Η έκθεση με τίτλο «Προδανεισθείς χρόνος. Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά» περιλαμβάνει 100 έργα γλυπτικής και ζωγραφικής, 60 καλούπια και 350 σχέδια του, πολλά από τα οποία δεν έχουν παρουσιαστεί ξανά στο κοινό
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Μια μεγάλη έκθεση που φωτίζει την αθέατη πλευρά της γλυπτικής, την προεργασία και το μόχθο για την δημιουργία ενός έργου, φιλοξενείται αυτή την περίοδο στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Η έκθεση με τίτλο «Προδανεισθείς χρόνος. Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά» περιλαμβάνει 100 έργα γλυπτικής και ζωγραφικής, 60 καλούπια και 350 σχέδια του, πολλά από τα οποία δεν έχουν παρουσιαστεί ξανά στο κοινό.
Είναι ένα μικρό μέρος από τη μόνιμη συλλογή που φιλοξενείται στο εργαστήριο του Γιάννη Παππά στου Ζωγράφου, που δωρήθηκε το 2006 από το γιο του καλλιτέχνη, Αλέκο Παππά στο Μουσείο Μπενάκη. Ο Θοδωρής Μπαργιώτας είναι ο υπεύθυνος του εργαστηρίου και ο επιμελητής της έκθεσης:
«Η συγκεκριμένη έκθεση ήταν μια πάρα πολύ καλή ευκαιρία να δείξουμε στους επισκέπτες όλο το παρασκήνιο της γλυπτικής, γιατί ξέρουμε ότι τα γλυπτά που βρίσκονται στο δημόσιο χώρο, κάποια από αυτά, πολλά από αυτά είναι του Γιάννη Παππά. Πρόκειται για πολύ εμβληματικά γλυπτά της Αθήνας, της επαρχίας και του εξωτερικού. Αυτό που βλέπει εν τέλει ο κόσμος είναι το τελικό προϊόν. Αυτό που βλέπει ο κόσμος είναι ένα χυτεμένο μπρούτζινο γλυπτό ή ένα μαρμάρινο γλυπτό. Πίσω από αυτό υπάρχει μια τεράστια διαδικασία.
Είναι αυτό που λέει και ο Γιάννης Παππάς ότι η γλυπτική δεν είναι καν διαδικασία, είναι πάλη. Υπάρχει λοιπόν μια πολυετής πάλη. Συμβαίνει για δεκαετίες, για ολόκληρη τη ζωή ενός ανθρώπου, η οποία ξεκινάει από τα πολύ πρωτόλεια σχέδια, από τις πρώτες σκέψεις δηλαδή που κάνει κανείς, τα πρώτα σκίτσα και σιγά σιγά βλέπουμε ότι μετά αυτά αρχίζουν να αποκτούν κι έναν άλλο όγκο. Αρχίζουν να βγαίνουν διαφορετικά στο χώρο και βλέπουμε έτσι τα πρώτα προπλάσματα σε μικρό μέγεθος, τις αρματούρες. Όλη αυτή την υλική πάλη. Πρέπει κανείς να πάει στο εργαστήριο ενός γλύπτη, αυτό είναι το όμορφο στη γλυπτική, και να δει όλη αυτή την κουζίνα, το βρώμικο κομμάτι, το αθέατο κομμάτι της γλυπτικής».
Η έκθεση επικεντρώνεται κυρίως στα προπαρασκευαστικά στάδια ενός τελειωμένου έργου, δηλαδή στο δισδιάστατο και τρισδιάστατο σκίτσο, την αρματούρα, το καλούπι, το πρόπλασμα, στην πηγή έμπνευσης, τον πειραματισμό και την πάλη του γλύπτη με τα υλικά.
Δεν λείπουν βέβαια και τα ολοκληρωμένα έργα, καθώς και τα άγνωστα στον περισσότερο κόσμο λάδια του. Η έκθεση έχει ουσιαστικά εργαστηριακό χαρακτήρα, δίνοντας την ευκαιρία στον επισκέπτη να μυηθεί όχι μόνο στο σύμπαν του Γιάννη Παππά, αλλά και στη διαδικασία καλλιτεχνικής δημιουργίας ενός έργου:
«Εμένα η λαχτάρα μου σαν επιμελητής ήταν όντως να κρατήσω ένα χαρακτήρα εργαστηριακό, εξού και δεν έχουμε πάρα πολλές μουσειακές βάσεις. Ήθελα να φύγουμε από τη λογική του κάπως αποστειρωμένου εκθέματος, που έχουμε συνηθίσει στα μουσεία και να είναι πιο φιλόξενη η έκθεση, όπως είναι και πιο φιλόξενος χαρακτήρας ενός μουσείου- εργαστηρίου ενός καλλιτέχνη. Αυτό συμβαίνει. Έχει μια άλλη ζεστασιά» τονίζει ο Θοδωρής Μπαργιώτας.
