Το ντοκιμαντέρ του Τμήματος Αρχαιοτήτων, σε σκηνοθεσία της Δανάης Στυλιανού, αποτυπώνει την ιστορία των ανασκαφών στην Κύπρο, τη δεκαετία του 1960 και του 1970, μέσα από αφηγήσεις και μαρτυρίες.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Πενήντα χρόνια μετά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, Κύπριοι και ξένοι αρχαιολόγοι, καθώς και μέλη του τότε προσωπικού του Τμήματος Αρχαιοτήτων, ανασκάπτουν την προσωπική μνήμη, ψηλαφούν το συλλογικό τραύμα του πολέμου και σκιαγραφούν τις συνέπειές του στην κυπριακή αρχαιολογία.
Συνυφαίνοντας αρχειακό υλικό από ανασκαφές, με συγκλονιστικές προσωπικές μαρτυρίες, το ντοκιμαντέρ «Σκάμματα» αναδεικνύει σημαντικές στιγμές της κυπριακής αρχαιολογίας, πριν και μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974.
Πρωταγωνιστές στο ντοκιμαντέρ είναι η Marguerite Yon, η Odile Daune-Le Brun, η Alison South, η Jennifer Webb, ο Δρ Σοφοκλής Χατζησάββας, ο Γιάννης Χατζησάββας και η Μαρία Χατζηνικολάου, οι οποίοι προσφέρουν μια γλαφυρή αναπαράσταση της ιστορίας των ανασκαφών σε διάφορα μέρη του νησιού.
Μετά την παρουσίασή του σε Κύπρο και Γαλλία, το ντοκιμαντέρ του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου παρουσιάζεται σε πρώτη προβολή στην Αθήνα, την Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου, στο Ολύμπια Δημοτικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας».
Συναντήσαμε την Έφορο Αρχαιοτήτων Ευτυχία Ζαχαρίου στο Κυπριακό Μουσείο στη Λευκωσία:
«Τα Σκάμματα γιορτάζουν τις μεγάλες στιγμές της κυπριακής αρχαιολογίας, ειδικά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Το ντοκιμαντέρ αυτό θέλει να τιμήσει αυτή τη γη και τους ανθρώπους που υπηρέτησαν την αρχαιολογία αυτού του τόπου. Νιώσαμε την ανάγκη να υπάρχει ένα ντοκουμέντο για όλους αυτούς τους ανθρώπους, που ήταν οι πρωταγωνιστές της κυπριακής αρχαιολογίας, μετά την ανεξαρτησία, μετά το 1960. Όλοι αυτοί είναι συνάδελφοι με τους οποίους όλα αυτά τα χρόνια δουλέψαμε μαζί και μοιραστήκαμε πολλές στιγμές μαζί τους».
Το σημαντικό αρχειακό υλικό που χρησιμοποιήθηκε, προέρχεται από το φωτογραφικό αρχείο του Τμήματος Αρχαιοτήτων αλλά και από τα προσωπικά αρχεία των ξένων αρχαιολόγων και του Maison de l’Orient et de la Méditerranée στη Λυών. Η Δανάη Στυλιανού υπογράφει αυτό το συγκινητικό ντοκουμέντο αφηγήσεων, αυτή την πολύτιμη παρακαταθήκη για την Κυπριακή αρχαιολογία, που συνδέει το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν με το σήμερα, διαφυλάσσοντας τις προσωπικές μνήμες και την προφορική ιστορία:
«Όταν η ομάδα στο Τμήμα Αρχαιοτήτων μοιράστηκε μαζί μου για πρώτη φορά το υλικό, που μάζευαν μέσα στα χρόνια από ιστορίες που άκουγαν από τους συναδέλφους τους, ξένους αρχαιολόγους και Κύπριους λειτουργούς του μουσείου, ήρθα αντιμέτωπη με έναν πολύ μεγάλο όγκο πληροφοριών, ο οποίος έπρεπε να δομηθεί στο πλαίσιο μιας ταινίας, με άξονα φυσικά τα γεγονότα του 1974. Η αφήγηση χτίστηκε σταδιακά μέσα από συνδέσεις και συσχετισμούς, που προέκυπταν από τις ιστορίες των πρωταγωνιστών, κάποιοι από τους οποίους δεν είναι πια στη ζωή. Συνδυάσαμε αρχειακό υλικό με σύγχρονες μαρτυρίες και οπτικοακουστικό υλικό που καταγράψαμε και από τις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής. Έτσι προέκυψε μια ταινία, η οποία ταξιδεύει το θεατή, μέσα από τα θραύσματα της μνήμης σε μια διαδρομή τουλάχιστον 50 χρόνων της κυπριακής αρχαιολογίας».
