Η Βρετανίδα υπουργός Οικονομικών Ρέιτσελ Ριβς ανακοίνωσε αυξήσεις φόρων στον προϋπολογισμό που παρουσιάστηκε την Τετάρτη: νέοι φόροι σε ακριβά ακίνητα, μερίσματα και αποταμιεύσεις.
Η υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Rachel Reeves, εμφανίστηκε την Τετάρτη στη Βουλή για να παρουσιάσει μια κρίσιμη δήλωση προϋπολογισμού με αυξήσεις φόρων, μετά τη χωρίς προηγούμενο διαρροή από τον ανεξάρτητο δημοσιονομικό φορέα της κυβέρνησης, το Office for Budget Responsibility (OBR), που αποκάλυπτε λεπτομερώς τα μέτρα της.
Ως προς τα έσοδα, η μεγαλύτερη αλλαγή είναι ότι η κυβέρνηση θα παγώσει τα όρια εισοδήματος στα οποία εφαρμόζονται οι διαφορετικοί φορολογικοί συντελεστές της Βρετανίας, πράγμα που σημαίνει ότι όσο αυξάνονται οι μισθοί, περισσότεροι εργαζόμενοι θα μετακινούνται σε υψηλότερες κλίμακες φόρου.
Άλλα μέτρα περιλαμβάνουν έναν φόρο επαύλεων για ακίνητα υψηλής αξίας, αλλαγές στο καθεστώς φορολόγησης κεφαλαιακών κερδών και μείωση των αφορολόγητων ορίων για ιδιωτικές συντάξεις.
Σύμφωνα με τη διαρροή από το OBR, για την οποία ο οργανισμός ζήτησε συγγνώμη, η κυβέρνηση θα συγκεντρώσει 26 δισ. λίρες (30 δισ. ευρώ) το 2029–30.
Το OBR απέδωσε τη διαρροή σε «τεχνικό σφάλμα», λέγοντας ότι «ανέβηκε στην ιστοσελίδα μας πολύ νωρίς σήμερα το πρωί». Τόνισε ότι θα ενημερώσει όλες τις αρμόδιες αρχές, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Οικονομικών, με λεπτομέρειες για το περιστατικό.
Ο Tom Selby, διευθυντής δημόσιας πολιτικής στην AJ Bell, σχολίασε: «Τα καλά νέα για την υπό πίεση υπουργό Οικονομικών Rachel Reeves ήταν ότι η οικονομική εικόνα που παρουσίασε το OBR, και η λεγόμενη οικονομική 'μαύρη τρύπα' που αντιμετωπίζει, είναι λιγότερο τρομακτική απ’ όσο φοβούνταν πολλοί, κάτι που πιθανότατα εξηγεί γιατί εγκαταλείφθηκε η συζητούμενη, αντίθετη προς το μανιφέστο, αύξηση των συντελεστών φόρου εισοδήματος». Πρόσθεσε ότι «εκατομμύρια νοικοκυριά έχουν ακόμη να νιώσουν σημαντικό πόνο» μετά τις ανακοινώσεις.
Βασικές ανακοινώσεις και αντίδραση των αγορών
Σύμφωνα με το Γραφείο Ευθύνης Προϋπολογισμού (OBR), η υπουργός αναμένεται πλέον να διαθέτει δημοσιονομικό περιθώριο 21,7 δισ. λιρών, ένα μαξιλάρι για απρόβλεπτες δαπάνες, έναντι 9,9 δισ. λιρών που ήταν διαθέσιμα τον Μάρτιο. Η κυβέρνηση δεσμεύεται να χρηματοδοτεί εξ ολοκλήρου τις δημόσιες υπηρεσίες από φορολογικά έσοδα έως το 2029–30.
Το μαξιλάρι είναι απαραίτητο για να καθησυχαστούν οι χρηματαγορές και, με βάση τις αντιδράσεις των επενδυτών, η Reeves κατάφερε να κερδίσει εμπιστοσύνη. Σύμφωνα με τον Hal Cook, ανώτερο αναλυτή επενδύσεων στη Hargreaves Lansdown, «η διαρροή των προβλέψεων του OBR προκάλεσε κάποια μεταβλητότητα» στην αγορά ομολόγων, αλλά μετά την ομιλία, το 10ετές βρέθηκε κάτω από 4,45%, «κοντά στο κάτω άκρο του εύρους του μέχρι τώρα το 2025». Ο δείκτης FTSE 100 ενισχύθηκε επίσης κατά 0,6% μετά την ομιλία της Reeves, ενώ η στερλίνα κέρδισε 0,2% έναντι του δολαρίου.