Γιατί έβαλε τον τίτλο «Προδανεισθείς χρόνος. Ο κόπος του καλλιτέχνη» στην έκθεση;
«Ο τίτλος της έκθεσης είναι ένα απόφθεγμα από τους Παράλληλους Βίους του Πλούταρχου. Είναι ένα σημείο το οποίο το συζητάει πάρα πολύ ο γιος του Γιάννη Παππά, ο Αλέκος Παππάς. Ήταν κάτι που του το έλεγε η μητέρα του και η γιαγιά του. Έχει να κάνει με το ότι τα πράγματα θέλουν χρόνο για να γίνουν. Και ο,τι κάνουμε, είναι όντως μέσα από ένα προϊόν προδανεισθέντος χρόνου, όπως λέει ο Πλούταρχος. Είναι ένα πολύ ωραίο παραμύθι, αυτό που αναφέρει ο Πλούταρχος. Είναι δύο ζωγράφοι στην αρχαιότητα, οι οποίοι μαλώνουν στην ουσία για το ποιο έργο τέχνης έχει αξία: αυτό που γίνεται γρήγορα και το δείχνεις γρήγορα, ή αυτό που γίνεται αργά και βασανιστικά και από ότι φαίνεται διαρκεί και περισσότερο στο χρόνο; Αυτό ήταν το δίλημμα δηλαδή.
Από εκεί προκύπτει ο προδανεισθείς χρόνος. Το θέμα είναι ότι αν διαβάσει κανείς τα γραπτά του Γιάννη Παππά, γιατί εκτός από γλύπτης, ζωγράφος και δεινός σχεδιαστής, έγραφε πάρα πολύ, βλέπει αυτή τη πολύ βασική λαχτάρα του χρόνου, τη σχέση δηλαδή του χρόνου ως ένα ακόμα υλικό της γλυπτικής και της τέχνης. Πρέπει να προδανειστείς το χρόνο, χωρίς κανένας να σου εγγυηθεί ότι αυτό που θα βγει, θα βλέπεται ή ότι θα έχει ενδιαφέρον. Και με αυτό το μεγάλο στοίχημα κοιτάς μήπως μπορέσεις μέχρι το τέλος της ζωής σου να εξοφλήσεις. Αυτό είναι το νόημα και της έκθεσης και του τίτλου της».
Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο αυτού του εκθεσιακού εγχειρήματος είναι ότι τοποθετεί τη γλυπτική μέσα σε ένα σύγχρονο πλαίσιο, χάρη στη συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα. Έτσι προέκυψαν βίντεο που έχουν να κάνουν με έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση, αλλά και με τη μεταφορά του αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου με τον Βουκεφάλα απ’ του Ζωγράφου στο Μουσείο Μπενάκη:
«Έχουμε μια συνεργασία εδώ και κάποια χρόνια με το ΠΑΔΑ, με το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης. Έχει γραφτεί ένα πολύ ωραίο διδακτορικό από την Χριστίνα Σακελλαρίου για τη συντήρηση του έργου του Γιάννη Παππά και σε συνεργασία με τον καθηγητή της, Δημήτρη Μακρή έκαναν μια σειρά από αξονικές τομογραφίες και τρισδιάστατες αναλύσεις έργων. Μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία, έβλεπα ότι προέκυπταν πολύ όμορφες εικόνες. Έβγαιναν εικόνες από τον αξονικό τομογράφο που ήταν σαν σχέδια, όπως και κάποια βίντεο από τα 3D, τα σκαναρίσματα και τις αναλύσεις, τα οποία ήταν πάρα πολύ όμορφα. Φτιάξαμε λοιπόν δύο έργα σαν hommage στα έργα του Γιάννη Παππά, τα οποία είναι από εικόνες από τη συντήρηση των έργων του.
Μια άλλη πολύ ωραία συνεργασία είναι με το Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του ΕΚΠΑ, όπου είμαι και καθηγητής. Σκεφτήκαμε ότι η ίδια η μεταφορά του Μέγα Αλέξανδρου, του εμβληματικού γλυπτού του Γιάννη Παππά από του Ζωγράφου στο Μουσείο Μπενάκη, ήταν μια ευκαιρία να κάνουμε κάποια έργα με τους φοιτητές. Οπότε καταγράψαμε όλη αυτή τη δύσκολη πορεία μέσα από την κίνηση της Αθήνας με διάφορους τρόπους. Φτιάξαμε ένα μίνι ταινιάκι και μια αντίστοιχη εγκατάσταση εικονικής πραγματικότητας, όπου φορέσαμε μια κάμερα στον Βουκεφάλα, ώστε να καταγραφεί όλο αυτό σε VR.
Ο επισκέπτης μπορεί να έρθει λοιπόν στην έκθεση και να γίνει ο Βουκεφάλας. Να τον σηκώσει δηλαδή ο γερανός στα 70 μέτρα, να δει όλη την Αθήνα και να κατέβει μέσα στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη, όπως ακριβώς συνέβη στον έφιππο ανδριάντα του Μέγα Αλέξανδρου. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν αυτές οι συνεργασίες για να μπορούν και οι φοιτητές και οι επόμενες γενιές δημιουργών να μάθουν καλύτερα και από πρώτο χέρι τα έργα των προηγούμενων. Εμένα κυρίως και σαν εκπαιδευτικός είναι κάτι που το θεωρώ μαγεία» υπογραμμίζει ο επιμελητής της έκθεσης, εικαστικός και καθηγητής Θοδωρής Μπαργιώτας.
Η έκθεση με τίτλο «Προδανεισθείς χρόνος. Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά» στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς διαρκεί μέχρι τις 27 Ιουλίου.
Εργαστήριο Γιάννη Παππά | Ανακρέοντος 38, 157 72, Ζωγράφου | Ημέρες & ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Παρασκευή, Κυριακή 10:00-14:00 | Τ. 2107773946, 6972603137
