Μια από τις σημαντικότερες ταινίες του νεοελληνικού κινηματογράφου γίνεται μιούζικαλ. Το Σπιρτόκουτο του Γιάννη Οικονομίδη, γίνεται μουσική παράσταση από τον Γιάννη Νιάρρο και τον Αλέξανδρο Λιβιτσάνο και παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης από την Παρασκευή 11 Νοεμβρίου.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜια από τις σημαντικότερες ταινίες του νεοελληνικού κινηματογράφου γίνεται μιούζικαλ. «Το Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη γίνεται μουσική παράσταση από τον Γιάννη Νιάρρο και τον Αλέξανδρο Λιβιτσάνο και παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης από την Παρασκευή 11 Νοεμβρίου.
Στο επίκεντρο παραμένει πάντα η αθάνατη ελληνική οικογένεια, η οποία σκοτώνεται καθημερινά, μην αφήνοντας τίποτε όρθιο. Η δράση εκτυλίσσεται σε ένα μικροαστικό διαμέρισμα όπου η ζέστη είναι αφόρητη, το a/c δεν δουλεύει και η τηλεόραση παίζει αδιάκοπα. Το οικογενειακό μακελειό με πρωταγωνιστή τον Δημήτρη, ιδιοκτήτη καφετέριας δεν αργεί να ξεσπάσει. Μέσα σε μια Κυριακή του Αυγούστου όλα τινάζονται στον αέρα. Η βία χτυπάει κόκκινο, τα πρόσωπα μπαινοβγαίνουν στο «σπιρτόκουτο» με τα τραγούδια και τις μελωδίες της απόγνωσής τους. Η σύζυγος Μαρία, τα παιδιά, το υπόλοιπο σκυλολόι, όλοι εναντίον όλων, και στη μέση ο πάτερ φαμίλιας.
Η ελληνική οικογένεια που αγαπήσαμε και μισήσαμε παραμένει η ίδια, 20 χρόνια μετά την ταινία.
Στη συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 7 Νοεμβρίου, όλοι οι συντελεστές μίλησαν για τη μεγάλη παραγωγή, που η προετοιμασία της κράτησε δύο χρόνια. Η ιδέα ξεκίνησε από την Στέγη και την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, που έκαναν την πρόταση στον Γιάννη Οικονομίδη. Αυτός ανέλαβε το λιμπρέτο και την καλλιτεχνική επιμέλεια του πρότζεκτ.
Ο ίδιος όπως ομολόγησε είχε πάντα τη διαίσθηση ότι το Σπιρτόκουτο μπορούσε να γίνει μουσικό έργο, να τραγουδηθεί η ιστορία του: «Από την στιγμή που το αποφασίσαμε, τα πράγματα έγιναν λίγο μαγικά και με το σωστό τρόπο. Αρχικά ο Γιάννης Νιάρρος μπήκε ως συνθέτης, αλλά σύντομα ανέλαβε και την σκηνοθεσία. Παρέα με τον Αλέξανδρο Λιβιτσάνο έφτιαξαν αυτή την εκδοχή που πατά πάνω στην ταινία, αλλά ταυτόχρονα είναι κάτι διαφορετικό. Από τις πρώτες πρόβες που παρακολούθησα, ενθουσιάστηκα. Τα έχασα. Γέλαγα σαν χαζός από τη χαρά μου. Είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα από κάθε άποψη, τεχνική και αισθητική. Το καταλάβαμε στην πορεία. Βάλαμε μεγάλη μπουκιά στο στόμα και όπως όλα δείχνουν τελικά θα την μασήσουμε. Θα είναι ένα πρωτόγνωρο θέαμα για τα ελληνικά δεδομένα, σε πάρα πολλά επίπεδα, πέρα από την επικινδυνότητα και την τολμηρότητά του. Θα έχει τη δική του αυθυπαρξία και το δικό του πάτημα στο χωροχρόνο. Ελπίζουμε να δώσει χαρά, συγκίνηση και τροφή για σκέψη για το κοινό. Και πάνω από όλα να προσφέρει διασκέδαση».