Φόρος εισοδήματος: χωρίς αύξηση, αλλά περισσότεροι θα πληρώσουν περισσότερα
Η υπουργός επιβεβαίωσε ότι οι συντελεστές φόρου εισοδήματος δεν θα αυξηθούν. Ωστόσο, τα φορολογικά όρια θα παραμείνουν παγωμένα έως το 2031, μια παράταση τριών ετών, γεγονός που σημαίνει ότι όσο αυξάνονται οι μισθοί, περισσότεροι εργαζόμενοι θα μετακινούνται σε υψηλότερες κλίμακες.
Η Sarah Coles, επικεφαλής προσωπικών οικονομικών στη Hargreaves Lansdown, είπε ότι το πάγωμα λειτουργεί ως «αποτελεσματικός κρυφός φόρος», προσθέτοντας ότι κάποιος με εισόδημα 50.000 λιρών θα πληρώσει επιπλέον 8.165 λίρες στην περίοδο. Ανέφερε ότι το «fiscal drag» έχει ήδη φέρει πάνω από έξι εκατομμύρια επιπλέον ανθρώπους στην πληρωμή φόρου εισοδήματος και έχει ωθήσει 3,36 εκατ. στη μεσαία ή την ανώτερη κλίμακα. «Έχουμε χρειαστεί να παραδώσουμε επιπλέον 89 δισ. λίρες σε φόρο εισοδήματος φέτος σε σχέση με το 2021–22 ως αποτέλεσμα».
Συντάξεις: Εισάγεται πλαφόν στο salary sacrifice
Η κυβέρνηση θα περιορίσει επίσης το ποσό που μπορούν να συνεισφέρουν οι εργαζόμενοι στις συντάξεις μέσω salary sacrifice. Από τον Απρίλιο του 2029, οι εισφορές που γίνονται με αυτόν τον τρόπο θα περιορίζονται σε έως 2.000 λίρες ετησίως. Το Υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι η κίνηση θα αποφέρει 4,7 δισ. λίρες το 2029–30 και 2,6 δισ. λίρες το 2030–31.
Η Helen Morrissey, επικεφαλής ανάλυσης συνταξιοδότησης στη Hargreaves Lansdown, προειδοποίησε ότι η αλλαγή θα μπορούσε «να έχει τεράστιες επιπτώσεις στις συντάξεις των ανθρώπων». Είπε ότι ένας 22χρονος με εισόδημα 25.000 λιρών θα μπορούσε να δει το προβλεπόμενο συνταξιοδοτικό του κεφάλαιο να μειώνεται από 283.000 σε 226.000 λίρες υπό τα νέα όρια. «Σε μια περίοδο που υπάρχει τόσο μεγάλη έμφαση στην επάρκεια των συντάξεων, φαίνεται αντιφατικό να μπαίνουν εμπόδια στην ενίσχυση των εισφορών», πρόσθεσε.
Αποταμιεύσεις και μερίσματα: Φόροι προς αύξηση
Οι φόροι στα μερίσματα θα αυξηθούν κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες από το 2026. Στη βασική κλίμακα, ο συντελεστής θα αυξηθεί από 8,75% σε 10,75%, ενώ στην ανώτερη κλίμακα οι φορολογούμενοι θα πληρώνουν 35,75%, από 33,75%.
Η Sarah Coles περιέγραψε την αλλαγή ως «φορολογική επίθεση στα μερίσματα», που αντιβαίνει στις προσπάθειες ενθάρρυνσης επενδύσεων σε βρετανικές εταιρείες. Παρατήρησε ότι οι επενδυτές μπορούν να προστατεύσουν τις τοποθετήσεις τους σε λογαριασμούς ISA, αν και και αυτοί αλλάζουν.
Από τον Απρίλιο του 2027, το όριο για τα cash ISA θα μειωθεί στις 12.000 λίρες, αν και το συνολικό αφορολόγητο θα παραμείνει στις 20.000 λίρες. Τα υπόλοιπα 8.000 θα πρέπει να τοποθετούνται σε επενδύσεις όπως μετοχές. Οι αποταμιευτές ηλικίας 65 ετών και άνω θα εξακολουθούν να μπορούν να βάζουν ολόκληρες τις 20.000 λίρες σε μετρητά.
Προσέλκυση νέων εισαγωγών στο χρηματιστήριο
Η υπουργός ανακοίνωσε επίσης ότι οι νεοεισαγμένες εταιρείες θα λάβουν τριετή απαλλαγή από τον φόρο χαρτοσήμου επί των συναλλαγών (stamp duty reserve tax), σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί η ελκυστικότητα του Ηνωμένου Βασιλείου για αρχικές δημόσιες προσφορές (IPO).
