των παράκτιων κρατών και ότι οι μονομερείς λύσεις οδηγούν μόνο σε περαιτέρω ένταση και πολυπλοκότητα. Με βάση αυτές τις επιφυλάξεις και αντιρρήσεις, ελπίζουμε ότι οι ελληνικές αρχές θα εξετάσουν υπεύθυνα το βάθος των ιστορικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Ζητούμε την επιδίωξη εποικοδομητικού διαλόγου και διαπραγμάτευσης ως τη μόνη επιλογή για την επίτευξη δίκαιων και ισότιμων λύσεων, βασισμένων στο ισχύον διεθνές δίκαιο και τη διατήρηση των συμφερόντων όλων», αναφέρεται μεταξύ άλλων στην ανακοίνωση του λιβυκού ΥΠΕΞ.
Η απάντηση από την Ελλάδα
«Η Ελλάδα ασκεί στην πράξη τα κυριαρχικά της δικαιώματα με σταθερή προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας», επισήμαναν μετά από αυτήν την εξέλιξη πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
«Η ελληνική κυβέρνηση δεν εγκαταλείπει τον διάλογο, πάντοτε όμως στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας», αναφέρουν οι ίδιες πηγές.
«Η αντίδραση είναι η απτή απόδειξη ότι εμείς δεν φοβόμαστε να ασκήσουμε το κυριαρχικά μας δικαιώματα» επισήμαναν στην ΕΡΤ κυβερνητικές πηγές, υπενθυμίζοντας ότι το επόμενο διάστημα ο Έλληνας ΥΠΕΞ θα επισκεφθεί τη Λιβύη.
Οι εξελίξεις αυτές προκάλεσαν πάντως και την έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα. Την άμεση ενημέρωση των πολιτικών κομμάτων και τη σύγκληση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής ζητάει το ΠΑΣΟΚ ενώ για «νέο διπλωματικό φιάσκο» της κυβέρνησης κάνει λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ.
Το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο
Το 2019 είχε υπογραφεί ένα Μνημόνιο ανάμεσα στην Τουρκία και την τότε κυβέρνηση Εθνικής Συμφιλίωσης της Λιβύης για τον καθορισμό θαλασσίων συνόρων μεταξυ Λιβύης και Τουρκίας και διαχωρισμό ΑΟΖ στη Μεσόγειο, το οποίο είχαν καταγγείλει ως παράνομο η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος αλλά και η κυβέρνηση του Τομπρουκ.
Η Κυβέρνηση του Τομπρούκ είναι το όνομα που δόθηκε στην εκλεγμένη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, η οποία προέκυψε από τις εκλογές του 2014. Το όνομα προέρχεται από την πόλη Τομπρούκ, όπου η κυβέρνηση είχε την έδρα της. Αυτή η κυβέρνηση θεωρείται η αντίπαλη της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφιλίωσης με έδρα την Τρίπολη.
Η νομιμότητα και οι νομικές συνέπειες της συμφωνίας Τουρκίας - Λιβύης είχαν αμφισβητηθεί και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού «παραβίαζε τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνονταν με το νόμο της θάλασσας και δεν μπορούσε να έχει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη». Ειδικά η Ελλάδα εστίαζε στο ότι το μνημόνιο αγνοούσε την παρουσία νησιών όπως η Κρήτη, η Κάσος, η Κάρπαθος, η ρόδος και το Καστελόριζο στον διαμοιρασμό των ζωνών μεταξύ των ακτών Τουρκίας και Λιβύης. Επί του θέματος είχε αρθρογραφήσει ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος (Το Νομικώς Ανυπόστατο του «Τουρκολιβυκού Μνημονίου» και οι Εντεύθεν Νομικές Συνέπειες στο Πεδίο του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου).
Οι κινήσεις των τελευταίων μηνών
Η Τουρκία προσπάθησε μεθοδικά, ειδικά την τελευταία διετία, να χτίσει και να αποκαταστήσει σχέσεις της και με την πλευρά της Ανατολικής Λιβύης επιδιώκοντας την αναβάθμιση του υπογραφέντος με την Τρίπολη τουρκολιβυκού μνημονίου.
Στο πλαίσιο αυτό, η Αγκυρα επαναλειτούργησε το τουρκικό προξενείο στη Βεγγάζη ενώ στις αρχές του περασμένου Απριλίου ο γιος του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, επικεφαλής του Λιβυκού Απελευθερωτικού Στρατού και ντε φάκρο αντιπροέδρου της κυβέρνησης του Τομπρούκ, έγινε δεκτός με τιμές από τον Τούρκο ομόλογό υπουργό Αμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ.
Κάπως έτσι άρχισε να αναθερμαίνεται το ενδιαφέρον, με την κορύφωση να έρχεται στις αρχές Ιουνίου, όταν το Λιβυκό Πρακτορείο Ειδήσεων LANA μετέδωσε ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης αποφάσισε τη σύσταση τεχνικής επιτροπής για τη μελέτη του παράνομου «τουρκολιβυκού μνημονίου» για την οριοθέτηση ζωνών θαλάσσιας δικαιοδοσίας.
Αν και διευκρινίστηκε ότι η σύσταση επιτροπής δεν συνιστά υιοθέτηση του μνημονίου, στην ελληνική πλευρά σήμανε συναγερμός και σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, για το επόμενο διάστημα προγραμματίζεται ταξίδι του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη, τόσο στην Τρίπολη όσο και στην Βεγγάζη, ώστε η ελληνική πλευρά να διατηρήσει και τις εύθρασυτες εσωτερικές ισορροπίες στην Λιβύη.
Οι κινήσεις της Helleniq
Ο διευθύνων σύμβουλος της Helleniq Ανδρέας Σιάμισιης ανέφερε χθες στο πλαίσιο της γενικής συνέλευσης των μετόχων ότι αναζητά εταίρους προκειμένου να συμμετάσχει στους διαγωνισμούς για κάποιες ή όλες τις διαθέσιμες περιοχές. Πρόσθεσε ότι πέρα από την τεχνική εμπειρία οι έρευνες σε μεγάλα θαλάσσια βάθη, όπως είναι η ελληνική περίπτωση, απαιτούν σημαντικά κεφάλαια της τάξης των 60-100 εκατ. δολαρίων για κάθε γεώτρηση. Συνεπώς το ρίσκο είναι μεγάλο για να το αναλάβει η εταιρεία μόνη της.
Όπως είναι γνωστό η Helleniq συμμετέχει με 30 % στην ερευνητική Κοινοπραξία με την ExxonMobil που διερευνά τις περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης για τις οποίες επίσης υπάρχουν εξελίξεις: χθες έγινε γνωστό ότι για την περιοχή νοτιοδυτικά της Κρήτης που θεωρείται πιο ενδιαφέρουσα, δεν αποκλείεται να γίνουν νέες σεισμικές έρευνες πριν τη λήψη της απόφασης για την πραγματοποίηση ή όχι γεώτρησης, η οποία (απόφαση) τοποθετείται πλέον στο 2026. Ήδη η Κοινοπραξία βρίσκεται σε φάση αξιολόγησης των σεισμικών δεδομένων που είχαν συλλεγεί κατά την πρώτη φάση των ερευνών, τα οποία φαίνεται ότι θα χρειαστεί να “ πυκνώσουν” προκειμένου να προσδιοριστούν οι πιθανοί στόχοι.