Ο Γιάννης Νιάρρος έχει συνεργαστεί με τον Γιάννη Οικονομίδη στη μεγάλη θεατρική επιτυχία «Στέλλα Κοιμήσου», την οποία σκηνοθέτησε. Ο νεαρός ηθοποιός έπαιζε τότε τον γιο της οικογένειας Γερακάρη, που ήθελε να γίνει συνθέτης psychedelic μουσικής. Λίγα χρόνια μετά, βρίσκεται τώρα να συνθέτει μουσική για ένα μιούζικαλ και παράλληλα να υπογράφει την πρώτη του σκηνοθεσία: «Αρχίζοντας να δουλεύω πάνω σε αυτό το πρότζεκτ και αφού συναντηθήκαμε με τον Αλέξανδρο, αντιλήφθηκα ότι αυτό που θέλαμε να κάνουμε είναι να εξυπηρετήσουμε την ιστορία. Να μην κάνουμε μια περφόρμανς ή μια απλή μουσική προσέγγιση. Θέλαμε να δημιουργήσουμε το δικό μας ελληνικό μιούζικαλ. Με τη γενναιότητα που πήγε τότε ο Γιάννης να κάνει μια ρεαλιστική ταινία, όπου οι άνθρωποι έβριζαν και μιλούσαν μια αληθινή γλώσσα, έχουμε κι εμείς αντίστοιχα την ίδια αίσθηση, πλησιάζοντας στην πρεμιέρα. Έχουμε κι εμείς την απορία τι πάμε να κάνουμε ακριβώς. Είναι σαν βουτιά στο κενό. Αυτό που κάναμε ήταν να δώσουμε στην ιστορία μας μια πολύ πιο ποιητική-μουσική διάσταση. Η ιστορία όμως παραμένει. Ο κόσμος του μιούζικαλ και ο κόσμος του Σπιρτόκουτου του Γιάννη Οικονομίδη είναι δυο κόσμοι που δεν είναι συμβατοί. Εμείς αυτό το προσπεράσαμε και προσπαθήσαμε να τους κάνουμε συμβατούς. Νομίζω ότι το έχουμε καταφέρει πολύ καλά».
Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση επισημαίνει ότι είναι η πρώτη φορά που η Στέγη θα τρέξει παραγωγή που θα διαρκέσει 2,5 μήνες: «Για όσους μπήκαμε εξαρχής, αλλά και όσους μπήκαν στην πορεία σ’ αυτό το εγχείρημα, αν λέγαμε ότι μέχρι εδώ ήταν αυτή η δουλειά και τέλειωσε, πριν καν ανεβεί, θα επισήμαινα ότι υπάρχει ήδη μια αίσθηση πληρότητας και ότι περάσαμε υπέροχα. Προφανώς δεν ξέρουμε αν θα αρέσει στον κόσμο. Είναι όμως από τις περιπτώσεις που αισθανόμαστε ότι άξιζε το ρίσκο. Δεν μας απασχόλησε καθόλου το θέμα της επιτυχίας, γιατί ενστικτωδώς και μόνο ξέραμε ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα».
Η μουσική της παράστασης αποτελεί τον σκηνοθετικό οδηγό αυτού του εγχειρήματος: «Ο Λιβιτσάνος και ο Νιάρρος είναι μια νέα γενιά, που δεν είδε το Σπιρτόκουτο στον κινηματογράφο, αλλά σε άλλες ίσως πλατφόρμες, όπως το YouTube. Μπορούσαν λοιπόν να κάνουν εύκολα τη μεταφορά στο μυαλό τους ότι αυτή την στιγμή δεν μιλάνε. Τραγουδάει ο ένας στον άλλο, αλλά τραγουδάει σαν να μιλάει. Γιατί αυτό που είχαμε αποφασίσει με τον Γ. Οικονομίδη, πριν μπει ο Νιάρρος και ο Λιβιτσάνος στην εξίσωση, ήταν να αποκλείσουμε κάποια μουσικά είδη, για να καθορίσουμε τον αισθητικό δρόμο που θα ακολουθούσαμε. Στο μιούζικαλ, υπάρχει συνδυασμός εντελώς διαφορετικών μουσικών ειδών. Αυτό αντανακλά άλλωστε το δικό μας χαρακτήρα, αλλά και τον συναισθηματικό κόσμο των χαρακτήρων του Σπιρτόκουτου. Δεν είναι καλοί και κακοί. Δεν είναι μόνο άγριοι, φωνακλάδες ή μόνο τρυφεροί. Δεν είναι μόνο κάφροι ή καταπιεσμένοι. Όλοι είναι από όλα και αυτό βγαίνει μέσα από τη μουσική και τον τρόπο που τραγουδιέται» εξηγεί η Αφροδίτη Παναγιωτάκου.
