Η μη επέκταση της Rwm στη Σαρδηνία έχει εθνικές και ευρωπαϊκές επιπτώσεις: παραγγελίες του ΝΑΤΟ, αμυντική βιομηχανία, θέσεις εργασίας και πολιτικές εντάσεις
Στον πόλεμο, όπως και στις επιχειρήσεις, ο χρόνος είναι το παν. Για την Rwm Italia, θυγατρική του γερμανικού ομίλου Rheinmetall, που ειδικεύεται στο σχεδιασμό και την παραγωγή οπλικών συστημάτων, πυρομαχικών, αεροπορικών βομβών, θαλάσσιων ναρκών και εκρηκτικών εξαρτημάτων, κάθε καθυστέρηση σε παραγγελίες εκατομμυρίων μπορεί να φρενάρει τις παραδόσεις, θέτοντας σε κίνδυνο τον αμυντικό σχεδιασμό και, τελικά, την ευρωπαϊκή στρατιωτική προσπάθεια.
Η καθυστέρηση, στην προκειμένη περίπτωση, οφείλεται στο πολιτικό αδιέξοδο σχετικά με την επέκταση του εργοστασίου Ντομουσνόβας στη Σαρδηνία, στην καρδιά της περιοχής Σούλτσις Ιγκλεσιέντε, λίγα χιλιόμετρα από την Ιγκλέσιας και τις πιο γνωστές παραλίες της νοτιοδυτικής Σαρδηνίας, από την Κόστα Βέρντε μέχρι τη Μασούα και τη Νεμπίντα.
Η Περιφέρεια της Σαρδηνίας, με επικεφαλής την πρόεδρο Αλεσάντρα Τόντε, δεν αποφάσισε επί της απαιτούμενης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), αφήνοντας να εκπνεύσουν οι προθεσμίες που είχε θέσει η δικαιοσύνη και ανοίγοντας το δρόμο για την ad acta ανάθεση από την κυβέρνηση.
Μεταξύ των παραγγελιών που κινδυνεύουν είναι τα καμικάζι drone, οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που είναι ικανά να παραμένουν στον αέρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα πάνω από μια περιοχή και να πλήττουν τον στόχο μόλις τον εντοπίσουν, τα οποία έχουν γίνει βασικοί παράγοντες στις πιο αιματηρές συγκρούσεις, από την Ουκρανία έως τη Μέση Ανατολή.
Στην πραγματικότητα, η παραγωγή έχει επεκταθεί πέρα από τα παραδοσιακά πυρομαχικά μεγάλου διαμετρήματος και σε πυρομαχικά παραμονής - όπως τα μοντέλα HERO που αναπτύχθηκαν σε συνεργασία με διεθνείς τεχνολογικούς εταίρους - με ένα ευρωπαϊκό βιβλίο παραγγελιών που εκτιμάται σε πάνω από 200 εκατ. ευρώ. Η Rwm πρέπει να παραδώσει σε οκτώ διαφορετικές χώρες στην Ευρώπη, κάποιες εκ των οποίων είναι μέλη του ΝΑΤΟ.
Η έκρηξη των παραγγελιών της Rwm
Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, η Rwm έχει μετατραπεί από ένα εργοστάσιο στα πρόθυρα του κλεισίματος σε στρατηγικό κόμβο της ευρωπαϊκής πολεμικής παραγωγής. Ιδρύθηκε ως εργοστάσιο κατασκευής πυρομαχικών και εκρηκτικών μηχανισμών και γνώρισε σημαντική αύξηση των παραγγελιών και της παραγωγικής ικανότητας.
Από το 2021 έως το 2023, οι συμβάσεις που συγκεντρώνει η Rwm Italia (δύο κύρια εργοστάσια στην Ιταλία, το ένα στο Γκέντι της Μπρέσια και το άλλο στο Ντομουσνόβας της Νότιας Σαρδηνίας) έχουν αυξηθεί σημαντικά: από περίπου 28 εκατ. ευρώ σε παραγγελίες το 2021 σε περισσότερα από 240 εκατ. ευρώ το 2023, δηλαδή σχεδόν δεκαπλασιασμός μέσα σε δύο χρόνια, που συνδέεται κυρίως με συμβάσεις για την προμήθεια βλημάτων 155 mm και 120 mm για τις ευρωπαϊκές ένοπλες δυνάμεις και, σε μεγάλο βαθμό, την παραγωγή πυρομαχικών συμβατών με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ.
Προκειμένου να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση, μεταξύ άλλων και για πολεμικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, το εργοστάσιο στη Σαρδηνία ενεργοποίησε νέες τεχνολογικές γραμμές, μεταπήδησε σε τρεις βάρδιες επτά ημέρες την εβδομάδα και απασχολεί περίπου 300 άτομα.
Αυτή ακριβώς η ανάπτυξη, ωστόσο, συγκρούεται τώρα με το πολιτικό και διοικητικό αδιέξοδο σχετικά με τη διεύρυνση της βιομηχανικής περιοχής.
Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ θα μπορούσαν να γίνουν καπνός, ενώ η Σαρδηνία, ανάμεσα σε τοπία που μοιάζουν με καρτ ποστάλ και ανεργία ρεκόρ, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας έντασης που εμπλέκει τον πόλεμο, την εργασία και το περιβάλλον.
Η επιλογή της Περιφέρειας είναι να μην επιλέξει
Παραμονές της προθεσμίας που έχει θέσει το Διοικητικό Δικαστήριο, η περιφερειακή κυβέρνηση επέλεξε να μην φέρει κανένα ψήφισμα προς έγκριση. Η γραμμή είναι ότι χωρίς πλήρη και ολοκληρωμένη έρευνα για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, δεν μπορεί να χορηγηθεί ΜΠΕ εκ των υστέρων.
"Η πρόεδρος Τόντε δεν έχει εγκρίνει ποτέ καμία ΜΠΕ και το συμβούλιο δεν έχει δώσει πράσινο φως. Χωρίς την ολοκλήρωση της προκαταρκτικής έρευνας, δεν θα υποβληθεί κανένα ψήφισμα", είναι η θέση που επαναλαμβάνει η περιφέρεια της Σαρδηνίας.
Μια επιλογή που φωτογραφίζει ένα βαθύ αδιέξοδο, όπου διαπλέκονται ο πασιφισμός, η περιβαλλοντική νομοθεσία, η απασχόληση και οι ευαίσθητες πολιτικές ισορροπίες μεταξύ Κάλιαρι και Ρώμης.
Τα στάδια που οδήγησαν στη δικαιοσύνη
Η υπόθεση έχει τις ρίζες της στο 2014, όταν η περιφέρεια της Σαρδηνίας, της οποίας ηγείτο τότε το κεντροαριστερό κόμμα του Φραντσέσκο Πιλιάρου, ενέκρινε την επέκταση του εργοστασίου χωρίς να ζητήσει προηγουμένως Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
Τα επόμενα χρόνια, η διαδικασία σημαδεύτηκε από διαμαρτυρίες περιβαλλοντικών οργανώσεων, προσφυγές και αναβολές. Ορισμένες οικοδομικές άδειες που χορηγήθηκαν από τους οικείους δήμους κηρύχθηκαν στη συνέχεια παράτυπες από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Μετά από προσφυγή που άσκησε η ίδια η Rwm, το Περιφερειακό Διοικητικό Δικαστήριο (ΠΔΔ) διέταξε το Συμβούλιο της τόντε να αποφανθεί επί της ΜΠΕ εντός μιας επιτακτικής προθεσμίας. Η προθεσμία αυτή έληξε χωρίς καμία απόφαση, νομιμοποιώντας πλέον, σύμφωνα με τους δικαστές, τον διορισμό κυβερνητικού επιτρόπου για να κλείσει τη διαδικασία.
Για το εργοστάσιο όπλων, η πλειοψηφία διχάστηκε
Η φύση της παραγωγής της Rwm διχάζει το ευρύ στρατόπεδο. Η Πράσινη Αριστερή Συμμαχία (Avs) ανακοίνωσε ανοιχτά την καταψήφισή της ενάντια σε οποιαδήποτε έγκριση.
"Η Avs πήρε σαφή θέση κατά της σχεδιαζόμενης επέκτασης του εργοστασίου όπλων. Πρόκειται πρώτα απ' όλα για ένα πολιτικό μήνυμα, το οποίο είναι επίσης απαραίτητο για τη δικαίωση των αρχών μας για την ειρήνη και την προστασία του περιβάλλοντος", εξηγεί η Μαρία Λάουρα Ορού, επικεφαλής της ομάδας Avs στο περιφερειακό συμβούλιο.
"Ήταν μια απόφαση που ελήφθη σε εθνικό επίπεδο και υποστηρίχθηκε με σημαντικό τρόπο από τους Bonelli και Fratoianni. Δεν θα μπορούσαμε να σηκώσουμε το πολιτικό βάρος μιας τέτοιας επιλογής, γνωρίζοντας ότι στο εργοστάσιο αυτό παράγονται όπλα και συσκευές που σκοτώνουν ανθρώπους'.
Σε εθνικό επίπεδο, το Κίνημα 5 Αστέρων - έκφραση του οποίου είναι η Τόντε - βιώνει επίσης την υπόθεση με αμηχανία. Ήταν η δεύτερη κυβέρνηση Κόντε που ανέστειλε τις εξαγωγές όπλων προς τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και σήμερα το κόμμα είναι ανοιχτά αντίθετο στις προμήθειες όπλων στην Ουκρανία. Ένα πιθανό πράσινο φως για τη διεύρυνση θα άνοιγε επομένως ένα εσωτερικό μέτωπο για την ίδια την πρόεδρο Τόντε.
