Το αρνητικό ρεκόρ της Τουρκίας και της Ρουμανίας και η ραγδαία μείωση του ποσοστού στην Ελλάδα - Το χάσμα μεταξύ των φύλων
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Οι νέοι αποτελούν τους βασικούς μοχλούς της κοινωνικής και οικονομικής αλλαγής. Αποτελούν το πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο κάθε χώρας. Ωστόσο, στην Ευρώπη, πολλοί νέοι "δεν εργάζονται, δεν σπουδάζουν και δεν εκπαιδεύονται" (NEET).
Το 2024, το 11% των ατόμων ηλικίας 15 έως 29 ετών στην ΕΕ ήταν NEET (ακρωνύμιο από τα αγγλικά "Not in Education, Employment, or Training". Η ΕΕ επιθυμεί να μειώσει το ποσοστό αυτό κάτω από το 9% έως το 2030. Ωστόσο, από το 2024, μόνο 11 από τις 34 ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη επιτύχει αυτόν τον στόχο.
Τα ποσοστά των NEET ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Σε ορισμένες, το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων είναι ιδιαίτερα μεγάλο.
Ποιες χώρες έχουν τα υψηλότερα ποσοστά νέων ανθρώπων που δεν εργάζονται ούτε συμμετέχουν στην εκπαίδευση ή την κατάρτιση;
Νέοι "χωρις απασχόληση, εκπαίδευση ή κατάρτιση";
Σύμφωνα με τη Eurostat, το ποσοστό των νέων NEET στην ΕΕ κυμαίνεται από 4,9% στην Ολλανδία έως 19,4% στη Ρουμανία το 2024.
"Οι κακές επιδόσεις των νέων στην εκπαίδευση αποτελούν πηγή μεγάλης ανησυχίας στη Ρουμανία και είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που οδηγούν στο υψηλό ποσοστό των νέων που δεν βρίσκονται σε απασχόληση, εκπαίδευση ή κατάρτιση", διαπιστώνει η έκθεση του ΟΟΣΑ για τη Ρουμανία 2025.
Όταν συμπεριληφθούν στη λίστα οι υποψήφιες χώρες της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τα κράτη της ΕΖΕΣ, η Τουρκία καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό. Περισσότεροι από ένας στους τέσσερις νέους εκεί (25,9%) είναι NEET. Ακολουθεί η Βοσνία-Ερζεγοβίνη με 22,2%. Και οι δύο χώρες είναι υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ.
Σε γενικές γραμμές, η Νότια και η Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει πολύ υψηλότερα ποσοστά ΝΕΕΤ, ενώ η Βόρεια και η Δυτική Ευρώπη καταγράφει γενικά καλύτερες επιδόσεις.
Εκτός από την Τουρκία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ βρίσκεται και η Ελλάδα (14,2%), πίσω από Ρουμανία (19,4%), Ιταλία (15,2%), Σερβία (14,9%), και Λιθουανία (14,7%), αλλά πάνω από Κύπρο (12,9%) Βουλγαρία (12,7%) και Ουγγαρία (11,0%).
Αξίζει να σημειωθεί πως στην Ελλάδα και στην Κύπρο, σύμφωνα με την eurostat, το ποσοστό το NEET κατέγραψε εντυπωσιακή πτώση 12,2% και σχεδόν 7% αντίστοιχα, μέσα στη δεκαετία 2014 - 2024.
Μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρώπης, οι τέσσερις κατέγραψαν ποσοστά ΝΕΕΤ άνω του μέσου όρου της ΕΕ: Ιταλία (15,2%), Γαλλία (12,5%), Ηνωμένο Βασίλειο (12,1%) και Ισπανία (12%).
Η Γερμανία έχει το χαμηλότερο ποσοστό, με 8,5% των νέων να κατατάσσονται ως NEET.
Εκτός από την Ολλανδία (4,9%), στη λίστα των χωρών με ισχυρές επιδόσεις περιλαμβάνονται η Ισλανδία (5,0%), η Σουηδία (6,3%), η Νορβηγία (6,8%), η Μάλτα (7,2%), καθώς και η Ιρλανδία και η Σλοβενία (και οι δύο 7,6%). Οι χώρες αυτές επιτυγχάνουν να βοηθήσουν τους νέους να βρουν την κατάλληλη επαγγελματική πορεία.
Το χάσμα μεταξύ των χωρών είναι εντυπωσιακό. Το ποσοστό της Τουρκίας είναι υπερπενταπλάσιο από αυτό της Ολλανδίας. Ο Mehmet Ozan Özdemir και οι συνεργάτες του (2023), ακαδημαϊκοί που ανέλυσαν τα στοιχεία για τους NEET της Τουρκίας, τονίζουν ότι το χάσμα δεξιοτήτων ή η αναντιστοιχία δεξιοτήτων είναι μία από τις κύριες αιτίες του υψηλού ποσοστού NEET στην Τουρκία.
"Φαίνεται να υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των δεξιοτήτων που απαιτεί η αγορά εργασίας και των δεξιοτήτων που αποκτούν οι φοιτητές στα πανεπιστήμια", δήλωσε το γραφείο του ΟΟΣΑ στην Τουρκία στο Euronews Business, εξηγώντας τα υψηλά ποσοστά ανεργίας μεταξύ των αποφοίτων πανεπιστημίων.
