Οι απειλές, οι προκλήσεις, οι δυνατότες για το φιλόδοξο σχέδιο διασύνδεσης Ινδίας- ΕΕ που προς το παρόν παραμένει στα χαρτιά
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ο Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης IMEC (India–Middle East–Europe Economic Corridor) αποτελεί μια από τις πιο φιλόδοξες σύγχρονες πρωτοβουλίες διασυνδεσιμότητας.
Στόχος του είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου διαδρόμου μεταφορών και εμπορίου που θα συνδέει την Ινδία με την Ευρώπη, μέσω της Μέσης Ανατολής, αξιοποιώντας λιμάνια, σιδηροδρομικά δίκτυα, αυτοκινητοδρόμους και ψηφιακές υποδομές.
To έργο φιλοδοξεί να αναδιαμορφώσει τους παγκόσμιους εμπορικούς χάρτες, να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις πέρα από το Σουέζ και να ενισχύσει την ενεργειακή και εφοδιαστική ασφάλεια της Ευρώπης.
Για την Ελλάδα, ο IMEC είναι μια ευκαιρία να αναβαθμίσει τον ρόλο της ως βασική πύλη εισόδου της Ευρώπης.
Τα ελληνικά λιμάνια, και ιδιαίτερα ο Πειραιάς και η Θεσσαλονίκη, μπορούν να γίνουν κρίσιμοι κόμβοι για τη μεταφόρτωση εμπορευμάτων και την περαιτέρω διανομή τους στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα. Παράλληλα, η Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει ως ενεργειακός κόμβος, συμβάλλοντας στη διαφοροποίηση των πηγών και των διαδρομών προμήθειας ενέργειας.
Ωστόσο, ο IMEC συνοδεύεται και από σημαντικές προκλήσεις: γεωπολιτικές εντάσεις, ανταγωνισμός από άλλες εμπορικές οδούς και χώρες, ανάγκη για μεγάλες επενδύσεις σε υποδομές και συντονισμό πολιτικών.
Οι προκλήσεις αυτές συζητήθηκαν αναλυτικά στην εκδήλωση με τίτλο “IMEC from potential to partnership”, που πραγματοποιήθηκε από το Balkans & Black Sea Forum "Executive Roundtable 2025" με τη συμμετοχή πρεσβευτών των εμπλεκόμενων χωρών, αναλυτών, εμπειρογνωμόνων και παραγόντων της βιομηχανίας.
Τα βασικότερα συμπεράσματα είναι:
Ο Διάδρομος IMEC χρειάζεται ξεκάθαρη καθοδήγηση και χρηματοδότηση. Το έργο ξεκίνησε ως μία πρωτοβουλία της Ινδίας, την οποία «αγκάλιασαν» ΕΕ και Σαουδική Αραβία. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλες ανάλογες πρωτοβουλίες, η Ινδία δεν έχει συστήσει συγκεκριμένο φορέα υλοποίησης του σχεδίου, ούτε έχει δεσμεύσει κεφάλαια.
Οι περισσότεροι ομιλητές συμφώνησαν ότι τα έργα θα χρειαστεί να χρηματοδοτηθούν από συμπράξεις Ινδίας και ΕΕ, ενώ καθοριστική θα είναι η συμβολή της Σαουδικής Αραβίας, αλλά και των ΗΠΑ, που καταρχάς βλέπουν θετικά το έργο, ωστόσο το εντάσσουν στην ευρύτερη ατζέντα υλοποίησης των Συμφωνιών του Αβραάμ.
Όπως επεσήμαναν οι ομιλητές, δεν είναι πιθανό η Ινδία, κυρίως λόγω διαφορετικής νοοτροπίας, να δεσμεύσει κεφάλαια και μηχανισμό για την υλοποίηση του IMEC, όπως το έκανε η Κίνα για την Πρωτοβουλία "Μία Ζώνη Ένας Δρόμος".
Η κυβέρνηση της Ινδίας διαμηνύει ότι οι χώρες πρέπει να υιοθετήσουν οι ίδιες το έργο και να αναπτύξουν εθνικά σχέδια για την υλοποίησή του.
Ο Διάδρομος θα χρειαστεί συντονισμό στην ανάπτυξη και λειτουργία των απαραίτητων υποδομών. Το έργο είναι πιο εύκολο για τα λιμάνια, ωστόσο για το σιδηρόδρομο οι δυσκολίες είναι πολλές: ανάγκη για εξεύρεση επενδυτικών κεφαλαίων, χτίσιμο των απαραίτητων γραμμών (που σε κάποιες περιπτώσεις περνάνε από περιοχές με υψηλή γεωπολιτική αστάθεια), τελωνιακή ένωση, γραφείο πωλήσεων.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ένας από τους ομιλητές: «Κάθε διάδρομος είναι τόσο δυνατός όσο το πιο αδύναμο σημείο του».
Για την Ελλάδα, η μεγάλη πρόκληση αφορά στο λιμάνι του Πειραιά. Η Ελλάδα προσπαθεί να αναδειχθεί στη βασική πύλη εισόδου του Διαδρόμου στην Ευρώπη (ανταγωνιζόμενη με Ιταλία και Γαλλία), ωστόσο το γεγονός ότι το λιμάνι του Πειραιά βρίσκεται υπό τη διοίκηση κινεζικής εταιρείας, γεννά ερωτηματικά για το πόσο θα θελήσει και θα μπορέσει να βρεθεί στο τελευταίο άκρο του IMEC.
Εναλλακτικά, όπως σημείωσαν κάποιοι από τους ομιλητές, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης θα μπορούσε να παίξει αυτό το ρόλο.
Η δεύτερη μεγάλη πρόκληση αφορά στο σιδηροδρομικό δίκτυο, που δεν είναι ανεπτυγμένο τόσο στο εσωτερικό της Ελλάδας, όσο και στις διασυνδέσεις με τις γειτονικές χώρες. Όπως επεσημάνθηκε, χωρίς ισχυρό και διασυνδεδεμένο σιδηροδρομικό δίκτυο, οι δυνατότητες αξιοποίησης του IMEC περιορίζονται σημαντικά.
Οι πολεμικές συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή «παγώνουν» τα σχέδια ανάπτυξης του Διαδρόμου. Παρότι η ένταση έχει υποχωρήσει τα τελευταία 24ωρα, η ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής παραμένει μία περιοχή υψηλών εντάσεων και συγκρούσεων, γεγονός που γεννά ερωτηματικά για το αν και πώς θα θωρακιστούν οι απαραίτητες υποδομές.
Σε ότι αφορά στην Κύπρο, η συμμετοχή της οποίας στο έργο επιβεβαιώθηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Νορέντα Μόντι στην Λευκωσία, σημειώθηκε ότι η Κύπρος μπορεί να εξελιχθεί σε περιφερειακό χαμπ για διευθύτηση διοικκητικών και λειτουργικών θεμάτων (arbitration) αξιοποιώντας την εμπειρία της στον τομέα και τη συμμετοχή της στην ΕΕ.
Ποιος θα είναι ο ρόλος των Παλαιστινίων σε αυτό το έργο;
«Οι Παλαιστίνιοι πρέπει να είναι μέρος του έργου» σημείωσαν οι ομιλητές, για παράδειγμα με σιδηροδρομικές συνδέσεις με την Ιορδανία μέσω της Δυτικής Όχθης. Ωστόσο, μία τέτοια προοπτική απαιτεί μόνιμη ειρήνη στην περιοχή.