Η επίσημη επίσκεψη του Ισπανού μονάρχη συνοδεύτηκε από διμερείς συμφωνίες, γεωπολιτικές προεκτάσεις και αντιδράσεις για την κατάθεση στεφάνου στην Τιενανμέν
Ο Βασιλιάς Φελίπε ο 6ος και ο Πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, υπογράμμισαν την «φιλική συνύπαρξη» και τη «σχέση εμπιστοσύνης» που χαρακτηρίζει τους δεσμούς Ισπανίας και Κίνας, κατά τη διμερή συνάντηση στο Μέγαρο του Λαού στο Πεκίνο, στο πλαίσιο της κρατικής επίσκεψης του βασιλικού ζεύγους στην Κίνα.
Μετά την επίσημη υποδοχή στην πλατεία Τιενανμέν, οι δύο αρχηγοί κρατών επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στον διάλογο και τη συνεργασία. Ο Σι Τζινπίνγκ χαρακτήρισε τον Φελίπε ΣΤ΄ «καλό φίλο του κινεζικού λαού» και τόνισε ότι οι δύο χώρες «έχουν διαμορφώσει ένα παράδειγμα φιλικής συνύπαρξης και κοινής ανάπτυξης μεταξύ εθνών με διαφορετικές ιστορίες, πολιτισμούς και κοινωνικά συστήματα».
Ο Κινέζος ηγέτης επισήμανε ότι, απέναντι σε ένα «πολύπλοκο και μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον», ο κόσμος χρειάζεται «περισσότερες εποικοδομητικές δυνάμεις που να δεσμεύονται στην ειρήνη και την ανάπτυξη». Σε αυτό το πλαίσιο, πρότεινε την ενίσχυση της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης ανάμεσα στην Κίνα και την Ισπανία, ώστε να αποκτήσει «μεγαλύτερη δυναμική, σαφή προσανατολισμό και διεθνή επιρροή».
Από την πλευρά του, ο Φελίπε ΣΤ΄ υπενθύμισε ότι η πρώτη επίσκεψη του ισπανικού στέμματος στην Κίνα πραγματοποιήθηκε το 1978, όταν ο τότε βασιλιάς Χουάν Κάρλος ο 1ος άνοιξε ένα κανάλι κατανόησης μεταξύ των δύο χωρών. Από τότε, όπως ανέφερε ο σημερινός μονάρχης, «έχει οικοδομηθεί μια σταθερή σχέση, βασισμένη στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, τον σεβασμό και την κοινή ευημερία».
Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με την υπογραφή δέκα διμερών συμφωνιών και συμβάσεων στους τομείς της οικονομίας, του πολιτισμού, της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ανάμεσά τους, ένα Μνημόνιο Κατανόησης για τη δημιουργία κοινής επιτροπής οικονομικής συνεργασίας, που θα λειτουργεί ως «μονοαπευθυντήριο κέντρο» για τη διευκόλυνση της πρόσβασης ισπανικών εταιρειών στην κινεζική αγορά. Περιλαμβάνονταν επίσης συμφωνίες για συμπαραγωγές οπτικοακουστικών έργων, γλωσσική συνεργασία και αστροφυσική.
Η επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους ενισχύει μια περίοδο αυξανόμενης αρμονίας μεταξύ Μαδρίτης και Πεκίνου, που σηματοδοτείται από τις πρόσφατες επισκέψεις του Πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ και την άνοδο των κινεζικών επενδύσεων στην Ισπανία.
Μια αμφιλεγόμενη χειρονομία στην Τιενανμέν
Η επίσκεψη του Βασιλιά Φελίπε ΣΤ΄ και της Βασίλισσας Λετίθια στο Πεκίνο περιλάμβανε και μια συμβολική στάση στην πλατεία Τιενανμέν, σκηνή ενός από τα πιο ευαίσθητα κεφάλαια της σύγχρονης κινεζικής ιστορίας. Το μεσημέρι, οι μονάρχες κατέθεσαν στεφάνι μπροστά στο Μνημείο των Ηρώων του Λαού, έναν οβελίσκο 38 μέτρων που τιμά τους «επαναστατικούς μάρτυρες» από τους Πολέμους του Οπίου έως την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.
