Η μόλυνση της Βαλτικής Θάλασσας και τα προγράμματα διάσωσής της

Σε συνεργασία με The European Commission
Η μόλυνση της Βαλτικής Θάλασσας και τα προγράμματα διάσωσής της
Πνευματικά Δικαιώματα euronews
Από Denis Loctier
Κοινοποιήστε το άρθρο
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button
Αντιγραφή/Επικόλληση το λινκ του βίντεο πιο κάτω:Copy to clipboardCopied

Η μόλυνση με χημικά, η υπεραλίευση και η κλιματική αλλαγή έχουν πλήξει την υγεία της Βαλτικής Θάλασσας, προκαλώντας σοβαρή περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική κρίση.

Η Βαλτική Θάλασσα είναι μια από τις πιο μολυσμένες περιοχές στον πλανήτη. Οι απορροές θρεπτικών συστατικών προκαλούν πολλαπλασιασμό των φυκιών, μείωση του οξυγόνου, ενώ τα νερά γίνονται πιο σκούρα και θολά. Τα απόβλητα από τις πόλεις και τα βιομηχανικά χημικά που καταλήγουν στη θάλασσα, βλάπτουν τα οικοσυστήματα. Η υπεραλίευση και η κλιματική αλλαγή έχουν τις δικές τους μακροχρόνιες συνέπειες. Είδη όπως ο γάδος της Βαλτικής έχουν μειωθεί δραματικά, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στον αλιευτικό κλάδο της περιοχής.

Στην Εσθονία, η Μαρί Σεπ διευθύνει το πρότζεκτ CleanEST. Συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Life της Ε.Ε. και εστιάζει στα εσωτερικά ύδατα, όπως ποτάμια που μεταφέρουν κάθε είδος ρυπογόνου ουσίας στη θάλασσα: «Τα τελευταία 30 χρόνια, η ρύπανση από θρεπτικά συστατικά στη Βαλτική Θάλασσα έχει μειωθεί σχεδόν κατά 50%. Το ενδιαφέρον έχει τώρα στραφεί από αυτά τα συστατικά στις επικίνδυνες ουσίες, στα θαλάσσια απορρίμματα, στα υπολείμματα φαρμάκων, στην ναυτιλία και στα ξένα είδη».

Ο ποταμός Πούρτσε είναι μολυσμένος με τοξικές χημικές ουσίες από παλιές βιομηχανικές μονάδες. Στην σοβιετική περίοδο, υπήρχε εδώ ένα εργοστάσιο επισκευής ελαστικών. Ο χώρος που καταλάμβανε, είναι ποτισμένος από βιομηχανικά καύσιμα. Το πρότζεκτ κατάφερε να απομακρύνει 14.000 κυβικά μέτρα ιδιαίτερα μολυσμένου εδάφους, βάζοντας τέλος στην επέκταση της ρύπανσης. Ο Όλαφ Ογιάλα είναι σύμβουλος στο Τμήματος Ύδατος του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Εσθονίας: _«_Το πετρέλαιο δεν μένει απλά στο έδαφος. Οι ουσίες συνεχίζουν να περνούν στον υδροφόρο ορίζοντα, στο νερό που πίνουν οι άνθρωποι, στα ποτάμια και τη θάλασσα. Το πετρέλαιο περιέχει τοξικές και καρκινογόνες ουσίες. Όσο περισσότερο μένουν στο έδαφος, τόσο περισσότερο διασπείρονται».

Όλα τα μολυσμένα ύδατα πρέπει να χαρτογραφηθούν και να καθαριστούν, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω μόλυνση της Βαλτικής Θάλασσας.

Ο ποταμός Έρα περνά κοντά από την ακτή της Βαλτικής, στην βορειοανατολική Εσθονία. Ο πυθμένας του είναι καλυμμένος από πίσσα πετρελαίου, που φτάνει το μισό μέτρο. Αναμένεται να την αφαιρέσουν στο επόμενο χρονικό διάστημα.