Οι ανασκαφές στο βόρειο τμήμα του νησιού πάγωσαν με την τουρκική εισβολή και όλοι οι αρχαιολόγοι συνέχισαν το έργο τους σε άλλες τοποθεσίες στο νότο. Η αρχαιολογική έρευνα έχει επικεντρωθεί πλέον στο μη κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Η κατάσταση των αρχαιολογικών χώρων στο Βορρά είναι κακή ή άγνωστη, ενώ πολλά από τα αρχαιολογικά ευρήματα από τους χώρους αυτούς έχουν χαθεί σήμερα. Το ντοκιμαντέρ είναι μια έκκληση για επανένωση, μέσα από την σκοπιά της κυπριακής αρχαιολογίας:
«Υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση νοσταλγίας στην ταινία. Από τις προβολές που έχουμε κάνει εδώ στην Κύπρο, βλέπουμε ότι ο κόσμος συγκινείται ιδιαίτερα. Ταυτόχρονα όμως είναι μια ταινία που πατά γερά στο σήμερα. Δεν επενδύει σε συναισθηματισμούς και μελοδραματισμό. Τονίζεται η επείγουσα ανάγκη για επανένωση του τόπου. Εγώ ως άτομο που δεν έχει βιώσει την εισβολή, το είδα ως μια ανακάλυψη. Ήταν μια διαδικασία ανακάλυψης για μένα αυτό το ντοκιμαντέρ. Εύχομαι να βιώσουν το ίδιο και άλλοι θεατές, που θα έχουν την ευκαιρία να το δουν» επισημαίνει η Δανάη Στυλιανού.
Η Ευτυχία Ζαχαρίου συμπληρώνει: «Στόχος μας είναι να δώσουμε σε όλους να καταλάβουν την ανάγκη για επανένωση του νησιού, έτσι ώστε να μπορούμε εμείς οι αρχαιολόγοι να μελετούμε την αρχαιολογία της Κύπρου, ως ένα ενιαίο σύνολο. Είναι κάτι που δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε αυτή την στιγμή. Δεν μπορούμε δηλαδή να μελετήσουμε το νησί ως ενιαίο, ως μια ενιαία ερευνητική μονάδα. Αυτό δημιουργεί ένα σοβαρό πρόβλημα και αυτό θέλαμε να δείξουμε μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ. Να δώσουμε δηλαδή το μήνυμα ότι εμείς, οι Κύπριοι αρχαιολόγοι, τόσο οι Ελληνοκύπριοι, όσο και οι Τουρκοκύπριοι θα πρέπει να δουλέψουμε επιτέλους μαζί για να μπορέσουμε να αναδείξουμε τον πολιτισμό αυτού του νησιού».
INFO
«Σκάμματα»
ΟΛΥΜΠΙΑ Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας»
Ακαδημίας 59
Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου, 19:00
Η είσοδος είναι ελεύθερη, με ατομικό δελτίο ελευθέρας εισόδου. Δελτία εισόδου θα διατίθενται από το ταμείο του θεάτρου ΟΛΥΜΠΙΑ την ημέρα της προβολής από τις 17.30. Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τους συντελεστές της ταινίας.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Παραγωγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων / Εκτέλεση Παραγωγής: M.P.L. Productions / Σκηνοθέτρια – Παραγωγός: Δανάη Στυλιανού / Διεύθυνση Φωτογραφίας: Γιώργος Στυλιανού / Κινηματογράφηση: Γιώργος Στυλιανού, Κωνσταντίνος Κεπόλας, Ρένος Γάβρης, Χαράλαμπος Βαρέλιας / Μοντάζ: Δανάη Στυλιανού / Ιδέα και επιμέλεια περιεχομένου: Τμήμα Αρχαιοτήτων: Ευτυχία Ζαχαρίου (Έφορος Αρχαιοτήτων), Eυθυμία Άλφα (Αρχαιολογική Λειτουργός Α’), Άννα Σατράκη (Αρχαιολογική Λειτουργός) / Σχεδιασμός Ήχου–Μίξη: Mάρκο Λόπεζ / Χρωματική Επεξεργασία: Μάριος Στυλιανού / Γραφικά: Aρτέμης Ψαθάς / Μεταφράσεις – Υποτιτλισμός: Διαμάντω Στυλιανού
Διάρκεια: 87’
Γλώσσες διαλόγων: ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά
Υπότιτλοι: ελληνικά, αγγλικά
