Το πολυμεσικό έργο, που αγαπήθηκε από κοινό και κριτικούς παρουσιάζεται για τελευταία φορά στο Σύγχρονο Θέατρο, μετά από πέντε χρόνια παραστάσεων σε διάφορες χώρες της Ευρώπης
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Μετά από διαδρομή πέντε χρόνων και παραστάσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη, η πολυμεσική παράσταση «Η Μικρή μέσα στο Σκοτεινό Δάσος» που γοήτευσε το κοινό και έλαβε εξαιρετικές κριτικές σε Ελλάδα και εξωτερικό, επαναλαμβάνεται για πέντε τελευταίες παραστάσεις, στο Σύγχρονο Θέατρο, από τις 8 έως τις 13 Μαΐου. Το έργο του Philippe Minyana, μια ελεύθερη διασκευή του μύθου Πρόκνη και Τηρεύς από τις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου, μεταμορφώνεται σε ένα καθηλωτικό σκηνικό υβρίδιο, που συνδυάζει θέατρο, μικρογλυπτική, video art, κινηματογράφο και μουσική.
Η παράσταση έχει συμμετάσχει ήδη στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ της Αβινιόν και σε άλλα σημαντικά ευρωπαϊκά φεστιβάλ, και μετά την Αθήνα, θα αναχωρήσει για το τελευταίο «ταξίδι» της στο Carrefour International de Théâtre στο Κεμπέκ του Καναδά.
Στο κέντρο του σκηνικού χώρου - αποτελούμενο από δύο οθόνες που ζωντανεύουν τα σκηνικά περιβάλλοντα με την τέχνη της video art - οι δύο ηθοποιοί της παράστασης ξετυλίγουν τον μύθο με την βοήθεια μικρών γλυπτών, που αναπαριστούν τους ήρωες του έργου. Οι απόκοσμες μινιατούρες κινηματογραφούνται και προβάλλονται μεγεθυμένες σε μια τρίτη, μεγάλη οθόνη. Έτσι, από μικροσκοπικά, αδύναμα πλάσματα μέσα στα χέρια των ανθρώπων-θεών, μετατρέπονται σε τεράστια, τρομακτικά τέρατα. Το γεγονός ότι η ιστορία διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας άλλοτε σε «μικρογραφία» και άλλοτε σε «μεγέθυνση» εντείνει τον τρόμο, τη βία και το τραγικό που εμπεριέχει.
Η ιστορία έχει ως εξής: ο νεαρός Βασιλιάς βιάζει τη μικρή αδερφή της γυναίκας του μέσα σε μια καλύβα στο σκοτεινό δάσος. Της κόβει τη γλώσσα και την αφήνει μόνη και αβοήθητη. Επιστρέφει στο παλάτι και, δήθεν συντετριμμένος, λέει στη γυναίκα του πως η αδελφή της πνίγηκε εν μέσω θαλασσοταραχής. Δώδεκα μήνες μετά, κι ενώ η βασίλισσα βρίσκεται ακόμη βουτηγμένη στο πένθος, μια γριά εμφανίζεται στο παλάτι και της αποκαλύπτει τις αποτρόπαιες πράξεις του βασιλιά. Ξεδιπλώνει ένα μαντίλι κεντημένο από την Μικρή, που τα κόκκινα νήματά του αφηγούνται το έγκλημα και δείχνουν το δρόμο για την καλύβα. Η Βασίλισσα τρέχει να βρει την αδερφή της και μαζί σχεδιάζουν την εκδίκηση που θα πάρουν.
Βρήκαμε τον σκηνοθέτη της παράστασης Παντελή Δεντάκη στην Ιαπωνία και του ζητήσαμε να μας καταγράψει τι θυμάται και κρατά, από αυτό το πενταετές ταξίδι της «Μικρής μέσα στο Σκοτεινό Δάσος»:
«Ήταν 2016 όταν έλαβα από το Γαλλικό Ινστιτούτο τον 5ο πολυσυλλεκτικό τόμο του Νέου Γαλλικού Θεάτρου (εκδόσεις Άγρα). Ανοίγοντας το βιβλίο έπεσα πάνω στο κείμενο του Philippe Minyana: ο βασιλιάς, η βασίλισσα, η γριά, ο γιος, η μικρή, το παλάτι, το σκοτεινό δάσος. Πάντα μου άρεσαν τα παραμύθια, οι ιστορίες από το παρελθόν· ξεκίνησα να το διαβάζω.
Μου κόπηκε η ανάσα. Έργο ακραία σκληρό, εμπνευσμένο από τον αρχαίο μύθο Πρόκνη και Φιλομήλα, που καταπιάνεται με τα ζητήματα της έμφυλης βίας, της πατριαρχίας, της λύσσας για εκδίκηση, καταλήγοντας στην λύτρωση, την Κάθαρση. Έργο που ακροβατεί μεταξύ ωμού ρεαλισμού και ποιητικότητας.