Αυτή η κολλώδης ουσία που μυρίζει είναι ένα επικίνδυνο βιομηχανικό κατάλοιπο. Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου, η βιομηχανική μονάδα που έκανε εξορύξεις και επεξεργαζόταν το πετρέλαιο από σχιστόλιθο, πέταγε συχνά τα μη επεξεργασμένα απόβλητα σε χαντάκια και σε ποτάμια. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν στρώματα στερεοποιημένης πίσσας που καλύπτουν τις παραποτάμιες όχθες.

Ο Ράιμο Γιάκσο είναι διευθυντής του πρότζεκτ στο Τμήματος Ύδατος του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Εσθονίας: «Η έρευνά μας έδειξε ότι υπάρχουν περίπου 40.000 κυβικά μέτρα αυτής της ουσίας στον ποταμό Έρα. Θα απομακρυνθεί και θα αποτεθεί σε έναν χώρο υγειονομικής ταφής για επικίνδυνα απόβλητα. Δεν θα έχει άλλες συνέπειες στο περιβάλλον».

Το Curonian Spit είναι μια λεπτή αμμώδης χερσόνησος μεταξύ Λιθουανίας και Ρωσίας. Η προστατευόμενη περιοχή αποτελεί σύμβολο των διεθνών προσπαθειών προστασίας στη Βαλτική Θάλασσα. Τον Σεπτέμβριο του 2020, η Ε.Ε. ανανέωσε τη δέσμευσή της να αποκαταστήσει την υγεία των θαλασσών. Η πρωτοποριακή διάσκεψη, υπό τον τίτλο «Η Βαλτική μας», συγκέντρωσε υπουργούς των κυβερνήσεων των γειτονικών χωρών, επιστήμονες, ΜΚΟ και εμπλεκόμενους φορείς. Οικοδεσπότης ήταν ο Ευρωπαίος Επίτροπος για το Περιβάλλον, τους Ωκεανούς και την Αλιεία, Βιργκίνιους Σινκεβίτσιους:

«Έχει περάσει μόλις ένας χρόνος από τη διάσκεψη. Είμαι όμως πολύ περήφανος, που έγινε αυτή η ιστορική συνάντηση, στην οποία πήραν μέρος όχι μόνο οι υπουργοί περιβάλλοντος. Συνήθως αυτούς δεν χρειάζεται να τους πείσεις για την περιβαλλοντική κρίση και την ανάγκη δράσης. Συνήθως χρειάζεται να πείσεις υπουργούς που έχουν άλλα χαρτοφυλάκια. Ήμουν πολύ χαρούμενος που συμμετείχαν και υπουργοί γεωργίας κι αλιείας και υπογράψαμε την κοινή διακήρυξη. Ως απόδειξη, τρεις εβδομάδες μετά, είχαμε συμβούλιο στο Λουξεμβούργο, όπου συμφωνήσαμε τα συνολικά επιτρεπόμενα αλιεύματα και τις ποσοστώσεις για την περιοχή της Βαλτικής, εντός του επιστημονικού ορίου. Αυτή ήταν μια σημαντική πρόοδος. Συνεχίζουμε να εργαζόμαστε. Συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε την στρατηγική μας για τη βιοποικιλότητα και την στρατηγική από το αγρόκτημα στο πιάτο. Έχουμε όμως και μια σειρά από σημαντικά προγράμματα που αντιμετωπίζουν τις πηγές ρύπανσης στη Βαλτική Θάλασσα, που προέρχονται από τα κράτη μέλη μας».

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι αυτή η μεγάλη ναυπηγοεπισκευαστική μονάδα στην πόλη Κλαϊπέντα, απέναντι ακριβώς από τη χερσόνησο. Συμμετέχει σε ένα άλλο πρόγραμμα που ονομάζεται «Fit for REACH», το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. Στόχος του να αντικαταστήσει τις βλαβερές χημικές ουσίες στη διαδικασία παραγωγής με πιο ασφαλείς εναλλακτικές λύσεις.