Το αντίπαλο μέτωπο: «Αποτυχία της πολιτικής»
Από την κεντροδεξιά προέρχεται μια αντίθετη ανάγνωση. Ο Τζιανλουίτζι Ρουμπίου, περιφερειακός σύμβουλος των Αδελφών της Ιταλίας, κάνει λόγο για "αποτυχία της πολιτικής".
"Ζω δέκα χιλιόμετρα από το Ντομουσνόβας και αισθάνομαι καθημερινά την πίεση της εταιρείας και των εργαζομένων. Η ιδέα να διακινδυνεύσουμε το κλείσιμο ή τη συρρίκνωση δεν μπορεί καν να εξεταστεί", λέει ο Ρουμπίου, τονίζοντας ότι σε ένα πλαίσιο σοβαρής κρίσης στην απασχόληση**, "το 99,9% του πληθυσμού της επικράτειας τάσσεται περιοδικά υπέρ της επέκτασης**".
Σύμφωνα με τον Ρουμπίου, "τα έργα έχουν ήδη πραγματοποιηθεί με τη θετική γνωμοδότηση 23 φορέων για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η τελευταία πράξη εναπόκειται στο συμβούλιο, που άφησε να λήξουν οι όροι που είχε θέσει το δικαστήριο, παραδίδοντας τη διακυβέρνηση της περιοχής σε έναν επίτροπο για ιδεολογικούς λόγους".
Απασχόληση και παραγγελίες
Το ζήτημα της απασχόλησης βαραίνει στο τραπέζι. Σύμφωνα με την έκθεση 2024 Sole 24 Ore, η νότια Σαρδηνία -στην οποία γεωγραφικά περιλαμβάνεται η Σούλτσις Ιγκλεσιέντε, όπου βρίσκεται το εργοστάσιο- κατατάσσεται στην 93η θέση (από τις 107 ιταλικές επαρχίες) όσον αφορά την ποιότητα ζωής. Η Σούλτσις επιβεβαιώνεται ως μία από τις περιοχές με το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ιταλία και την Ευρώπη.
Σύμφωνα με τα συνδικάτα και τις τοπικές διοικήσεις, εκατοντάδες θέσεις εργασίας συνδέονται με το εργοστάσιο της Rwm, στις οποίες θα προστεθούν άλλες 250 με την επέκταση. Οι αντίθετες φωνές, ωστόσο, υποβαθμίζουν τις επιπτώσεις στην απασχόληση.
Η επιτροπή μετατροπής της Rwmυποστηρίζει ότι μόνο ένα μέρος των εργαζομένων απασχολείται μόνιμα, ενώ οι υπόλοιποι είναι έκτακτο προσωπικό. Αμφισβητεί επίσης την απουσία ΜΠΕ, την τοποθεσία σε περιοχή περιβαλλοντικής αξίας και τον κίνδυνο μεγάλου ατυχήματος για τους πληθυσμούς των Ντομουσνόβας, Ιγκλέσιας και Μουσέι.
Επιπλέον, η απασχόληση που δημιουργείται από ένα εργοστάσιο όπλων - σε μια περιοχή που μόνο της φέρει τα δύο τρίτα της στρατιωτικής υπηρεσίας ολόκληρης της Ιταλίας - είναι εργασία που "δεν αρέσει".
Το συνδικάτο: «Διαφοροποίηση της παραγωγής»
Στη συζήτηση σχετικά με την πιθανή επέκταση της Rwm και τις βιομηχανικές και εργασιακές επιπτώσεις στη Σούλτσις, ο γραμματέας του συνδικάτου CGIL Σαρδηνίας, Φάουστο Ντουράντε, ζητά στροφή προς την πολιτική παραγωγή και τη σταθερή απασχόληση.
Επιπλέον, το συνδικάτο CGIL απαιτεί «να μονιμοποιηθεί» το εργατικό δυναμικό, αφήνοντας οριστικά πίσω την περίοδο εργασίας που ανατίθεται σε εταιρείες προσωρινής απασχόλησης.
Όσον αφορά το αδιέξοδο που προκλήθηκε από την αναβολή της έγκρισης της υπόθεσης της επέκτασης από το Συμβούλιο, σχολιάζει ότι «πρέπει να πούμε ότι οι διοικητικές διαδικασίες και οι διαδικασίες αδειοδότησης ακολουθούν τεχνικά μονοπάτια και η πολιτική πρέπει να κάνει υπεύθυνες και συνεπείς επιλογές. Αυτοί που κυβερνούν πρέπει να αναλαμβάνουν την ευθύνη των αποφάσεων, πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για δύσκολα και αμφιλεγόμενα θέματα. Το βάρος αυτών των αποφάσεων δεν μπορεί να μεταφερθεί στους δικαστές και τα δικαστήρια ή στους κυβερνητικούς επιτρόπους που διορίζονται επειδή εκείνοι που πρέπει να αποφασίσουν δεν θέλουν να το κάνουν».