Έλενα Μαυρίδου: «Η Πτέρυγα αποτυπώνει την αγωνία, τη θύελλα σκέψεων της γυναίκας πριν γίνει μητέρα»

Πνευματικά Δικαιώματα Γιώργος Καπλανίδης

Δημοσιεύθηκε 26/02/2020 - 08:31

Μια παράσταση για την μητρότητα στο θέατρο Χώρος

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Σε ένα παράδοξο νοσοκομείο κυήσεων μας μεταφέρει η Έλενα Μαυρίδου με την νέα της παράσταση «Η πτέρυγα», που παρουσιάζεται στο θέατρο Χώρος. Στήνει έναν μικρόκοσμο, όπου η γυναίκα προσπαθεί να φέρει στη ζωή το σπλάχνο της. Ένα χώρο όπου κατοικούν άνθρωποι, φαντάσματα και οι μύχιες σκέψεις τους. Ένα σύμπαν εικόνων και βιωμάτων όπου ο χρόνος έχει παγώσει, όπου φωλιάζει η ανησυχία, η αγωνία και τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών.

Μια ενδιάμεση ζώνη αποχαιρετισμού ανεπανάληπτων στιγμών που θα μείνουν χαραγμένες για πάντα στο μυαλό και στην καρδιά, όσων πέρασαν από εκεί. Αυτά τα θραύσματα μνήμης «ανασκάπτει» η συγκεκριμένη παράσταση και το σώμα αναλαμβάνει να διηγηθεί χωρίς τη χρήση λόγου τη διαδρομή προς τον τοκετό, προς τη ζωή και το θάνατο. Να μιλήσει για το από πού έχουμε όλοι έλθει.

Με αφετηρία αληθινές συνεντεύξεις και περιστατικά, το έργο εστιάζει στη γενναία μάχη που δίνουν οι γυναίκες για να γίνουν μητέρες. Είναι για μια παράσταση που εστιάζει με χιούμορ και συγκίνηση στη μητρότητα. Είναι ένα όνειρο μια νύχτα με Πανσέληνο.

Μιλήσαμε με την Έλενα Μαυρίδου γι’ αυτή τη νέα της δουλειά, που ισορροπεί μεταξύ θεάτρου, χορού και performance και ξεκίνησε από τη δική της προσωπική περιπέτεια, όταν γέννησε την κόρη της.

- Πώς γεννήθηκε η ιδέα της «Πτέρυγας»;

Η ιδέα γεννήθηκε κατά τη διάρκεια της νοσηλείας μου στο νοσοκομείο Αλεξάνδρα όταν ήμουν έγκυος στη κόρη μου. Εκεί γνώρισα τους ρυθμούς της πτέρυγας που νοσηλευόμουν, του νοσοκομείου, το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό και πολλές γυναίκες που νοσηλεύονταν πριν την γέννα των παιδιών τους. Ο χρόνος «παγώνει» μέσα στα νοσοκομεία. Η αίσθηση των γυναικών που μένουν εκεί για καιρό είναι πως μένεις «στάσιμη», ανάμεσα σε τοίχους, υφάσματα, νερά και φάρμακα, περιμένοντας τη μεγάλη στιγμή: τη γέννα. Με κάποιο τρόπο ενσωματώνεσαι με το χώρο και τους ανθρώπους του. Οι διάδρομοι είναι σαν μια γειτονιά με πολλά σπίτια και η κάθε πόρτα δωματίου η είσοδος, που κρύβεται πίσω της μια ιστορία. Ο μικρός αυτός πολιτισμός του νοσοκομείου γίνεται σταδιακά το σπίτι των ανθρώπων που ζουν εκεί. Ανάμεσα απ’ το δωμάτιο και τον διάδρομο, απ’ τον διάδρομο ως την έξοδο και πάλι πίσω. Οι νύχτες στο νοσοκομείο είναι αυτές που με στοίχειωσαν περισσότερο. Όλα όσα συμβαίνουν στη δική μας «Πτέρυγα» στην παράστασή μας, είναι μια νύχτα με Πανσέληνο.