Σταδιακά άρχισε να σχηματίζεται μέσα μου ένας σκοτεινός μικρόκοσμος. Έβλεπα τους ήρωες του έργου ως πιόνια σε μια σκοτεινή παρτίδα σκακιού, που κάποιο Θεϊκό χέρι τα κινούσε, κατευθύνοντάς τα προς την καταστροφή ή – αλλιώς – την λύτρωση μέσα από την ολοκληρωτική διάλυση.
Τρία χρόνια μετά, θέλησα να προχωρήσω στην υλοποίηση της ιδέας. Απευθύνθηκα σε 2 παραγωγούς, δεν ενδιαφέρθηκαν (θεώρησαν πως δεν θα... πουλήσει) και αποφάσισα να ανεβάσω το έργο με ίδια κεφάλαια. Συνοδοιπόροι και συμπαραγωγοί, όλοι οι συνεργάτες, που είτε πληρώθηκαν ελάχιστα χρήματα είτε καθόλου. Κάποιοι φίλοι μάς έκαναν μια δωρεά, υποστηρίζοντας την ιδέα. Και έτσι, η όλη σκέψη προχώρησε.
Σιγά σιγά αυτή η εικόνα του μικρόκοσμου ζωντάνεψε μέσα από την σύνθεση διαφορετικών αφηγηματικών μέσων: ηθοποιοί, μινιατούρες, video art, μουσική. Μια πολυμεσική παράσταση (έμαθα αργότερα τον όρο).
Ξεκινώντας τις παραστάσεις στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων νιώσαμε από την πρώτη στιγμή πως η παράσταση επικοινωνεί, έχει κάτι να πει. Δεν έμενε στον εντυπωσιασμό του πρωτότυπου, πρωτοποριακού ανεβάσματος· δημιουργούσε ένα εύφορο έδαφος στον θεατή να συνομιλήσει με το προσωπικό του τραύμα, αλλά και την ανάγκη του για εξιλέωση, για ανάταση. Είναι συγκλονιστικό να σε αγκαλιάζει κάποιος στο τέλος της παράστασης, συγκλονισμένος· συγκλονισμένος όχι από την... γαμάτη ιδεάρα σου, αλλά γιατί η συνάντησή του με αυτή την παράσταση τού άνοιξε μία δίοδο να καταβυθιστεί μέσα του και να συνομιλήσει με κομμάτια του εαυτού του που δεν αγγίζονται εύκολα.
Για κάποιο ανεξήγητο λόγο, σκεφτόμουν πως αυτή η παράσταση θα μπορούσε να ταξιδέψει και στο εξωτερικό. Δεν είχαμε την τύχη να υπάρχει κάποιος μεγάλος οργανισμός, θεσμός ή παραγωγός που να μας στηρίξει· είχαμε, όμως, την τύχη να δει την παράσταση ένας φίλος ατζέντης από την Γαλλία, που την πίστεψε και έτσι να ξεκινήσει μια όμορφη περιπέτεια και έξω από την χώρα.
Πρώτος σταθμός ήταν η συμμετοχή μας στο Φεστιβάλ της Αβινιόν. Θα έλεγα πως αυτό ήταν και ένα διαβατήριο που μας βοήθησε να ταξιδέψουμε και σε άλλα ευρωπαϊκά φεστιβάλ και θέατρα. Ταξιδέψαμε σε πόλεις της Γαλλίας, στην Σλοβενία, την Πολωνία, το Βέλγιο, την Κύπρο και ολοκληρώνουμε αυτήν την όμορφη διαδρομή, τέλη του μήνα, στο Κεμπέκ του Καναδά.
Διαδρομή που δεν είχε μόνο ωραίες στιγμές, αλλά και πολύ πολύ κόπο, ξενύχτια, εξάντληση, άγχος, πίεση, συγκρούσεις, απογοητεύσεις.
Ωστόσο, ήταν μία διαδρομή μοιράσματος και ανταλλαγής, συνάντησης και συνεύρεσης. Είναι ευλογία και μεγάλη τύχη που μοιραστήκαμε την δουλειά μας με θεατές από διαφορετικούς τόπους, με διαφορετικά ήθη, διαφορετική νοοτροπία, άλλα ερεθίσματα, διαφορετική αισθητική, άλλη αφετηρία και οπτική· που συναντήσαμε βλέμματα ευγνωμοσύνης, ενθουσιασμού, αλλά και αμήχανα βλέμματα, ακόμα και απορριπτικά.
Συν-εργαστήκαμε με ανθρώπους που πολλοί δεν μιλούσαν γρι αγγλικά, αλλά είχαν την θέληση και την όρεξη να κάνουν την δουλειά τους με τέτοιο τρόπου ώστε να νιώσουμε σαν στο σπίτι μας. Κάναμε πλάκα μαζί τους κι ας μην καταλαβαίναμε τις λέξεις ο ένας του άλλου.
