Οι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη πέρυσι θα ήταν κατά 80% υψηλότεροι χωρίς το έργο προσαρμογής, εκτιμούν οι επιστήμονες.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ καύσωνας σκότωσε περισσότερους από 47.000 ανθρώπους στην Ευρώπη πέρυσι, όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες.
Το 2023 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ και το δεύτερο θερμότερο στην Ευρώπη, καθώς τα ορυκτά καύσιμα συνεχίζουν να αυξάνουν τις συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.
Μια καταστροφή τεράστιας κλίμακας, ο απολογισμός των θανάτων λόγω καύσωνα είναι ωστόσο χαμηλότερος από το 2022, όταν περισσότεροι από 61.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην Ευρώπη, σύμφωνα με την ίδια ανάλυση του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal).
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η θνησιμότητα που σχετίζεται με τη ζέστη θα ήταν κατά 80% υψηλότερη πέρυσι χωρίς την εισαγωγή μέτρων που βοηθούν τους ανθρώπους να προσαρμοστούν τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
"Τα αποτελέσματά μας δείχνουν πώς υπήρξαν διαδικασίες κοινωνικής προσαρμογής στις υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια του τρέχοντος αιώνα, οι οποίες μείωσαν δραματικά την ευπάθεια και τη θνησιμότητα που σχετίζεται με τη ζέστη τα τελευταία καλοκαίρια, ιδίως μεταξύ των ηλικιωμένων", λέει η Elisa Gallo, ερευνήτρια του ISGlobal και επικεφαλής συγγραφέας της νέας μελέτης που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature Medicine.
Πού στην Ευρώπη οι άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο να πεθάνουν από καύσωνες;
Σε αντίθεση με την επίμονη θερμική καταπόνηση του καλοκαιριού του 2022, το 2023 στην Ευρώπη χαρακτηρίστηκε από δύο θερμοκρασιακές εξάρσεις στα μέσα Ιουλίου και στα τέλη Αυγούστου.
Αυτά τα επεισόδια θα ευθύνονταν για περισσότερο από το 57% της συνολικής εκτιμώμενης θνησιμότητας πέρυσι, ή για περισσότερους από 27.000 θανάτους, σύμφωνα με τη μελέτη.
Για να καταλήξουν στη συνολική εκτίμηση των 47.690 θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη το 2023, οι ερευνητές εφάρμοσαν επιδημιολογικά μοντέλα σε εβδομαδιαία δεδομένα θανάτων από τη Eurostat. Τα μοντέλα αυτά εφαρμόστηκαν χρησιμοποιώντας αρχεία θερμοκρασίας και θνησιμότητας από 823 περιοχές σε 35 χώρες μεταξύ 2015-2019.
Όταν έγινε προσαρμογή για το μέγεθος του πληθυσμού, οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας λόγω καύσωνα πέρυσι ήταν όλες στη νότια Ευρώπη.
Η Ελλάδα ήταν η πιο ευάλωτη χώρα με 393 θανάτους ανά εκατομμύριο, ακολουθούμενη από τη Βουλγαρία (229 θάνατοι ανά εκατομμύριο) και την Ιταλία (209 θάνατοι ανά εκατομμύριο).
Ο Stefano Olmastroni, ένας 61χρονος καθαριστής σούπερ μάρκετ, ήταν ένας από εκείνους που έχασαν τη ζωή τους από την αφόρητη ζέστη στην ιταλική πόλη της Φλωρεντίας τον περασμένο Ιούλιο. Το σώμα του είχε θερμοκρασία 43 βαθμούς Κελσίου αφού εργαζόταν σε χώρο θερμοκηπίου χωρίς κλιματισμό.
"Υπάρχουν άνθρωποι που θα είχαν πεθάνει ούτως ή άλλως, αλλά αυτοί δεν υπολογίζονται με αυτή τη μεθοδολογία", εξήγησε προηγουμένως ο Joan Ballester Claramunt, επικεφαλής ερευνητής της ομάδας προσαρμογής στο ISGlobal. "Μιλάμε για ανθρώπους για τους οποίους η εμφάνιση αυτών των θερμοκρασιών προκάλεσε τον θάνατό τους".
Σε αντίθεση με ό,τι μπορεί να πιστεύετε, μόνο ένα μικρό ποσοστό των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη προκαλείται από θερμοπληξία. Οι καύσωνες συνήθως σκοτώνουν τους ανθρώπους σταματώντας τον οργανισμό να διαχειρίζεται υποκείμενα προβλήματα υγείας, όπως καρδιακές και πνευμονικές παθήσεις, με τη ζέστη να δρα ως πρόσθετος, θανατηφόρος στρεσογόνος παράγοντας.
Όταν εξετάζεται ο συνολικός αριθμός των θανάτων πέρυσι, η Ιταλία βρίσκεται σημαντικά στην κορυφή με 12.743 θανάτους που οφείλονται στη ζέστη, εκ των οποίων οι 8.388 είναι γυναίκες. Ακολουθεί η Ισπανία με 8.352 θανάτους και τρίτη η Γερμανία με 6.376 θανάτους που οφείλονται στη ζέστη.