Ο Γιάννης Νιάρρος συμπληρώνει:«Το ότι αυτό το έργο ενσωματώνει τόσα πολλά είδη και στυλ δεν ήταν αποτέλεσμα μιας προϊούσας απόφασης, σε σχέση με το ήθος που θέλαμε να ακολουθήσουμε. Πιστεύουμε ότι ο κάθε άνθρωπος ζει και αισθάνεται διαφορετικά πράγματα μέσα στο 24ωρο. Όλα αυτά μετατοπίζουν το σάουντρακ της καθημερινότητάς του. Εμείς δεν βλέπουμε το Σπιρτόκουτο λοιπόν μονοσήμαντα. Όλοι οι χαρακτήρες του έργου έχουν διαφορετικές εκφάνσεις και στιγμές, τις οποίες θέλαμε να αναδείξουμε μέσα από τα διαφορετικά μουσικά είδη».
Η Αγορίτσα Οικονόμου ερμηνεύει την Μαρία στο μιούζικαλ: «Είναι ένα δύσκολο και πολυεπίπεδο εγχείρημα. Δεν είναι εύκολο αυτό που πάμε να κάνουμε. Αυτό όμως που μπορώ να ομολογήσω με κάθε ειλικρίνεια είναι ότι το κάνουμε με μεγάλη αγάπη, όλοι οι συντελεστές. Αυτή η δουλειά είναι από αυτά τα δώρα που σου έρχονται μια φορά στα 10 χρόνια, γιατί σπάνια υπάρχουν αυτές οι συνθήκες δημιουργίας».
Ο Γιάννης Οικονομίδης τονίζει ότι πέρα από την αγάπη γι’ αυτό το έργο, υπάρχει μια ακόμη πολύ σημαντική συνιστώσα, η ελευθερία: «Όταν έφτιαξα το Σπιρτόκουτο πριν από 20 χρόνια, ήταν μια ανεξάρτητη δημιουργία. Έγινε, όπως έγινε, γιατί ήμουν σε ένα πλαίσιο ελευθερίας. Δεν έδινα λογαριασμό σε κανέναν. Είμαι πεπεισμένος ότι όταν βγαίνουν πράγματα που αξίζουν, προκύπτουν σε πλαίσιο ελευθερίας, όσον αφορά τους δημιουργούς. Παρόλο που είναι μια τεράστια παραγωγή, η Στέγη προστάτευσε την ομάδα με έναν τέτοιο τρόπο, ώστε όλο αυτό εγχείρημα να προκύψει σε συνθήκες απόλυτης ελευθερίας, χωρίς κανέναν έλεγχο. Η προτροπή της Στέγης στους δύο δημιουργούς είναι πηγαίνετε ακόμη παραπέρα. Μην φοβάστε. Αυτό δεν συμβαίνει συχνά στην Ελλάδα. Δεν είναι λίγο. Ήταν μεγάλη τύχη για μας που έγινε αυτή η διαχείριση από την Στέγη. Το έργο είναι ακραίο, πλούσιο, συγκινητικό, δραματικό, σαρκαστικό, αδιανόητα πλούσιο. Είναι σαν μια κάψουλα του ελληνικού πολιτισμού».
Γιατί όμως γίνεται τώρα μιούζικαλ το Σπιρτόκουτο; Είναι ένα διασκεδαστικό έργο; «Ναι είναι ένα διασκεδαστικό έργο» αναφέρει ο δημιουργός της ομώνυμης ταινίας και συμπληρώνει: «Είναι όμως κι ένα έργο βαθιά πολιτικό. Έχει λόγο λοιπόν να ανεβαίνει σήμερα. Τα παιδιά έχουν κάτσει κι έχει δώσει μαι πολιτική διάσταση στο έργο, πολύ πιο έντονη από την ταινία. Πέρα από την συγκρουσιακή τοποθέτηση της ταινίας, η πολιτική της διάσταση επαναδιατυπώνεται διαφορετικά και πιο άμεσα, μέσα από τα μάτια, των δύο δημιουργών που είναι σήμερα 30-35 ετών».