Ωστόσο, οι αναλυτές αμφιβάλλουν ότι η κίνηση θα έχει μεγάλη επίδραση. Η Amisha Chohan, επικεφαλής έρευνας μετοχών στην Quilter Cheviot, είπε ότι οι θεσμικοί επενδυτές συνήθως σκέφτονται «σε ορίζοντα πέντε ετών ή περισσότερο», καθιστώντας την προσωρινή ελάφρυνση λιγότερο αποτελεσματική εκτός αν γίνει μόνιμη.
Πρόσθεσε ότι απαιτούνται επίσης προσπάθειες ώστε να μην μεταφέρονται στο εξωτερικό ή να αποσύρονται από το χρηματιστήριο ήδη εισηγμένες εταιρείες. «Η πλήρης κατάργηση του φόρου χαρτοσήμου στις μετοχές θα προσέφερε πολύ μεγαλύτερη βεβαιότητα στις βρετανικές αγορές και θα προσείλκυε περισσότερες ξένες επενδύσεις», είπε.
Φόροι στα ακίνητα
Η κυβέρνηση εισάγει έναν φόρο επαύλεων για ακίνητα άνω των 2 εκατ. λιρών, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ τον Απρίλιο του 2028. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων αξίας άνω των 2 εκατ. θα χρεώνονται με 2.500 λίρες ετησίως, και όσοι έχουν ακίνητα αξίας άνω των 5 εκατ. θα χρεώνονται με 7.500 λίρες.
Ο Mark Hughes, ειδικός στα ακίνητα στην Pure Property Finance, είπε: «Παρότι στοχεύει σε ακίνητα υψηλότερης αξίας, υπάρχει κίνδυνος να δημιουργήσει προβλήματα ρευστότητας για ιδιοκτήτες που είναι πλούσιοι σε περιουσιακά στοιχεία, αλλά ως προς τα μετρητά δεν έχουν μεγάλη ευχέρεια, πιέζοντας σε πωλήσεις και αποσταθεροποιώντας το πάνω άκρο της αγοράς».
Ο φόρος εισοδήματος στα ενοικιαστικά έσοδα των ιδιοκτητών θα αυξηθεί οριζόντια κατά 2% από το 2027. Σύμφωνα με την Coles, το νέο μέτρο μπορεί να αποθαρρύνει τους επενδυτές από την αγορά ακινήτων, ενώ «η κίνηση θα είναι επίσης εξαιρετικά δύσκολη για τους ενοικιαστές, που ήδη παλεύουν με ξέφρενα ενοίκια και μπορεί να δουν το μηνιαίο κόστος τους να αυξάνεται ξανά».
Οικονομικές προοπτικές
Η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου, η έκτη μεγαλύτερη στον κόσμο, δεν τα πάει τόσο καλά όσο θα ήλπιζε η υπουργός, με πολλούς επικριτές να κατακρίνουν την περσινή απόφαση της Reeves να επιβάλει φόρους στις επιχειρήσεις. Παρότι υπήρχαν ενδείξεις βελτίωσης στο πρώτο μισό του έτους, όταν αναπτυσσόταν ταχύτερα από τις άλλες του G7, έκτοτε εκδήλωσε εκ νέου αδυναμία.
«Η υπουργός καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην επίδειξη δημοσιονομικής σταθερότητας και την προώθηση της ατζέντας ανάπτυξης», δήλωσε ο Peter Arnold, επικεφαλής οικονομολόγος της EY UK.
Το OBR αναμένει πλέον ότι η οικονομία θα αναπτύσσεται με μέσο ρυθμό 1,5% τα επόμενα πέντε χρόνια, κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από την πρόβλεψη του Μαρτίου.
Η χαμηλότερη αύξηση του ΑΕΠ, μαζί με τις υψηλότερες αναμενόμενες τιμές στον πληθωρισμό, τους μισθούς, τις φορολογικές εισπράξεις και τις δαπάνες του δημοσίου, έχει οδηγήσει σε μια ελαφρά επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών προτού ληφθούν νέα μέτρα, σύμφωνα με το OBR. Ο δανεισμός εκτιμάται ότι θα είναι υψηλότερος κατά 6 δισ. λίρες, ενώ το πλεόνασμα του τρέχοντος προϋπολογισμού μειώνεται σε 4 δισ. λίρες το 2029–30, βάσει των εκτιμήσεών του.
Ο προϋπολογισμός προβλέπει εμπροσθοβαρή αύξηση δαπανών κατά 9 δισ. λίρες και μεταφερόμενη προς τα τελευταία χρόνια αύξηση φόρων κατά 26 δισ. λίρες. Σύμφωνα με το OBR, ο συνδυασμός αυτός διπλασιάζει το προβλεπόμενο πλεόνασμα του τρέχοντος προϋπολογισμού στα 22 δισ. λίρες το 2029–30, αλλά αφήνει το χρέος περίπου 2% του ΑΕΠ υψηλότερο από ό,τι είχε προβλεφθεί τον Μάρτιο.