Αν και η χειρονομία αποτελεί μέρος του πρωτοκόλλου υψηλού επιπέδου επισκέψεων, δεν είναι υποχρεωτική. Μάλιστα, ο επίτιμος βασιλιάς Χουάν Κάρλος και η βασίλισσα Σοφία είχαν αποφύγει την κίνηση αυτή στις επισκέψεις τους το 1995 και το 2007. Σύμφωνα με Κινέζους αξιωματούχους, πρόκειται για ένδειξη σεβασμού προς την ιστορία της χώρας.
Η επίσκεψη, ωστόσο, προκάλεσε αντιδράσεις λόγω του συμβολισμού της. Η πλατεία Τιενανμέν υπήρξε το επίκεντρο των φοιτητικών διαδηλώσεων του 1989, οι οποίες καταπνίγηκαν βίαια από τον στρατό. Περισσότερο από τριάντα χρόνια μετά, το γεγονός παραμένει ταμπού στην Κίνα, όπου οποιαδήποτε δημόσια αναφορά ή μνημόνευση απαγορεύεται.
Η πράξη, συνοδευόμενη από απόδοση τιμών και τους εθνικούς ύμνους, συμβόλισε μια διμερή σχέση που οι δύο χώρες επιδιώκουν να εδραιώσουν ως πρότυπο ειρηνικής συνεργασίας και κοινής ανάπτυξης.
Η εικόνα του Φελίπε ΣΤ΄ και της Λετίθια να καταθέτουν λουλούδια εκεί ερμηνεύτηκε από δυτικούς παρατηρητές ως χειρονομία ευγένειας προς το καθεστώς του Σι Τζινπίνγκ.
Δισταγμοί στις Βρυξέλλες και μήνυμα καθησυχασμού προς τις ΗΠΑ
Το ταξίδι του βασιλικού ζεύγους στην Κίνα εντάσσεται στη στρατηγική της ισπανικής κυβέρνησης να ενισχύσει τους δεσμούς με το Πεκίνο, σε μια περίοδο εντεινόμενων εντάσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας.
Η Μονκλόα σχεδίασε την επίσκεψη ως πολιτική κίνηση, με στόχο να τοποθετήσει την Ισπανία ως προνομιακό συνομιλητή εντός της ΕΕ, σε ένα πλαίσιο εμπορικού και τεχνολογικού ανταγωνισμού μεταξύ Κίνας και Δύσης.
Ωστόσο, όχι όλοι στις Βρυξέλλες συμμερίζονται αυτόν τον ενθουσιασμό. Διπλωματικές πηγές της ΕΕ εξέφρασαν δυσαρέσκεια για αυτό που θεωρούν υπερβολικά αυτόνομη πρωτοβουλία της ισπανικής κυβέρνησης, εκτός της κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής. Κατά τις ίδιες πηγές, η κίνηση μπορεί να ερμηνευθεί ως προσπάθεια για διμερή οφέλη εις βάρος της ευρωπαϊκής συνοχής.
Την ίδια στιγμή, ο κινεζικός κρατικός Τύπος υποδέχθηκε την επίσκεψη με ενθουσιασμό, επαινώντας την «εγγύτητα της ισπανικής κυβέρνησης» και τη «χειραφετημένη στάση του Πέδρο Σάντσεθ απέναντι στην Ουάσιγκτον». Μερικά κρατικά μέσα υπογράμμισαν την άρνηση της Ισπανίας να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες που ζητούν οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρουσιάζοντάς το ως σημάδι «πολιτικής αυτονομίας» εντός του ΝΑΤΟ.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός Οικονομίας, Κάρλος Κουέρπο, που επίσης συμμετείχε στην αποστολή, προσπάθησε να ισορροπήσει την εικόνα που προέβαλαν τα κινεζικά μέσα και να καθησυχάσει τις ευρωπαϊκές ανησυχίες για μια επίσκεψη που, αν και συμβολική, φέρει έντονο γεωπολιτικό αποτύπωμα.