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Βασισμένο στην ταινία του Γιάννη Οικονομίδη
Μουσική: Γιάννης Νιάρρος, Αλέξανδρος Λιβιτσάνος
Λιμπρέτο: Γιάννης Οικονομίδης, Δώρης Αυγερινόπουλος
Σκηνοθεσία - Στίχοι: Γιάννης Νιάρρος
Χορογραφίες: Γιώτα Καλλιμάνη
Καλλιτεχνική Επιμέλεια: Γιάννης Οικονομίδης
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚαλλιτεχνική Επιμέλεια για τη Στέγη: Αφροδίτη Παναγιωτάκου
Ενορχήστρωση & Μουσική Διεύθυνση: Αλέξανδρος Λιβιτσάνος
Σκηνικό: Εύα Γουλάκου
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗχοληψία: Γιάννης Λαμπρόπουλος
Σχεδιασμός Ήχου: Mανώλης Μανουσάκης
Φωνητική διδασκαλία: Μαργαρίτα Παπαδημητρίου
Συνεργάτες μουσικής δραματουργίας: Γιώργος Κουτλής & Βασίλης Μαγουλιώτης
Διανομή
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΔημήτρης: Γιάννης Αναστασάκης
Μαρία: Αγορίτσα Οικονόμου
Γιώργος: Μάριος Σαραντίδης
Βαγγέλης: Αποστόλης Ψυχράμης
Λουκάς: Γιώργος Κατσής
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚική: Νάνσυ Σιδέρη
Μαργαρίτα: Δάφνη Δαυίδ
Άντζελα: Ελένη Μπούκλη
Γείτονες: Βασίλης Δημακόπουλος, Δανάη Μουτσοπούλου, Ελένη Μπούκλη, Θεοδοσία Σαββάκη
Μουσικοί: Σοφία Ευκλείδου (τσέλο), Δημήτρης Κλωνής (ντραμς), Αλέξανδρος Λιβιτσάνος (πλήκτρα), Γιώργος Μπουλντής (μπάσο), Σπύρος Nίκας (σαξόφωνο), Βασίλης Παναγιωτόπουλος (τρομπόνι), Γιάννης Παπαδόπουλος (πιάνο), Kώστας Σαπούνης (τρομπέτα), Δημήτρης Στασινός (κιθάρα)
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΒοηθός σκηνοθέτη: Αναστασία Στυλιανίδη
Β΄ Βοηθός σκηνοθέτη: Ισαβέλλα Κασιμάτη
Βοηθός ενορχηστρωτή: Γιώργος Καρούμπαλος
Βοηθός σχεδιαστή ήχου: Κώστας Στυλιανού
Βοηθός ηχολήπτη: Βασίλης Αλεξόπουλος
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΒοηθός μουσικής συνοδείας: Βάσω Καριώτη
Βοηθός σκηνογράφου: Έλλη Παπαδάκη
Βοηθοί ενδυματολόγου: Αλεξάνδρα Ντεληθέου, Βασιλική Σουρρή
Κατασκευή σκηνικού: Βασίλης Χαραλαμπόπουλος
Βοηθός κατασκευών: Nathan Carey
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤεχνικός συντελεστής παραγωγής: Νίκος Χαραλαμπίδης
Εκτέλεση Παραγωγής: POLYPLANITY Productions, Γιολάντα Μαρκοπούλου & Βίκυ Στρατάκη Παραγωγή: Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση
Η παράσταση είναι κατάλληλη για ηλικίες άνω των 18 ετών
INFO
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Συγγρού 107
Από 11 Νοεμβρίου έως 30 Δεκεμβρίου 2022
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤετάρτη έως Κυριακή: 20:30
Διάρκεια: 105’ (χωρίς διάλλειμα)
Κατάλληλο: 18+
Εισιτήρια:
Κανονικό: 7 €, 15 €, 20 €, 28 €
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜειωμένο, Φίλος, Παρέα 5 - 9 άτομα: 12 €, 16 €, 22 €
Παρέα 10+ άτομα: 11 €, 14 €, 20 €
Κάτοικος Γειτονιάς: 7 €
Ανεργίας, ΑμεΑ: 5 €
Συνοδός ΑμεΑ: 10 €
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟμαδικές κρατήσεις στο groupsales@onassis.org
Παραστάσεις με αγγλικούς υπέρτιτλους: Κυριακή 4, Σάββατο 10, Κυριακή 11, Σάββατο 17, Κυριακή 18, Παρασκευή 23, Κυριακή 25 και Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2022.