Η Γιολίτα Κρουοπιένε είναι ερευνήτρια περιβαλλοντικής μηχανικής στο Πολυτεχνείο του Κάουνας και σύμβουλος στο πρότζεκτ: «Είναι πάντα καλύτερο να επικεντρωνόμαστε στην πρόληψη, αντί να προσπαθούμε να θεραπεύσουμε κακά, που έχουμε ήδη προκαλέσει. Όταν δηλαδή τα επικίνδυνα χημικά είναι ήδη δηλαδή στα προϊόντα μας ή έχουν περάσει στο περιβάλλον. Είναι κέρδος για όλους: είναι καλό για το περιβάλλον, για τους πελάτες, για τους εργαζόμενους και ταυτόχρονα και για τις εταιρίες».

Αυτό το εργοστάσιο στην Κλαϊπέντα παράγει μεταλλικά εξαρτήματα για πλοία. Έχει ήδη μειώσει τις εκπομπές με υποβρύχια τεχνολογία κοπής πλάσματος. Τώρα με τη βοήθεια του προγράμματος Fit for REACH, στοχεύει στην εξάλειψη μιας τοξικής χημικής ένωσης, από τη βαφή που προστατεύει το τελικό μεταλλικό εξάρτημα από το να σκουριάσει. Ο Ταουτβίντας Ρατκεβίτσιους είναι ο διευθυντής του: «Η θέση μας εδώ στην Κλαϊπέντα, τόσο κοντά στην λιμνοθάλασσα Κουρόνιαν, μας θυμίζει διαρκώς πόσο σημαντικό είναι να κρατήσουμε καθαρή και υγιή τη Βαλτική Θάλασσα. Είναι η όμορφη κληρονομιά μας που πρέπει να προστατεύσουμε. Και βέβαια ενδιαφερόμαστε και για την υγεία των εργαζομένων μας».

Η μόλυνση από τα γεωργικά φυτοφάρμακα και τα αστικά λύματα μπορεί να μειωθεί με πολλούς τρόπους. Η Ευρώπη έχει αναπτύξει μια ποικιλία μέτρων και καινοτόμων ιδεών.

Στην Εσθονία, οι λίμνες στην πόλη Ράκβερε, έγιναν πεδίο πειραμάτων για τη μείωση της μόλυνσης των υδάτων. Παράλληλα δημιουργήθηκαν νέα ενδιαιτήματα για ψάρια και πουλιά. Ο Βάλο Κέργκμαα είναι ερευνητής που εργάζεται για το πρότζεκτ CleanEST. Σχεδίασε αυτές τις τεχνητές πλατφόρμες που βοηθούν στον καθαρισμό του νερού: «Τις αποκαλούμε νησιά που επιπλέουν. Ουσιαστικά είναι μια βάση στις οποία φυτεύουμε τα ίδια φυτά που υπάρχουν στην ακτή, ώστε να καθαρίζουν το νερό».

Η μέθοδος αυτή της φυτο-αποκατάστασης στοχεύει στην απομάκρυνση κάποιων ρυπογόνων ουσιών από το νερό, με τη βοήθεια των ριζών των φυτών, που λειτουργούν ως φυσικό φίλτρο: _«_Οι ρίζες από αυτές τις ίριδες παράγουν μια ένωση που διευκολύνει την ανάπτυξη ευεργετικών βακτηρίων. Η ελπίδα μας είναι ότι αυτά τα βακτήρια θα συλλαμβάνουν και θα εξουδετερώνουν τα νιτρικά άλατα, μεταφέροντάς τα από το νερό στην ατμόσφαιρα» συμπληρώνει ο Βάλο Κέργκμαα.

Όλα αυτά τα προγράμματα που αποκαθιστούν τη βιοποικιλότητα και προστατεύουν τα τοπικά είδη θα οδηγήσουν σε μακροχρόνια βάση σε μια πιο υγιή και καθαρή Βαλτική Θάλασσα.

Κοινοποιήστε το άρθρο