Ο Ταλάλ Ντερκί, σκηνοθέτης της ταινίας που κέρδισε το κορυφαίο βραβείο της διοργάνωσης, μιλά στο Euronews για την έμφυλη βία, τη διαρκή κακοποίηση και την σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών στην Συρία.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ταινία «Κάτω από τον Ουρανό της Δαμασκού» των Χίμπα Χαλέντ, Ταλάλ Ντερκί και Αλί Γουαζί κέρδισε τον Χρυσό Αλέξανδρο στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η ταινία καταγράφει με συγκλονιστικό τρόπο τη βαθιά ριζωμένη έμφυλη βία στην Συρία, την πατριαρχική καταπίεση και τη διαρκή κακοποίηση και εκμετάλλευση των γυναικών.
Μια σφιχτοδεμένη ομάδα πέντε γυναικών αποφασίζουν να αναλάβουν ένα ριζοσπαστικό εγχείρημα: την παραγωγή ενός θεατρικού έργου που αποκαλύπτει την κουλτούρα μισογυνισμού και σεξουαλικής κακοποίησης, η οποία μαστίζει τη ζωή των γυναικών της χώρας από γενιά σε γενιά. Στόχος τους να καταγγείλουν τη γυναικεία καταπίεση. Γνωρίζουν όμως ότι η παράσταση θα τους φέρει ακόμα μεγαλύτερα εμπόδια στην ανεύρεση εργασίας.
Ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης του «Πατέρες και Γιοί» και «Επιστροφή στην Χομς» Ταλάλ Ντερκί μας μίλησε για το πρόσφατο κινηματογραφικό του εγχείρημα. Η ιδέα, η αφήγηση και η συνσκηνοθεσία ανήκει στη γυναίκα του Χίμπα Χαλέντ:
«Η σύντροφός μου στη ζωή και στη δουλειά Χίμπα Χαλέντ, με την οποία παντρευτήκαμε το 2011, όταν γνωριστήκαμε, προερχόταν από μια πολύ συντηρητική κοινωνία. Αυτή η κοινωνία την υποχρέωνε να φορά χιτζάμπ για πάνω από 15 χρόνια. Κατά τη διάρκεια όλης αυτής της περιόδου του πολέμου στην Συρία, βλέπαμε και αναλύαμε τις ιστορίες των γυναικών στην Συρία. Η κατάστασή τους γινόταν ολοένα και χειρότερη. Κανείς δεν τις λάμβανε υπόψη στη πολιτική διαμάχη. Ο πόλεμος τελείωσε λοιπόν και αυτή είναι η πρώτη ταινία ντοκιμαντέρ που έρχεται από την περιοχή μας. Αντιληφθήκαμε ότι πρέπει να φέρουμε στην επιφάνεια τις φωνές αυτές, τα βάσανα αυτών των γυναικών, τη σεξουαλική τους κακοποίηση, τη σεξουαλική τους εκμετάλλευση, τη βία που υφίστανται. Πρόκειται για ιστορίες που συμβαίνουν σε κάθε δρόμο, σε κάθε γωνιά, σε κάθε σπίτι. Μαζί με δυναμικές γυναίκες που ζουν στην Συρία, καταφέραμε να αναδείξουμε τις μαρτυρίες άλλων γυναικών, που δεν ακούγονται, που δεν έχουν κανένα να διηγηθούν τα βάσανά τους. Είναι η πρώτη φορά που ακούγονται οι γυναίκες της Συρίας, οι γυναίκες της Μέσης Ανατολής σε μια κινηματογραφική ταινία».
Οι πέντε γυναίκες διασκορπίζονται σε μια πόλη ρημαγμένη από τον πόλεμο, ώστε να συλλέξουν προσωπικές ιστορίες που θα αποτελέσουν τη βάση του έργου τους. Καταγράφουν μαρτυρίες ανθρώπων από όλο το κοινωνικο-οικονομικό φάσμα, από γυναίκες ηθοποιούς και εργάτριες εργοστασίων μέχρι μητέρες και νοικοκυρές. Το αποτέλεσμα φανερώνει διαφορετικές παραλλαγές του ίδιου οδυνηρού αφηγήματος: ιστορίες κακοποίησης, εκβιασμού, ακόμα και ιστορίες γυναικών που βρίσκονται δέσμιες συζύγων, αδερφών, πατεράδων, εργοδοτών και ανδρών σε θέσεις εξουσίας.
«Μπορώ επίσης να σας πω, επειδή η ταινία έχει ήδη προβληθεί σε κοινό στη Δύση, ότι αυτά τα ζητήματα υπάρχουν και στην Ευρώπη, όχι μόνο στη Μέση Ανατολή. Δεν οφείλονται μόνο στον πόλεμο που βιώνει η Συρία. Ο πόλεμος διόγκωσε αυτές τις καταστάσεις και δεν άφησε κανένα περιθώριο να υπάρξει δικαιοσύνη για όλα αυτά που υφίστανται αυτές οι γυναίκες. Σε αυτόν τον κύκλο βίας λοιπόν, σε αυτόν το φαύλο κύκλο δράσης και αντίδρασης, σε αυτή την πατριαρχική κοινωνία, σε αυτόν τον ανδρικό πόλεμο, βιώσαμε όχι μόνο την καταστροφή της κοινωνίας, του λαού, δεν είχαμε μόνο εκατομμύρια νεκρούς και εξαφανισμένους, την καταστροφή ενός πολιτισμού δέκα χιλιάδων ετών, αλλά και την καταστροφή εκ των έσω. Τα περισσότερα θύματα ήταν γυναίκες, γιατί σε αυτόν τον κύκλο του αίματος, είναι ο πιο αδύναμος κρίκος. Αυτό που ανακαλύψαμε στο ντοκιμαντέρ είναι ότι τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά και τα εγκλήματα έγιναν από συντρόφους, συζύγους, πατεράδες, ξαδέλφια, θείους. Όταν αποφασίσαμε ότι θα γυρίσουμε μια ταινία με αυτό το θέμα, κάθε εβδομάδα, έβγαινε στα social media και μια υπόθεση δολοφονίας κάποιας κοπέλας. Αυτές οι γυναικοκτονίες αποκαλούνται εγκλήματα τιμής. Όλες αυτές οι ιστορίες έδειχναν ότι υπάρχει ένας ανοικτός πόλεμος, ένας πόλεμος που υπήρχε πριν από τον πόλεμο στην Συρία. Γίνεται εδώ και 100, ακόμη και 2000 χρόνια και συνεχίζει να συμβαίνει. Εάν οι γυναίκες είχαν δικαιώματα και τη δυνατότητα να είναι ίσες με τους άνδρες σε όλα τα θέματα, όλη η ιστορία και η κατάσταση στη Μέση Ανατολή θα άλλαζε. Δεν θα ήταν όπως είναι σήμερα».
Η ταινία «Κάτω από τον Ουρανό της Δαμασκού» έκανε πρεμιέρα στο Πανόραμα της φετινής Μπερλινάλε. Η κατάκτηση του Χρυσού Αλέξανδρου στη Θεσσαλονίκη, τη βάζει αυτόματα στη λίστα προεπιλογής για το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ για τη φετινή χρονιά.