Καθολικά προσβάσιμες παραστάσεις
Οι παραστάσεις στις 21 και 22 Δεκεμβρίου θα παρουσιαστούν σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας, σε συνεργασία με τον πολιτιστικό οργανισμό liminal. Θα συμπεριλαμβάνουν διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα και ελληνικό υπερτιτλισμό για κωφά και βαρήκοα άτομα, καθώς και ακουστική περιγραφή για άτομα με οπτική αναπηρία. Οι υπηρεσίες προσβασιμότητας παρέχονται με την υποστήριξη του δικτύου Europe Beyond Access, το οποίο πραγματοποιείται με τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κρατήσεις θέσεων ΑμεΑ: 213 017 8036 & infotickets@onassis.org
ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΡΤΟΚΟΥΤΟ
• Το «Σπιρτόκουτο» (Βραβείο της Πανελληνίας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, 2003) είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Γιάννη Οικονομίδη (σκηνοθεσία-σενάριο). Το σενάριο διαμορφώθηκε στις πρόβες - που κράτησαν πάνω από επτά μήνες- με την καθοριστική συμβολή στη συγγραφή του των ίδιων των ηθοποιών: Ερρίκος Λίτσης, Ελένη Κοκκίδου, Κώστας Ξυκομηνός, Γιάννης Βουλγαράκης, Ιωάννα Ιβανούδη, Σταύρος Γιαγκούλης, Αγγελική Παπούλια και Σεραφίτα Γρηγοριάδου.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ• Η ταινία βγήκε πριν 20 χρόνια στους κινηματογράφους και μίλησε για όλα τα κακώς κείμενα της ελληνικής οικογένειας με τρόπο που δεν είχε μιλήσει κανείς Έλληνας κινηματογραφιστής μέχρι τότε. Από τότε μέχρι σήμερα πολλές ατάκες έγιναν συνθήματα στους τοίχους, ποπ αναφορές, τσιτάτα. Ο Οικονομίδης προοικονόμησε τότε μια συνθήκη για την ελληνική οικογένεια, δεν είναι σπάνια πια η χρήση της φράσης «Σπιρτόκουτο γίναμε».
• Το «Σπιρτόκουτο» στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης σηματοδοτεί την πρώτη σκηνοθετική δουλειά στη Στέγη του ηθοποιού Γιάννη Νιάρρου, διακεκριμένου με το θεατρικό βραβείο Δημήτρης Χορν (2018) για την ερμηνεία του στο έργο «Στέλλα κοιμήσου» του Γιάννη Οικονομίδη στο Εθνικό Θέατρο.
• Το πρώτο πανδημικό lockdown βρήκε τον Γιάννη Νιάρρο και τον συνθέτη Αλέξανδρο Λιβιτσάνο να επιχειρούν να φέρουν σε επαφή τον κόσμο του Σπιρτόκουτου και αυτόν του musical. Και παρά τον γενικότερο περιορισμό των ημερών, ο Γιάννης Νιάρρος θεώρησε ιδιαίτερα απελευθερωτική τη διαδικασία «γιατί σε αυτό το εγχείρημα δεν υπάρχει η πιθανότητα λάθους. Είναι όλο «λάθος», με την έννοια πως δεν υπάρχει πεπατημένη. Νομίζω πως η μουσική μας αντικατοπτρίζει τέλεια τα συναισθήματα που προκαλεί και η ταινία και τα διογκώνει. Είναι επική, λαϊκή, βρώμικη, σκοτεινή, ξεκαρδιστική, γελοία, σοβαρή, συγκινητική, ανεβαστική - και στην πραγματικότητα δεν περιγράφεται εύκολα».