-Σε τι υλικό-μαρτυρίες βασιστήκατε για να συνθέσετε τη δραματουργία της παράστασης; Τι σας έκανε εντύπωση σ’ αυτό;

Τα υλικά δραματουργίας προέρχονται από πραγματικές αφηγήσεις ανθρώπων στα νοσοκομεία. Γυναίκες που νοσηλεύτηκαν πριν την εγκυμοσύνη τους. Συγκεντρώσαμε υλικό υπό τη μορφή συνεντεύξεων. Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι πως όλες οι γυναίκες πίσω απ’ τις λέξεις προσπαθούσαν να μας περιγράψουν την αίσθηση του βιώματος και αυτό δε μπορούσε να μπει σε προτάσεις. Προσπαθείς να μιλήσεις, να παγιδέψεις κάτι που δεν μπορεί να γίνει λέξεις. Είναι κάτι βιωματικό, που έχει μια αξία και δεν μπορεί να ειπωθεί εύκολα. Στραφήκαμε σε συνεντεύξεις γυναικών που δεν γέννησαν σε νοσοκομεία, θέλοντας να ανοίξουμε τα στοιχεία μας στο θέμα της γέννας και πέρα απ’ το νοσοκομείο. Και εκεί πάλι συναντήσαμε την ίδια αίσθηση. Τη μνήμη της αγωνίας για τη στιγμή αυτή. Η γέννα είναι υπό μια έννοια δίπλα στον θάνατο. Είτε είσαι σ’ ένα νοσοκομείο είτε όχι, είτε είναι μια εύκολη γέννα είτε όχι. Οι παλαιότεροι έλεγαν πως η γυναίκα στην εγκυμοσύνη είναι με το ένα πόδι στον τάφο. Οι ώρες αυτές πριν γεννήσεις είναι έντονες. Τα όνειρα, οι φόβοι και οι προσδοκίες των μελλοντικών γονέων δημιουργούν μια θύελλα σκέψεων. Αυτό με στοίχειωσε. Ο κοινός τόπος μιας εσωτερικής αγωνίας πριν το ευχάριστο γεγονός. Στην τελική μορφή της παράστασης επικεντρωθήκαμε ακριβώς σε αυτό.

-Πού συναντά το προσωπικό βίωμα τους πρωταγωνιστές του έργου;

Η παράσταση ασχολείται με τις εσωτερικές διαδρομές ενός ζευγαριού πριν τη γέννηση του παιδιού τους. Κεντρικές φιγούρες της παράστασης είναι η μνήμη και η μητέρα. Ενώ μιλάμε για μία συγκεκριμένη μητέρα στη παράσταση, ασχολούμαστε με όλες τις μητέρες. Ενώ εμπεριέχει βιωματικά στοιχεία, η παράσταση δεν είναι βιογραφία. Παρόλα αυτά είναι ένας προσωπικός εσωτερικός αποχαιρετισμός σε μια περίοδο που ήρθα σε επαφή με τη σκληρή πραγματικότητα της νοσηλείας. Φεύγοντας από το νοσοκομείο ένιωσα αλλαγμένη. Είχα την αίσθηση πως άφησα πίσω μου ένα δικό μου κομμάτι σε αυτούς τους τοίχους, που θα κρατηθεί εκεί φυλαγμένο για να προχωρήσει ένας καινούργιος άνθρωπος στη ζωή.

-Πώς θα περιγράφατε το τελικό σκηνικό αποτέλεσμα; Τι ακριβώς θα δούμε;

Οι χαρακτήρες της Πτέρυγας δεν είναι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες σύμφωνα με μια κλασική αφηγηματική γραμμή. Είναι σαν θραύσματα μνήμης. Ζωντανεύουν για λίγο και ύστερα χάνονται. Τα σώματα δεν έρχονται σε συγκρούσεις, δε μπορούν να βρουν διεξόδους διαφυγής από τις εσωτερικές τους ανησυχίες. Είναι κομμάτια στιγμών κάποιων ανθρώπων. Η μνήμη μας συγκρατεί και μεταλλάσσει ήχους που κάποτε ακούσαμε. Ο Γιώργος Μαυρίδης κι εγώ ερευνήσαμε πώς οι ήχοι αυτοί θα μπορούσαν να μετατραπούν για την παράσταση σ’ ένα μουσικό ηχοτοπίο που να μπορεί να εκφράσει αυτές τις μνήμες των χαρακτήρων συμπληρώνοντας τα κενά των σωμάτων τους. Τα νοήματα δεν ολοκληρώνονται μέσα από συγκρούσεις αλλά μέσα από μια συγκεκριμένη κινησιολογία, σιωπές και εικόνες. Όλα διαδραματίζονται σε ένα όνειρο, μια νύχτα με Πανσέληνο. Κάθε Πανσέληνο η πτέρυγα χορεύει.

