Στο κλαμπ των χωρών υψηλού εισοδήματος από το 1996, η Ελλάδα απέχει ακόμα πολύ από άλλες ευρωπαϊκές χώρες της ίδιας κατηγορίας. Ως «συγκλίνουσα» οικονομία χρειάζεται περισσότερες επενδύσεις και καινοτομία τονίζει ο Ιβαϊλο Ιζόβσκι, επικεφαλής οικονομολόγος Ευρώπης- Κ. Ασίας της Παγκόσμιας Τράπεζας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
To 1996 η Ελλάδα πέτυχε την μετάβαση στην κατηγορία των χωρών με υψηλά εισοδήματα. To κατώφλι που θέτει η Παγκόσμια Τράπεζα για να βρεθεί μία χώρα στην κατηγορία «υψηλών εισοδημάτων» είναι αρκετά χαμηλό, μόλις 14.000 δολάρια κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα ετησίως, για αυτό και οι διαφορές μεταξύ των χωρών σε αυτή την κατηγορία είναι αρκετά μεγάλες, όπως για παράδειγμα η απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα από τα κράτη του ευρωπαϊκού βορρά.
Οι εισοδηματικές ταξινομήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας χωρίζουν τις χώρες σε τέσσερις κατηγορίες με βάση το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημά τους (gross national income (GNI).
Ακόμα, όμως, και αυτό το επίπεδο εισοδήματος απαιτεί προσπάθεια για να διατηρηθεί όπως επισημαίνει ο Ivailo Izvorski, επικεφαλής οικονομολόγος για την περιοχή της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας της Παγκόσμιας Τράπεζας και ένας από τους συγγραφείς της τελευταίας έκθεσης της Παγκόσμιας Τράπεζας με τίτλο «Greater Heights: Η μετάβαση σε υψηλά Εισοδήματα σε Ευρώπη και Κεντρική Ασία» (Greater Heights: Growing to High Income in Europe and Central Asia).
Από το 1990, 27 χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν φθάσει σε καθεστώς υψηλού εισοδήματος, με 10 από την Ευρώπη να έχουν ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Άλλες 20 χώρες από την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία διαπίστωσαν ότι οι προοπτικές τους να εξελιχθούν σε χώρες υψηλού εισοδήματος είναι προβληματικές, με την ανησυχία ότι μπορεί να έχουν παγιδευτεί στη λεγόμενη «παγίδα μεσαίου εισοδήματος». Για να το ξεπεράσουν αυτό, οι χώρες αυτές πρέπει να υιοθετήσουν μια «Στρατηγική 3I: επενδύσεων, εισροών και καινοτομίας.»
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο euronews με αφορμή τη συμμετοχή του στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, ο ο Ivailo Izvorski εξηγεί γιατί η Ελλάδα χαρακτηρίζεται «συγκλίνουσα χώρα» (converger) και τι πρέπει να κάνει για να συνεχίσει να αναπτύσσεται.
«Οι συγκλίνουσες χώρες πρέπει να εργαστούν σκληρότερα για να φτάσουν βαθύτερα στα υψηλά εισοδήματα και να αυξήσουν το κατά κεφαλήν εισόδημα. Είναι πολύ δύσκολο να το κάνουν αυτό, αλλά είναι πολύ εύκολο να χάσουν το καθεστώς της «συγκλίνουσας οικονομίας» ή της οικονομίας υψηλού εισοδήματος. Τι πρέπει λοιπόν να κάνουν; Λοιπόν, όλες αυτές οι χώρες, και νομίζω ότι αυτό ισχύει και για την Ελλάδα, πρέπει να έχουν μια πολύ πιο δυναμική οικονομία του ιδιωτικού τομέα, έναν ιδιωτικό τομέα που βασίζεται όλο και περισσότερο στην καινοτομία.
Οι περισσότερες χώρες μεσαίου εισοδήματος δεν βασίζονται στην καινοτομία. Βασίζονται στην εισροή ξένων κεφαλαίων, ξένης τεχνογνωσίας, και στη συνέχεια, σε κάποιο σημείο, οι επιχειρήσεις γίνονται δυνατές, είναι δυνατόν να καινοτομήσουν. Και έτσι αυτό είναι που πρέπει να κάνουν αυτές οι χώρες. Σε πολλές από τις συγκλίνουσες χώρες, και υποθέτω ότι αυτό ισχύει και για την Ελλάδα, οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις με ξένες επενδύσεις είναι απλώς παραγωγικές εγκαταστάσεις των ξένων μητρικών. Πώς γίνεται λοιπόν από μια παραγωγική μονάδα, παρόλο που μπορεί να είναι πολύ παραγωγική και να παράγει πολύ ενδιαφέροντα πράγματα, να προχωρήσετε σε μια οικονομία της καινοτομίας; Αυτή είναι μια πρόκληση. Ξέρετε, κοιτούσα τις δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α, R&D) στην Ελλάδα, οι οποίες είναι περίπου 1,5%. Αυτό είναι σαφώς πολύ υψηλότερο από χώρες όπως Ρουμανία, Μάλτα, Κύπρος, Βουλγαρία, που διαθέτουν λιγότερο από 1% του ΑΕΠ για R&D. Αλλά είναι χαμηλότερο, φυσικά, από αυτό που δίνεται στο Βέλγιο, την Αυστρία, τη Γερμανία, που είναι πάνω από 3%. Η αύξηση του R&D δεν είναι μόνο καθήκον της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση μπορεί να κάνει κάποια Έρευνα και Ανάπτυξη, φυσικά, μέσω των πανεπιστημίων και ούτω καθεξής, αλλά είναι σε μεγάλο βαθμό καθήκον του ιδιωτικού τομέα. Επομένως, πώς μπορείτε να το αυξήσετε αυτό, ώστε μέσω αυτού να μπορείτε να κάνετε περισσότερη καινοτομία;»
Αναφέρατε προηγουμένως ότι υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να χαθεί το καθεστώς της συγκλίνουσας χώρας. Οι καιροί είναι ιδιαίτερα δύσκολοι για την Ευρώπη και πιθανώς για τις μικρότερες οικονομίες, όπως η Ελλάδα. Πιστεύετε ότι αυτό το δύσκολο περιβάλλον μπορεί να έχει αντίκτυπο στις συγκλίνουσες χώρες;
«Σίγουρα. Οι εξαγωγές προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για την Ελλάδα είναι περίπου 45%, σωστά; Για πολλές χώρες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας, είναι ακόμη υψηλότερες, αλλά η Ελλάδα σαφώς εξαρτάται πολύ από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις εξαγωγές της, για τις επενδύσεις της, για τον τουρισμό. Και επομένως, ό, τι συμβαίνει στην ευρύτερη Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αντίκτυπο στην αγορά σε όλες αυτές τις συγκλίνουσες χώρες, όλες τις χώρες μεσαίου εισοδήματος.
Όπως ξέρετε, φυσικά, οι εκτιμήσεις της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη έχουν μειωθεί αρκετά δραματικά από το 2024. Για φέτος είναι πλέον λιγότερο από το 1% και είναι υπάρχει ένας υψηλός κίνδυνος η ανάπτυξη να είναι ακόμη χαμηλότερη. Όλα αυτά σημαίνουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά από δύο χρόνια πολύ χαμηλής ανάπτυξης, είναι πιθανό να έχει άλλο ένα έτος πολύ χαμηλής ανάπτυξης. Και αυτό θα επηρεάσει σαφώς αρνητικά όλες τις συγκλίνουσες οικονομίες.»