Το Ηνωμένο Βασίλειο υπέστη 1.851 θανάτους πέρυσι, κατατάσσοντάς το στην έβδομη θέση του καταλόγου των ευρωπαϊκών χωρών. Καθώς όμως η ISGlobal δεν διαθέτει ανάλυση των στοιχείων για τους άνδρες και τις γυναίκες, η Βρετανία δεν εμφανίζεται στο παρακάτω ραβδόγραμμα.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑυτή η ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων είναι εμφανής σε ολόκληρο το σύνολο των δεδομένων. Αφού ληφθεί υπόψη ο πληθυσμός, το ποσοστό θνησιμότητας λόγω θερμότητας ήταν 55% υψηλότερο στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Παρουσιάζοντας τον περασμένο μήνα έναν χάρτη ευπάθειας στη θερμότητα προσαρμοσμένο στην ηλικία και το φύλο, ο Ballester μοιράστηκε κάποιες πληροφορίες σχετικά με το γιατί συμβαίνει αυτό. Οι γυναίκες τείνουν να έχουν χαμηλότερους μισθούς, για παράδειγμα, και ως εκ τούτου διαθέτουν λιγότερους πόρους, όπως ο κλιματισμός, για να προστατευτούν. Είναι επίσης συχνότερα χήρες και έτσι είναι πιο πιθανό να ζουν μόνες τους και να μην έχουν πρόσβαση σε βοήθεια.
Η ηλικία κάνει επίσης τεράστια διαφορά. Για τα άτομα άνω των 80 ετών, το ποσοστό θνησιμότητας από τη ζέστη ήταν 768% υψηλότερο από ό,τι στα άτομα ηλικίας μεταξύ 65 και 79 ετών.
Η μελέτη συνοδεύεται από μια προειδοποίηση - ότι οι αριθμοί του 2023 ενδέχεται να υποεκτιμούν την πραγματική επιβάρυνση της θνησιμότητας που σχετίζεται με τη θερμότητα. Αυτό συμβαίνει επειδή η χρήση εβδομαδιαίων δεδομένων θανάτων μπορεί να αμβλύνει την επίδραση των βραχυπρόθεσμων αιχμών που αποδίδονται στη ζέστη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟι ερευνητές εκτιμούν ότι ο πιθανός αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη το 2023 θα μπορούσε στην πραγματικότητα να είναι πιο κοντά στους 58.000 θανάτους στις 35 χώρες που μελετήθηκαν.
Πώς αποτράπηκε το 80% των θανάτων από καύσωνα;
Προκειμένου να εκτιμήσουν τον αριθμό των ζωών που σώθηκαν χάρη στην προσαρμογή, οι ερευνητές προσάρμοσαν το επιδημιολογικό τους μοντέλο στις περιόδους 2000-2004, 2005-2009, 2010-2014 και 2015-2019. Στη συνέχεια εισήγαγαν τα στοιχεία του 2023 σε καθένα από αυτά τα μοντέλα για να υπολογίσουν τον αριθμό των θανάτων που θα είχαν συμβεί σε κάθε παράθυρο, αν οι θερμοκρασίες ήταν τόσο υψηλές όσο και πέρυσι.
Αν οι θερμοκρασίες του 2023 είχαν χτυπήσει το 2000-2004, υπολόγισαν, η θνησιμότητα λόγω καύσωνα θα ήταν μεγαλύτερη από 85.000 θανάτους: 80% υψηλότερη από ό,τι στην περίοδο 2015-2019.
Ωστόσο, οι άνθρωποι μπορούν να προσαρμοστούν μέχρις ενός σημείου στη ζέστη
"Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι τα εγγενή όρια της ανθρώπινης φυσιολογίας και της κοινωνικής δομής είναι πιθανό να θέσουν ένα όριο στις δυνατότητες περαιτέρω προσαρμογής στο μέλλον", προειδοποιεί ο Ballester.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΥπάρχει "επείγουσα ανάγκη" για περαιτέρω στρατηγικές για τη διάσωση ζωών, λέει, συμπεριλαμβανομένης της ακριβέστερης παρακολούθησης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις ευάλωτες αλλαγές. Αλλά στο τέλος της ημέρας, πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή στη ρίζα της.
Το 2023, σχεδόν οι μισές ημέρες θα υπερβούν το όριο του 1,5°C που έχει τεθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού. "Οι κλιματικές προβλέψεις δείχνουν ότι το όριο του 1,5°C είναι πιθανό να ξεπεραστεί πριν από το 2027, αφήνοντάς μας ένα πολύ μικρό παράθυρο ευκαιρίας για να δράσουμε", προσθέτει ο Ballester.
"[Τα μέτρα προσαρμογής] πρέπει να συνδυαστούν με τις προσπάθειες μετριασμού των κυβερνήσεων και του γενικού πληθυσμού για να αποφευχθεί η επίτευξη σημείων καμπής και κρίσιμων ορίων στις προβλέψεις θερμοκρασίας".