Η έρευνα του ΟΟΣΑ για το 2025 υπογραμμίζει επίσης το σχετικά χαμηλό ποσοστό αποφοίτων της Τουρκίας στις θετικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά (STEM). Η έκθεση συστήνει τη στενότερη σύνδεση των πανεπιστημιακών σχολών με την αγορά εργασίας.
Χάσμα μεταξύ των φύλων: Τουρκία, Ρουμανία και Τσεχία
Το χάσμα μεταξύ των φύλων στα ποσοστά NEET είναι εντυπωσιακό σε ορισμένες χώρες. Συνολικά, οι άνδρες έχουν χαμηλότερα ποσοστά από τις γυναίκες. Κατά μέσο όρο στην ΕΕ, το 10% των νέων ανδρών είναι ΝΕΕΤ σε σύγκριση με το 12,1% των νέων γυναικών. Αυτό ισοδυναμεί με διαφορά 2,1 ποσοστιαίων μονάδων (π.μ.) ή 21%.
Τρεις χώρες αποτελούν σαφείς εξαιρέσεις. Στην Τουρκία, το 15,8% των νέων ανδρών είναι ΝΕΕΤ σε σύγκριση με το 36,4% των νέων γυναικών. Αυτό αντιστοιχεί σε ένα χάσμα 20,6 ποσοστιαίων μονάδων, ή 130%.
Στη Ρουμανία, τα ποσοστά είναι 14% για τους άνδρες και 25,2% για τις γυναίκες - ένα χάσμα 11,2 μονάδων ή 80%. Στην Τσεχία, μόνο το 3,9% των νέων ανδρών είναι NEET σε σύγκριση με το 13,3% των γυναικών. Αυτό είναι ένα χάσμα 9,4 ποσοστιαίων μονάδων, ή 241% περισσότερο.
Από τις 32 χώρες, το ποσοστό ΝΕΕΤ είναι στην πραγματικότητα υψηλότερο μεταξύ των ανδρών από ό,τι των γυναικών μόνο σε πέντε χώρες. Σε αυτές περιλαμβάνονται η Σουηδία, η Φινλανδία, η Νορβηγία, η Εσθονία και το Βέλγιο. Οι σκανδιναβικές χώρες κυριαρχούν σε αυτή την τάση.
Στην Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Σλοβακία, το ποσοστό NEET μεταξύ των γυναικών είναι επίσης πάνω από 40% υψηλότερο από ό,τι μεταξύ των ανδρών.
Άνεργοι ή εκτός αγοράς εργασίας;
Υπάρχουν δύο κύριοι λόγοι πίσω από τα ποσοστά NEET: οι νέοι είναι είτε άνεργοι είτε εκτός αγοράς εργασίας. Στις περισσότερες χώρες, το ποσοστό του εργατικού δυναμικού ετκός αγοράς είναι υψηλότερο από το ποσοστό των ανέργων, με τρεις μόνο εξαιρέσεις. Σε ολόκληρη την ΕΕ, ο μέσος όρος είναι 4,2% άνεργοι και 6,9% εκτός αγοράς.
Οι εκτός αγοράς εργασίας είναι άτομα που είτε δεν απασχολούνται και είτε δεν αναζητούν ενεργά εργασία είτε δεν είναι διαθέσιμα για εργασία. Είναι επίσης γνωστοί ως οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας.
Τα υψηλότερα ποσοστά των νέων εκτός εργατικού δυναμικού ωθούν τα ποσοστά των NEET προς τα πάνω. Στην Τουρκία, ένας στους πέντε νέους (20%) βρίσκεται εκτός του εργατικού δυναμικού. Αυτό οδηγεί την Τουρκία στο υψηλότερο συνολικό ποσοστό NEET, παρόλο που το επίσημο ποσοστό ανεργίας μεταξύ των νέων 15-29 ετών είναι μόνο 5,9%.
Το ίδιο μοτίβο εμφανίζεται και στη Ρουμανία, όπου το 5,4% είναι άνεργοι έναντι 14% εκτός εργατικού δυναμικού. Στην Ιταλία, τη Λιθουανία και τη Βουλγαρία, το ποσοστό εκτός εργατικού δυναμικού είναι 10% ή και περισσότερο.
Οι νεαρές γυναίκες στην Τουρκία εκτός αγοράς εργασίας
Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι νεαρές γυναίκες ΝΕΕΤ είναι πιο πιθανό να βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας από ό,τι οι νεαροί άνδρες, με μία μόνο εξαίρεση - την Εσθονία.
Στην ΕΕ, τα ποσοστά είναι 8,5% για τις γυναίκες και 5,3% για τους άνδρες. Στην Τουρκία, το χάσμα είναι δραματικό: σχεδόν μία στις τρεις νεαρές γυναίκες (30,5%) ηλικίας 15-29 ετών που δεν φοιτούν είναι εκτός του εργατικού δυναμικού. Το ποσοστό είναι επίσης υψηλό στη Ρουμανία, στο 21%.
Γιατί συμβαίνει αυτό στην Τουρκία; Σύμφωνα με μελέτη του 2023 του Mehmet Ozan Özdemir και των συνεργατών του, το να είσαι γυναίκα και παντρεμένη αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο να γίνεις NEET. Τα παραδοσιακά καθήκοντα του νοικοκυριού, όπως οι δουλειές του σπιτιού, η φροντίδα των παιδιών και η φροντίδα των ηλικιωμένων, αυξάνουν την πιθανότητα οι παντρεμένες γυναίκες να γίνουν NEET.