Δουλέψαμε σε θέατρα και φεστιβάλ με καταπληκτικές εγκαταστάσεις και υποδομές, με επαρκές προσωπικό - πολλές φορές και υπεράριθμο – που δουλεύει με πρόγραμμα, καλές αμοιβές και με όλα τα μέτρα ασφαλείας. Βρεθήκαμε, πολλές φορές, αμήχανοι μπροστά σε μια τυπολατρία και ευθυνοφοβία που μας δυσκόλεψε· εμάς τους Έλληνες, που έχουμε μάθει στο άμεσο, στο λειτουργικό, το γρήγορο, κάποιες φορές το άρπα κόλλα.
Συζητήσαμε με τεχνικούς, εργάτες, διοικητικούς υπάλληλους, διευθυντές για κοινωνικά, αλλά και εργασιακά ζητήματα που αντιμετωπίζουμε στις χώρες μας. Συν-φάγαμε, ανταλλάσσοντας χαμόγελα, άλλοτε γενναιόδωρα άλλοτε αμήχανα. Μοιραστήκαμε την ανησυχία μας για την μείωση των κονδυλίων στον Πολιτισμό, την αύξηση του αυταρχισμού, την αστυνομοκρατία, την εσωστρέφεια των λαών, την διόγκωση του ρατσισμού και της ακροδεξιάς, την πορεία προς μια νέα απολυταρχική εποχή που εγκαθιδρύεται σε όλη την Ευρώπη.
Αυτό ήταν το ταξίδι της Μικρής. Κλείνουμε, λοιπόν, αυτό το όμορφο, περιπετειώδες ταξίδι με τις παραστάσεις στο Σύγχρονο θέατρο και με την συμμετοχή μας στο φεστιβάλ του Κεμπέκ. Αποφασίσαμε πως πέντε χρόνια διαδρομής είναι αρκετά και πως ήρθε η ώρα να κλείσει ο κύκλος της Μικρής μέσα στο Σκοτεινό Δάσος.
Αισθανόμαστε πως πήραμε την Μικρή από το χέρι και ταξιδέψαμε μαζί της, δίνοντάς της την ευκαιρία να πει την ιστορία της στον κόσμο, ελπίζοντας πως στο τέλος θα λυτρωθεί· θα γίνει πουλί, χελιδόνι, και θα πετάξει μακριά προς έναν κόσμο πιο όμορφο, λιγότερο σκληρό και βίαιο. Έναν κόσμο που κανείς δεν θα μπορεί να την κακοποιήσει, να την ακρωτηριάσει, να της πάρει το χαμόγελο, να της κόψει την λαλιά».
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Κείμενο: Philippe Minyana
Μετάφραση: Δήμητρα Κονδυλάκη (στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Θεατρικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου)
Σκηνοθεσία: Παντελής Δεντάκης
Δημιουργία μικρών γλυπτών: Κλειώ Γκιζελή
Video art/φωτισμοί: Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Σκηνική εγκατάσταση: Νίκος Δεντάκης
Κοστούμια: Κική Γραμματικοπούλου
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος (σε συνεργασία με τον Γιώργο Μιζήθρα)
Τεχνικός σύμβουλος: Παναγιώτης Φουρτούνης
Φωτογραφίες: Δομνίκη Μητροπούλου / Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Παραγωγή: Ομάδα Black Forest, Les Visiteurs du Soir, Πολιτιστικός οργανισμός ΛΥΚΟΦΩΣ, Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων
Παίζουν οι ηθοποιοί: Πολύδωρος Βογιατζής, Κατερίνα Λούβαρη-Φασόη
INFO
Σύγχρονο Θέατρο
Ευμολπιδών 45, Κεραμεικός, τηλ. 2103464380
Διάρκεια παράστασης: 60’
Η παράσταση έχει παρουσιαστεί από το 2020 έως σήμερα στο:
Πρεμιέρα: 20 Ιανουαρίου 2020 - Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, Αθήνα
Μέγαρο Μουσικής, Θεσσαλονίκη
Festival of Avignon, Avignon / Γαλλία
National Theatre of Nice, Nice / Γαλλία
Les scènes du Golfe, Vannes / Γαλλία
National Theatre of Toulon, Toulon / Γαλλία
Theatre de la Ville, Paris / Γαλλία
Maribor Theatre Festival, Maribor / Σλοβενία
Nicosia International FESTIVAL, Λευκωσία / Κύπρος
National Theatre of Chȃteauroux, Chȃteauroux / Γαλλία
Festival of Liege, Liege / Βέλγιο
Kielce International Theatre Festival, Kielce / Πολωνία