-Που διαδραματίζεται όλη η δράση;

Σ’ ένα όνειρο, σ’ ένα παράδοξο νοσοκομείο κυήσεων, στις σκέψεις των ανθρώπων της Πτέρυγας.

-Πώς βλέπετε αυτό το χώρο όπου η ζωή και η μη ζωή απέχουν ελάχιστα;

Σε μια γέννα η γυναίκα βρίσκεται πολύ κοντά στη ζωή και στο θάνατο. Στην παράσταση επειδή αυτή η περιοχή γίνεται τόπος επί σκηνής, σε αυτό το παράδοξο νοσοκομείο, κατοικούν εκεί όλα τα φαντάσματα και οι φωνές που έχουμε μέσα μας.

-Ποια είναι τα ζητήματα που θέλετε να σχολιάσετε;

Η γέννα, η συντροφικότητα, η αγάπη, η μητρότητα, ο φόβος για το παιδί να είναι πρόωρο, ο φόβος της απώλειας, η δύναμη της ζωής, το μακρινό παρελθόν της γέννησης.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Είναι μια παράσταση που αφορά κυρίως γυναίκες;

Όχι. Αυτό το ερώτημα ήταν κυρίαρχο και με βασάνισε για καιρό: Ποια είναι η θέση του άντρα στη γέννα. Μοιάζει σαν ένας αφανής ήρωας που περιμένει και είναι πάντα εκεί. Πώς αισθάνεται ένας μελλοντικός πατέρας σε μια δύσκολη στιγμή; Σ’ ένα νοσοκομείο; Οι συνεντεύξεις που πήραμε απ’ τους συντρόφους γυναικών ήταν αρκετά διαφωτιστικές ως προς το ότι ο σύζυγος συνήθως αισθάνεται διακοσμητικός, γιατί αισθάνεται ότι δε μπορεί να κάνει και πολλά . Ανάμεσα στη σύντροφό του και τους γιατρούς αισθάνεται πως έχει λίγα όπλα για να συμμετάσχει σ’ αυτή την πρωτόγνωρη διαδικασία. Κι όμως, είναι αυτός που απορροφάει όλους τους κραδασμούς και στηρίζει τη γυναίκα του.

-Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας πολλών λόγων, οι γυναίκες δίνουν μάχη για να τεκνοποιήσουν.

Η μαιευτική έχει κάνει άλματα την τελευταία 20ετία. Να σκεφτεί κανείς πως στα χρόνια των δικών μας μανάδων δεν υπήρχε ακόμη ο υπέρηχος. Η σύγχρονη ιατρική έδωσε μια δυναμική στο να μπορούν όλο και περισσότερες γυναίκες που σε μια άλλη εποχή δεν είχαν καμιά πιθανότητα να τεκνοποιήσουν, να γίνουν μητέρες, δίνοντας πολλές φορές μάχη για να το πετύχουν. Και αυτό είναι ένα άλμα της ανθρωπότητας. Στον ανθρώπινο πολιτισμό η εγκυμοσύνη διαφημιζόταν ανέκαθεν ως η καλύτερη περίοδος της ζωής μιας γυναίκας. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι ένα απ’ τα μεγαλύτερα ψέματα που έχουμε στήσει εμείς οι άνθρωποι. Ενώ υπάρχουν υπέροχες και σχετικά ανώδυνες εγκυμοσύνες, στην πλειοψηφία τους έχουν δυσκολίες, απρόοπτα, πόνο και αγωνία. Όταν περνούν όλα και πάνε καλά, όλα ξεχνιούνται. Ευτυχώς που γίνεται έτσι. Οι μνήμες ξεθωριάζουν, η αγάπη του παιδιού είναι πάνω απ’ όλα. Αυτός ο μηχανισμός συντήρησης του ανθρώπινου είδους μας προστατεύει για να συνεχίσουμε, να ζήσουμε και να κάνουμε και άλλα παιδιά.

-Πώς άλλαξε η μητρότητα τη δική σας ζωή;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Την φώτισε, την τρέλανε, όμως πάνω απ’ όλα με οδήγησε σ’ ένα ποταμό αγάπης.